Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03

Çapraz bağ oluşturucu maddenin türü
Formaldehit salınım potansiyeli
Dimetilol üre	Yüksek
Melamin formaldehit kondenzasyon ürünleri	Yüksek
Dimetiloldihidroksietilen üre (DMDHEU)	Yüksek
Dimetiloldihidroksietilenüre (DMDHEU) türevleri (en yaygın kullanılan)	Düşük
Modifiye edilmiş dimetildihidroksietilen üre	Formaldehitsiz

Tablo 4.2. Farklı çağraz bağ oluşturucu kimyasallar

Halı sektöründe formaldehit emisyonlarını önlemek, formaldehit içermeyen kolay bakım terbiye ürünlerini kullanarak her zaman mümkün olmaktadır. Ancak tekstil sektöründe düşük formaldehit içerikli ürünlerin kullanılması kaçınılmaz olabilir.

Güve yemezlik işlemleri (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin B.2.18 sayılı bölümüne denk gelir)

Genel olarak işlemler

• 
  Haşere önleyici etken madde emisyonunun en aza indirilmesine yönelik genel teknikler.
  

Kuru çekim yöntemi ile üretilen ipliğin güve yemezlik işlemleri

• 
  ”Kuru çekim yöntemi” ile iplik üretimi sırasında haşere önleyici etken madde emisyonunun en aza indirilmesine yönelik özel proses.
  

Boyanmış açık elyafın / temizlenmiş iplik üretiminin güve yemezlik işlemleri

• 
  Boyalı temizlenmiş ipliğin üretim işlemi sırasında haşerelere dayanıklı madde etken madde emisyonunun en aza indirilmesine yönelik özel proses değişiklikleri
  

Boyanmış iplik üretiminin güveye karşı dayanıklılığı

• 
  Boyanmış iplik üretimi işlemi sırasında haşerelere dayanıklı madde etken madde emisyonunun en aza indirilmesine yönelik özel proses değişiklikleri.
  

Yumuşatma işlemleri (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin B.2.19 sayılı bölümüne denk gelir)

• 
  Kesikli yumuşatmadan kaçınma.
  

Kesikli yumuşatmadan kaçınmanın sebebi şudur: Kesikli proseslerde, yumuşatıcı kimyasallar sıklıkla boyama prosesinin ardından doğrudan boyama makinesinde (örneğin jet, overflow) çektirme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilir. Maalesef bu durum tekstilcileri çevre açısından zararlı katyonik maddeler gibi yumuşatıcı maddeleri seçmek zorunda bırakmakta ve ılık yumuşatma flottesinin hacminin % 10 -20 oranında kayba uğramasına neden olmaktadır.

Bu nedenle, alternatif teknikler geliştirilmiştir: Yumuşatıcıların fulard merdanaleriyle fular veya püskürtme ve köpükle aplikasyon sistemleri ile uygulanması.

Bu tekniklerin avantajı katyonik yumuşatıcı kimyasalların kullanımının önüne geçilmesi ve kimyasal madde kayıplarının çok düşük bir orana gerilemesidir.

Flotte kalıntılarının miktarı da kesikli proseslerde üretilen atık su miktarı ile kıyaslandığında azalmaktadır. Bu açıdan bakıldığında en iyi performans, en az sistem kaybı (şasideki flotte kalıntısı, borulardaki flotte kalıntısı ve toplu depolama konteynırlarındaki kalıntılar) sağlayan püskürtme ve köpük gibi uygulamalardır.

Ancak aktif madde konsantrasyonunun yüksekliği, bu flottelerin biyolojik arıtma sistemlerinde arıtılmasına uygun değildir.

Yumuşatıcıların kesikli boyama prosesinden sonra, ayrı ekipmanlarda uygulanmasının diğer bir avantajı da kalıntı halinde katyonik yumuşatıcıların ortaya çıkması soruni olmadığı takdirde boyama veya durulama banyolarının tekrar kullanılabilir olmasıdır. Aksi takdirde sonradan gerçekleştirilecek boyama prosesinde boyanın emiliminde sorun yaşanır.

Uygulamaların % 80’den fazlasında, sulu çözelti veya dispersiyon şeklindeki apre flottesi tekstil materyaline emdirme tekniğiyle uygulanmaktadır. Kuru kumaş, tüm gerekli maddeleri içeren apre banyosundan geçirildikten sonra merdaneler arasından geçirilerek sıkma işlemiyle flottenin mümkün olduğunca büyük bir kısmı uzaklaştırılmakta, kumaş kurutulmakta ve sonra da kondanse edilmektedir. Son adım olarak yıkama işleminden ise, kesinlikle zorunlu olmadıkça, kaçınmak gerekmektedir.

Normalde bu kayıplar, tüketilen toplam flotte miktarının % 1-5’i kadardır ve bu pahalı yardımcı maddelerin dökülmesi terbiyecilerin de işine gelmemektedir. Ancak, bazı durumlarda küçük fason terbiyecilerde kayıpların % 35 veya 50’nin üzerine çıktığı da görülebilmektedir. Bu kayıpların miktarı, aplikasyon sistemine (örneğin fulard şasisinin büyüklüğü) ve parti büyüklüğüne bağlı olarak değişmektedir. Bu açıdan püskürtme, köpükle aplikasyon ve aktarma (slop-padding) gibi aplikasyon tekniklerindeki sistem kayıpları, hacimce daha küçüktür (etken madde açısından daha derişik olmalarına rağmen) .

1.