EtkiNLİK 4: ortaçAĞin gotik katedrali notre dame’i kim kurtardi? Kaynak 1

ETKİNLİK 4: ORTAÇAĞIN GOTİK KATEDRALİ NOTRE DAME’I KİM KURTARDI?


Kaynak 1: Gotik katedrallerin en ünlüleri arasında bulunan Paris Notre Dame Katedrali Paris’in gururu ve ekonomik özgürlüğün sembolü olarak yerel tüccarlar tarafından Meryem Ana’ya ithafen yaptırılmıştır. 1163-1345 yılları arasında tamamlanan katedralin inşası uzun yıllar sürdüğünden yapıda çok sayıda mimar çalışmış ve üslup değişiklikleri ortaya çıkmıştır. Resimde Katedralin ünlü “batı cephesi” (krala ait giriş bölümü) görülmektedir. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/NotreDameDeParis.jpg



Kaynak 2: Victor Hugo ve Notre Dame Katedrali
19. yüzyıl başlarında Paris şehir planlamacıları bakımsızlığından ötürü Notre Dame Katedrali’ni yıktırmak isteyince, ünlü Fransız yazar Victor Hugo, halkın ilgisini yapıya çekmek için Notre Dame’ın Kamburu adlı romanını yazmıştır. Roman, katedralin kurtarılması için kampanya başlatılmasını sağlayarak yenilenmesinde büyük rol oynamıştır.

Parla, Canan (ed.) vd. Sanat Tarihi. s: 179





Kaynak 4: Victor Hugo

Victor Marie Hugo  (1802 - 1885 ) Romantik akıma bağlı Fransız şair, romancı ve oyun yazarıdır. En büyük Fransız yazarlarından biri olarak kabul edilir. Hugo'nun Fransa'daki edebi ünü ilk olarak şiirlerinden sonra da romanlarından ve tiyatro oyunlarından gelir. Fransa dışında en çok Sefiller ve Notre Dame'ın Kamburu romanlarıyla tanınır.

Tutkulu bir cumhuriyet destekçisiydi. Eserlerinde zamanının politik ve sosyal sorunlarını ele almıştır.

Hugo'nun Notre-Dame de Paris (Notre Dame'ın Kamburu) 1831'de basıldığında büyük başarı kazandı ve hızla diğer dillere çevrildi. Eserin etkilerinden biri de, romanı okuyan binlerce turistin görmeye geldiği, uzun süredir ihmal edilen ve Paris şehrini utandıran Notre Dame Katedrali'nin restore edilmesi oldu. Roman ayrıca Rönesans öncesi yapılarının restore edilmesi konusunda da etkili oldu.

Hugo, 1830'ların başında toplumsal sefalet ve adaletsizlik hakkında büyük bir eser üzerine çalışmaya başladı. Sefiller adıyla bildiğimiz bu romanı tamamlaması tam 17 yıl sürdü ve roman nihayet 1862'de yayınlandı. Romanın ilk bölümü ("Fantine") büyük şehirlerde piyasaya sürüldükten sonra, bir saat içinde tükendi ve Fransız halkı üzerinde büyük etki yarattı. Sefiller, vurguladığı sorunların Fransa Ulusal Meclisi'nin gündemine girmesini sağlayacak kadar popüler oldu ve zaman içinde birçok kere sinemaya, tiyatroya ve sahne gösterilerine uyarlandı.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Victor_Hugo



Kaynak 3: Victor Hugo

Louis-Napolyon (III. Napolyon) 1851'de askeri darbe yapıp gücü ele geçirince anti-parlamenter bir anayasayı yürürlüğe koydu. Bunun üzerine Hugo da onu vatana ihanetle suçladı. Fransa’dan ayrılarak önce Brüksel'e yerleşti. Ardından Kraliçe Victoria'yı eleştiren bir gazeteyi savunduğu için sınırdışı edildiği Jersey'e, gitti. Ve son olarak da 1855 Ekim'inden 1870'e kadar kalacağı Guernsey'in başkenti Saint Peter Port'a ailesi ile birlikte taşındı.

Bu fotoğraf Jersey’deki sürgün günlerine aittir. http://tr.wikipedia.org/wiki/Victor_Hugo



5b: İngiltere’deki York Katedrali’nin batı cephesindeki iki kule. 1230-1472 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/YorkMinsterWest.jpg

Kaynak 5: Gotik Üslup

Gotik üslup, siyasal değişimlerin ve ulusal devlet bilincinin yaşandığı yıllarda ilk kez

Fransa’da ortaya çıkmıştır. Fransa ve Avrupa’da, bu üsluptaki eserlere Opus Francigenum-Fransız İşi denilmiştir. İtalyan hümanistleri 15. Yüzyıldan sonra bu tarz işleri beğenmeyip Barbar Sanatı diye nitelendirmiş ve istilacı kavimleri, Gotları hatırlatacak biçimde Gotik kelimesi ile adlandırmaya başlamışlardır.

Gotik, gerçekte bir mimarlık üslubudur. Romanesk Dönem’de temelleri atılan Gotik üslupta, bilinçli olarak Romanesk üslubun özellikleri bir araya getirilmiş ve Orta Çağ kentlerinin katedralleri (büyük, anıtsal kilise) Gotik üslupta inşa edilmiştir. Bu çağda katedral, dönemin düşünce ve sanatının anıtsal ifadesidir. Katedraller piskoposların öncülüğünde, halkın ve loncaların desteği ile yapılmıştır. Gotik katedrallerin ilk örneği rahip Suger tarafından planlanan Saint Denis Katedrali’dir. Suger’in, Fransızlara özgü millî bir mimari yaratmaya çalıştığı bu katedralde gül pencere, batı cephesinde iki kule, ışınsal şapeller (şapel: küçük kilise veya katedrallerde ibadete ayrılan yer), sivri kemerler, kaburgalı tonoz gibi Gotik üsluba ait özellikler bir arada kullanılmıştır.

Kilise duvarları ve alınlıklarına kabartma ve heykeller yapılması da üslubun önemli özellikleri arasında bulunur. Gotik katedrallerde boyutlar yükseldikçe örtü sistemini desteklemek için uçan payandalar yapılmıştır. Payandaların taşıyıcı görevini üstlenen cepheleri rahatlatmasıyla daha büyük pencere ve kapı açıklıkları yapılabilmiş bu da pencerelerin vitraylarla (renkli cam işçiliği) kapatılarak süslenmesini sağlanmıştır. Gotik yapılar ülkelere göre değişiklik gösteren özelliklere sahiptirler.

Parla, Canan (ed.) vd. Sanat Tarihi. s: 178-179



5c : Amiens Katedralinin ( 1220-1270) ışıltılı yarım daire şeklindeki şapeli… “Şimdi bu yapıların duvarları ne soğuk ne de insandan uzaktı. Tam tersine değerli taşlar gibi parlayan resimlenmiş camlarla zenginleşmişti.” (Gombrich)

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Amiens_Cathedral_Apse_Chapel_Wikimedia_Commons.jpg

5a: Rozas (gül) pencere

Romanesk ve Gotik katedrallerde ilk kez kullanılan yuvarlak pencerelerdir. Renkli camlar, desenler ve resimlerle süslü pencerelerde oymalar ve desenlerle süslenmiş çerçeveler kullanılmaktadır. ttp://objectiveart01.tripod.com/notre_dame_de_paris.htm

5d: Santa Maria del Pi (Barcelona) kilisesinin gotik sivri kemerleri. 1319-1391 http://it.wikipedia.org/wiki/File:Gothic_Arch_Santa_Maria_del_Pi_Barcelona.JPG







5g: Notre Dame’da katedralinde gargoyle heykelleri, Fransızca gargouille sözcüğüne dayanan bir tür gotik mimari ögedir.  İnanışa göre gargoylelar, gündüzleri taşlaşır, geceleri canlanır; evlere ve samanlıklara bağlanır, oralarda yaşarlarmış.

http://vistaartprojects.blogspot.com.tr/2013/03/notre-dame-cathedrals-gargoyles-paris.html

5f: Saint-Séverin kilisesinin kaburgalı tonozları, Paris. (tonoz: mimarlıkta kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan, genellikle tavan örtüsü olarak işlev gören yapı parçasıdır.)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Vo%C3%BBte_de_l%27%C3%A9glise_Saint-S%C3%A9verin_%C3%A0_Paris.jpg

5e: Notre Dame de Strasbourg katedralinin uçan payandaları… (payanda: Yapılarda kullanılan destekleyici unsurlara denir)

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flying_buttress_Notre_Dame_de_Strasbourg_Strasbourg_FRA_001.jpg


ÇALIŞMA SORULARI

1. 
   Kaynak 5'i metin, görsel (5a, 5b...5g) ve alt yazıları ile birlikte inceleyiniz. Bu kaynaktaki bilgilere göre; Kaynak 1’de yer alan resimde gotik üsluba ait hangi unsurlar vardır? Saptamalarınızı resmin üzerinde gösteriniz.
   

2. 
   Victor Hugo nasıl bir insandır? Kaynak 2, 3 ve 4’teki bilgileri kullanarak bir görüş oluşturunuz. Görüşünüzü kaynaklarda bulacağınız örneklerle destekleyiniz.
   

3. 
   Notre Dame Katedrali, Victor Hugo olmasaydı muhtemelen yok olmuş olacaktı…
   

a. Victor Hugo bunu nasıl başarmış?

b. Bu tür bir yöntem günümüzde de etkili olabilir mi? Tartışınız.

4. 
   “Bir sanatçının, edebiyatçının; yaşadığı çevreye, topluma karşı sorumlukları var mıdır, olmalı mıdır” sorusunu tartışınız. Görüşünüzü örneklerle destekleyerek açıklayınız.