lev şaAllahu lecealeküm ümmeten vahideten eğer Allah dileseydi hepinizi tek bir topluluk yapardı. Neden tek, neden bir olmadı diye soranlara, bu işin tabiatı bu diyor Kur’an. Allah öyle dilemedi de ondan diyor. Yani insanlığı tek hizaya, tek çizgiye sokmaya çalışmanın, Allah’ın iradesine uygun olmadığını söylüyor. Bu çaba istese Hakk çaba olsun.
Bunun mümkün olmayacağını söylüyor. Allah dileseydi bunu yapardı diyor. Ama dilemedi. Yani kötü olacak, sapma olacak, batıl olacak, çirkin olacak, ki güzelin, ki iyinin, ki Hakk’ın değeri bilinsin. Kıyas yapılsın. İnsanlar iradesini kullansınlar. Eğer kötü olmasaydı, zaten insanın seçmesinden söz edilemez di. Neyi seçecekti, seçmek için en az iki şey olması lazım. Seçemeyen bir insanın da seçimine ödül verilmez. Ya da ceza verilmez. Çünkü zaten başka çaresi yok. Alternatifler olması durumunda insan iradesini kullanır. İradesini kullanması durumunda insan sorumlu olur. Sorumlu olması durumunda insan ödül ya da ceza alır. Bu böyledir. O nedenle de;
