Evliya deneme
Yüklə 4,3 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ziyâretgâh ı Orhân Gâzî
- Nesebnâme i Hacı Bektâş ı Velî : ;
- Kara Şemseddîn i Simâvî
- Mevlânâ Mehemmed Şâh ibn Molla Yegân
- Şehzâde Mehemmed Hân b. Şehzâde Şehinşâh
- Şehzâde Hasan ibn Murâd Hân ı Sânî
Fütûhât ı Orhân Gâzî: Evvelâ, feth i kal‘a i Akyazı ve kal‘a i Konrapa ve Rûmelinde Yanbolu ve feth i Gelibolu. Târîhi Bismirrahmânirrahîmdir. Sene 740.1 Kal‘a i Mudurnu ve kal‘a i Kocaili ve kal‘a i İznikmit ve kal‘a i Yalakâbâd ve kal‘a i Bursa ve kal‘a i İznik ve kal‘a i Taraklı ve kal‘a i Bolu ve kal‘a i Göynük ve kal‘a i Karesi ve kal‘a i Balıkesrî ve kal‘a i Bergama-yı hısn ı hasîn ve kal‘a i Ezremid ve kal‘a i Çemennik ve Aşlona hisârı ve Tekirdağı hisârı ve kal‘a i Bolayır, be-dest i Süleymân Paşa ibn Orhân Gâzî, yine Bolayır'da yatar, rahmetullahi aleyh. Bu kal‘alar feth olup ibtidâ Hacı Bektâş ı Velî ta‘lîmiyle yeniçeri askeri nasb olundu. Ziyâretgâh ı Orhân Gâzî: Yedi yüz yetmiş bir târîhinde vefât etdi. Babası Osmân Gâzî'yle ikisi iç kal‘a câmisinde bir türbe i pür-envârda medfûnlardır. Kırk bir sene pâdişâh olup âhir i kâr âhiret pâdişâhı oldu. Müddet i ömr, altmış dört sene oldu. Sahibü'l-hayrât ve muhibb i fukarâ mücâhid i fî-sebîlillah bir pâdişâh ı halîm idi. İcmâl i vüzerâ i merhûm Orhân Gâzî ................ (4.5 satır boş) ................ Orhân Gâzî asrındaki sultân ı şu‘arâları bildirir ................ (3.5 satır boş) ................ Devlet i Orhân'da olan kibâr ı evliyâullahı ve ulemâ ve sulehâları bildirir Evvelâ Dâvûd ı Kayserî hazretleri : Karamânîdir. Lâkin Kayseriyye'de tahsîl i ulûm edüp sâkin olduğıyçün "Kayserî" derler. Muhyiddîn i Arabî hazretlerinin Füsûs'un şerh etmişdir. İlm i tasavvufda gûyâ Teftezânî'dir. Orhân Gâzî'nin İznik'de binâ etdüğü medreseye ibtidâ bunlar müderris olup ser-çeşme i müderrisîn bunlardır. Ve el-Mevlâ Alâeddîn: Esved Hoca demekle ma‘rûfdur. İlm i usûlde [233a] Muğni'l-Lebîb (?) nâm kitâbı te’lîf [ü] şerh etmişdir. Hakkâ ki şerh i metîn etmişdir. Ve Kitâb ı Vikâye'ye dahi bir latîf şerhi vardır. Ve el-Mevlâ Cendereli Kara Halîl: Devlet i Âl i Osmân'da ibtidâ Orhân Gâzî bunları kadı‘asker i Anadolu edüp cümle kadı‘askerâna pîşvâ oldular. Ve el-Mevlâ Hasan ı Kayserî: İlm i fıkıhda fakîh i âfâkdır ve Arûz ı Endülüsî'ye bir müfîd [ü] ma‘kûl şerh etmişdir. Muhyiddîn şâkirdlerindendir. Tekmîl i fünûn içün Şam'a varup anda tahsîl i kemâl i kelâm etdi. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Zamân ı Orhân Gâzî'de evsâf ı neseb nâme i Sultân Hacı Bektâş ı Velî kuddise sırruhû Huzur ı ıhvân ı safâya şöyle ma‘lûm ola kim Hünkâr hazretleri âlem i sabâvetde her giz sıbyân ile karışup lu‘b u lehve meşgûl olmadı ve zât ı şerîfinde hâller zâhir olup niçe dürlü kerâmetler gösterüp lafz ı dürer-bârlarından envâ‘ ı kelâm ı hikmet istimâ‘ olunurdu. Cidden dünyâya meyl ve hevâ ve hevese ve nefse mütâbe‘at göstermedi. Hemân gice ve gündüz hâli ibâdet ü tâ‘at ve zühd ü takvâ idi. Hatta Horâsân'da babası Allah emrine varıcak Hacı Bektâş'a sultânlığı arz eylediler, kabûl etmedi. Kırk sene kâmil çille i merdân çeküp gündüz sâ’im gice kâ’im olup ibâdet ve riyâzete ve zühd ü takvâya meşgûl idiler. Bi-hidâyetillahi Te‘âlâ şöyle yetişmişlerdi ki gice rûhları âlem i ecsâmdan âlem i ervâha ubûr kıldıkda kesâyirü'n-nâs nefsleri dünyâ sıfatından görünürdü ve âlem i kurbda âşinâ olana âşinâlık gösterirdi ve bâtın ı esrâr ı nübüvvet ve kemâl ı ma‘rifetillah ve ilm i ledün ve velâyet kendülerinden zâhir olurdu. Bir mertebeye vâsıl oldulardı kim "Bâtın ı esrâr ı Alî bendedir", derlerdi. Âhir bir gün Horâsân erenleri Hacı Bektâş'dan nişân istediler. Bir cem‘iyyet i kübrâda cümlesine kerâmet nişânların gösterdi. Âhir "Kânûn ı meşâyihân üzre sana bir mürşid i kâmil lâzımdır kim tarîk ı Hakka gitmene pîşvâ ola" dediler. "Nola bize bir pîr ola kim ehl i irşâd alâyimin göstere", dedi. Huzûrunda bir kimesne kerâmet alâyimin göstermeğe kâdir olamayup âhir kendüleri cümle Horâsân erenleri huzûrunda mükemmellik mertebesin remz edüp cümle kibâr ı Horâsân âlem i hayretde kaldılar, amma min kıbeli'l-Hak ilhâm ı Rabbânî ile Hacı Bektâş ı Velî, "Bu hakîr i pür taksîrin ceddi kutbu'l-aktâb, sultânü'l-ârifin, ser-çeşme i neved u hezâr pîrân ı Türkistân Hoca Ahmed-i Yesevî ibn Muhammed Hânefî hazretleri rahmetullahi aleyh'den cihâz ı fakrı anlardan kabûl edüp anların irşâdına tâbi‘ olduk ve anlardan me’zûn olup irşâd olduk" deyü işâret buyururlardı. Ve cihâz ı fakr ı dervîşân kim evvel kubbe elif tâc ve hırka ve seccâde ve çerâğ ve sofra ve alemdir. Cibrîl i Emîn aleyhisselâm cennetden Hazret i Muhammed aleyhi's-selâm'a Allah emriyle getirmişdi. Hazret dahi erkâniyle İmâm Alî'ye teslîm etmişdi. Ol dahi oğlu İmâm Hüseyn'e vermişdi. Anlardan İmâm Zeyne'l-‘âbidîn'e değmişdi. Anlardan İbrâhîm i Mükerrem hazretlerine değmişdi. İbrâhîm i Mükerrem, Mervân ı la‘înin hapsinde iken Horâsân'dan Ebü'l-Müslim i {Mervî} hazretleri hafiyyeten hurûc edüp ol kubbe elîf tâcı ve hırka ve çerağ ve sofra ve alem ve seccâdeyi İbrâhîm i Mükerrem hapsde iken erkânı ile Ebu Müslîm i Mervî'ye tapşırdı. O da İmâm Muhammed Bâkır'a tapşırdı. O da oğlu İmâm Ca‘fer'e tapşırdı. O da İmâm Mûsâ Kâzım'a tapşırdı. O da oğlu Sultân ı Horâsân Alî b. Mûsa Rızâ'ya tapşırdı. O da Sultânu'l-‘ârifîn ser-çeşme i neved hezâr ceddimiz pîrân ı Türkistân Hoca Ahmed i Yesevî b. Muhammed Hânefî'ye tapşırdı. Hoca Ahmed i Yesevî rahmetullahi aleyh doksan bin halîfesi var idi. Her biri beşer onar kerre ol kubbe elif tâcı ve hırka ve alem ve seccâde vaslaların istediklerinde birine vermeyüp "Bu vaslaların sahibi var, bizde emânetdir. Sâhibi zuhûr etdükde ana teslîm ederiz" deyü halîfelerine böyle buyururlardı. Ta ki Sultân Hacı Bektaş ı Velî zuhûr edüp Hoca Ahmed i Yesevî'den irşâd olup ol tâc ve hırka ve alem ve seccâde vaslaların "Babandan mîrâs cihâz ı fakrındır" deyü Hacı Bektâş'a [233b] tapşırdı. Zirâ bu vasla tâc u hırka vü seccâdeye lâyık olmağa nişânı Hacı Bektâş gösterdi ve her kim ki o kisvetlere ve ol cihâzlara nişân gösterdi, kutbu'l-kübera ki kutbu'l-aktâb mertebesidir ve bu mertebenin bâtını nübüvvet i Muhammed Mustafa ve velâyet i Aliyyi Murtazâ'dır. Hassa, bu mertebe irs yüzünden neseb i Resûl'den gayre müyesser olmaz. Nesebnâme i Hacı Bektâş ı Velî :; İsm i şerîfleri Seyyid Muhammed eş-şehîr bi-Hacı Bektaşi'l-Horâsânî Kuddise sırruhu. Bi'n-nefs Seyyid İbrâhîm i Mükerrem oğludur. İbrâhîm i Mükerrem, Mervân'ın habsinde merhûm oldu. İbrâhîm i Mükerrem Alî Musa Rızâ oğludur. O da İmâm ı hümâm Kâzım oğludur. O da İmâm Ca‘fer i Sâdık oğludur. O da İmâm Muhammed Bâkır oğludur. O da İmâm Zeyne'l-‘âbidîn oğludur. O da İmâmü's-sultân Hüseyn oğludur. İmâm Hüseyn'in babası Aliyyü'l-Murtazâ kerremallahu vechehûdur. İmâm Hüseyn'in anası Hazret i Fâtımatü'z-Zehrâ'dır ki Hazret i Muhammed aleyhi's-selâmın duhter i pâkize-ahteridir. Ve şeyh Ahmed-i Yesevî menâkıbında böyle buyurmuşlar. Beyt Nesl-i Şâh ı Murtazâ ceddeş Nebiyyi Hâşimî Der tevârîh încâ-nist Hâcı Bektâş ı Velî Bu takdîrce sâdât ı Horâsân'ın, Hünkâr hakkında sahîhü'n-neseb olduğuna şübheleri yokdur. Şüphe eden âsim olur, el-ıyâzen billah. Ammâ Tevârih i Ayn ı Âlî'de böyle tahrîr eylemiş, lâkin karîne yakındır. Ammâ künye i ecdâdlarıyla tahrîr eylemiş. Evvelâ Seyyid Muhammed Hacı Bektâş b. Seyyid Mûsâ Nişâbûrî b. Seyyid İshak es-Sâkin-i Râye b. Seyyid İbrâhîm i Mükerremü'l-Askerî b. Seyyid Mûsâ eş-şehîr bi-Ebî Sebha b. Seyyid İbrâhîm el-Murtazâ el-Asgar b. el-İmâm Mûsâ Kâzım rahmetullahi aleyhim ecma‘în. Fe lâcerem İbrâhîm el-Mücâb Muharrem Sultân ı Horâsân İmâm ı Alî b. Mûsâ Rızâ'nın li-ebin ve ümmin birâder i kihteridir. Zirâ ki imâm ı velâyet-me’âb İbrâhîm i Mücâb ve Abbâs ve Kâsım ve Hamza nâm büzürgvârân ı me‘âlî {cenâb-ı} cümle bir anadan olmağla İmâm Mûsâ'nın otuz yedi evlâdı miyânında memdûh ve mümtâz olmuşlardı. Ya‘nî ki sıfât ı "Necmetü'n-nübüvve" diye şöhret bulmuşlardı. Pes Hacı Bektâş ı Velî'nin peder i azîzi Seyyid Mûsâ yı Mükerrem, "Nişâbûrî" lakabıyla şöhret bulmuşdur. İmâm Mûsâ Rızâ vefâtından sonra Horâsân vilâyetinden göçüp şehr i Nişâbûr'da sâkin oldular. Anda Şeyh Ahmed nâm bir azîzin Hateme nâm bir duhterin alup Hacı Bektâş ı Velî ol kerîmeden tevellüd etdi ve beyne's-sıbyân salâh [u] diyânetle ser-efrâz olup Türk-i Türkân Hoca Ahmed i Yesevî'nin halîfelerinden Şeyh Lokmân ki Horâsân erenlerindendir. Vâlid i büzürgvârı Hacı Bektâş'ı Şeyh Lokmân'a tilâmîzliğe verüp Hacı Bektâş anlardan ulûm ı zâhire ve bâtınayı tahsîl eyledi. Azîz hazretleri Horâsân'da ulu sultân idi. Hatta İmâm Ca‘fer asrında olmağıla İmâm ı Ca‘fer mübârek kendü hırka i şerîfin Bâyezîd i Bistâmî eliyle mezbûr Şeyh Lokmân hazretlerine giydirdi ve "Bu hırka sâhibi geldikde emânetdir, anlara teslîm eyle" deyü emâneten gönderüp teberrüken Şeyh Lokmân giyüp yine hıfz etdiler. Anlar dahi cemî‘î Horâsân erenleri huzûrunda hırkayı Hacı Bektaş ı Velî'ye teslîm edüp tevhîd [u] tezkîr ile hırkayı Bektâş ı Velî giymişlerdir kim hâlâ fukarâ yı Bektâşiyânın giydikleri on iki imâm işâretli on iki terkli tâc ı beyâz ve cübbe yenli abâ yı beyâz hırka idi. Ammâ irşâdı Hoca Yesevî'den görüp Rûm erenlerinden olmağla izin taleb edüp yedi yüz fukarâ ile Seyyid Muhammed i Buhârî i Saltık ile Hacı Bektâş'ı Rûm'da Osmâncığa gönderüp Mevlânâ yı Rûmî ve Hacı Bektâş ı Velî ve Şems i Tebrîzî ve Muhyiddîn i Arabî ve Karaca Ahmed Sultân ve gayrı yetmiş kibâr ı evliyâullahların bin yirde haşr olup sohbet i hâs edüp Orhân Gâzî asrında Hacı Bektaş ı Velî iştihâr bulup yeniden çeri ya‘nî yeni-çeri peyda edüp Rûm diyârların Orhân ile ma‘an feth edüp yedi yüz fukarâlarının cümlesin feth olunan şehrlerde sâhib i seccâde edüp Muhammed Buhârî Sarı Saltık Bây'ı Kâfiristân'a gönderüp Dobruca ve Eflâk; ve Boğdan ve Leh ve Moskov'da çok gazâlar edüp "Saltık" nâmıyla iştihâr verdi. Anınçün hâlâ Rûm'da yedi yüz âsitâne i Bektaşiyân vardır. [234a] Ba‘dehû Hacı Bektâş ı Velî sene ( ) târîhinde yine Orhân hilâfetinde merhûm olup Orhân, cenâze i Sultân'a hâzır olup Kırşehri'nde defn etdiler. Rahmetullahi aleyh. Nice bin keşf [u] kerâmetleri zâhir ü bâhir olmuşdur. Merkad i pür-envârların Tatar beğlerinin bir mu‘tekıde duhter i pâkîze-gevheri Hânım nâm cânım bünyâd eylemişdir. Mürûr ı eyyâm ile sehl harâba yüz dutup Süleymân Hân asrında Kayseriyye mirlivâlarından Şeytân Murâd nâmıyla mülakkab bir beğ âsitâne i Hacı Bektâş'ı ma‘mûr [u] âbâdân edüp rasâs ı nîl-gûn ile pûşîde kılmışdır. Kabri ve şehri müzeyyen etmişdir. Ba‘dehû cümle ahbab-ı tekye ihyâ eden hakkında "Şeytân Murâd değil Sultân Murâd imiş", demeğe başladılar kim kibâr ı evliyâullaha mu‘tekıd imiş, Rahmetullahi aleyhim ecma‘în dediler. İnşâallah âsitâne i Hacı Bektâş dahi mahallinde terkîm olunur. Ve eş-Şeyh Seyyid Ahmed Kebîr-i Rufâ‘î: Orhân meşâyihlerinden ulu sultândır. Amasiyye Lâdik'i şehri içre Ulu Câmi‘de medfûndur. Târîhi sene isnâ ve hamsîn [ve] seb‘a mi’e'dir [752].
Ve eş-Şeyh Abdâl Mûsâ: Sultân Orhânîdir. eş-Şeyh Abdâl Murâd: Sultân Orhânîdir. Ziyâretgâhları mahallinde tavsîf olunur. ................ (2.5 satır boş) ................ İcmâl i cülûs ı Gâzî Hudâvendigâr Murâd Hân ı Evvel ibn Orhân Gâzî Sene târîhinde cülûs etdi, vilâdeş sene 727. İcmâl i feth-i fütûhât ı Gâzî Murâd Hân ı Evvel Evvelâ feth i Edirne sene 761 ve feth i kal‘a i Siroz sene 786 ve ceng i azîm i Varna sene 846, feth i Batnos ve feth i Misis ve feth i Burgos ve feth i Dimetoka ve feth i Keşân-ili ve feth i İpsala mükerrer ve feth i Edirne Zağrası ve feth i Gümülcine ve feth i kal‘a i gevher-nigîn i Kütâhiyye ve feth i Hamîdili ve feth i Akşehir ve feth i Seydîşehr ve feth i Yalvaçhisâr ve feth i Burkoz ve feth i Polya ya‘nî Tanrı-yıkdığı ve feth i İskete ve feth i Marilye ve feth i Havâle ve feth i Dusin ve feth i Zihne ve feth i diğer Siroz ve feth i Ferkariyye ve feth i Köprü ve feth i Perilpe ve feth i Manastır ve feth i Filoronya, bu kılâ‘lar feth olup cümle guzât ı müslimîn mâl ı ganâ’imle muğtenim oldular. Ve yeniçeriler altun yaldızlı üsküf giydiler idi. {Bilecik şehrinde bir câmi‘ ve Bursa Yenişehri'nde bir câmi‘ ve bir zâviye ve anda Postun-pos Baba'ya bir âsitâne inşâ etdi.} Vefât ı Gâzî Hüdâvendigâr der Gazâ yı Kosova Yedi yüz doksan birde Kosova cenginde üç kerre yüz bin kâfiri dendân ı tîğdan geçirüp gazâ yı ekber etmişken küffâr ı hâk-sâr leşlerin temâşâ ederken Miloş Koblaki nâm kâfir leşler içinden kalkup Murâd Hân'ı ol mahalde bıçağıyla urup şehîd etdi. Karnın yarup kalbin Piriştine hâricinde nehr i Gülâb kenarında bir kubbe i âlîde defn etdiler. Hâlâ ziyâretgâh ı inâsdır. Melek Ahmed Paşa efendimiz Bosna'dan gelirken ta‘mîr [u] termîm edüp dürr i beyz-âsâ bir kubbe i pür-nûr olup içine türbedâr ve eczâ-hânlar ta‘yîn eyledi. Ve na‘ş ı Murâd Hân'ı {Bursa'ya getürdüler}. Ziyâretgâh ı Gâzî Hüdâvendigâr Der-şehr i Bursa'nın cânib i garbîsinde Eski Kaplıca cenbinde bir kubbe i azîm ve bir âsitâne i kadîmdir. Kabr i şerîfi üzre saban oku ve zevlesi katîfe ile kaplı asılı durur ve şehîd olduğu kanlı hil‘atı ve sâ’ir âlât ı bisâtları cümle mahfuzdur. Ammâ âsitâne i sa‘âdetine âdem girdikde dehşet hâsıl olur. Müddet i saltanatı 30 sene ve müddet i ömr i şerîfleri 70 sene. [234b] Devlet i Hudâvendigâr'da olan vüzerâları beyân eder ................ (2.5 satır boş) ................ Saltanat ı Hudâvendigâr'da olan şu‘arâları beyân eder ................ (3.5 satır boş) ................ Zamân ı Hudâvendigâr'da olan ulemâ ve sulehâları bildirir ................ (10 satır boş) ................ İcmâl i cülûs ı Yıldırım Bâyezîd Hân ibn Murâd ı Gâzî Hudâvendigâr Sene ( ) târîhinde Bursa'da cülûs etdi. Yıldırım gibi cânib i erba‘asındaki kâfiristânları nehb u gârât [u] feth u fütûh edüp babasının kanın alup gazâlar etdi. Fütûhât ı Yıldırım Bâyezîd Hân Evvelâ Rûmeli'nde Üsküp kurbunda feth i kal‘a i Kıratova ve Üsküp ve Vidin ve Vodine ve Hıroz ve Yanbolu ve Silistre ve Uruscuk ve Yergögi ve Nigebolu ve Anadolu'da Alaşehr ve Beğşehri ve Seydîşehri ve diger Konya ve Aydın ve Saruhan ve Ayasuluk ve Milâs ve Balat ve Teke ve Menteşe ve diğer Osmâncık ve Kastamonu ve Amasiyye ve Aksarây ve Niğde ve Kayseriyye ve Sivas ve Erzincân ve Malatiyye, bu zikr olunan kılâ‘ları ve niçe yüz büleydeleri feth edüp bir senede yedi kerre Anadolu'dan Eflâk ve Boğdân'a geçüp feth etdiğiyçün Emîr Sultân Yıldırım lafzıyla mülakkab edüp "Yıldırım Hân" dediler. Ol sene İslâmbol'u derya-misâl askerle muhasara edüp zor ı bâzû ile kadı nasb edüp icrâ yı şer‘ i mübîn olurdu. Unkapanı'ndan tâ Gül Câmi‘e varınca yedi yüz hâne i müslimîn ile ma‘mûr olup Aya Kapusu'nun iç yüzünde Sirkeci Tekyesi mahkeme ve Gül Câmi‘ ibâdethâneleri idi. Ba‘dehû hicret i Nebevî'nin sekiz yüz beşinci senesinde sû’ i tedbîr ve bed-hâh huddâmân re’yiyle Timur Hân, Hind [u] Acem diyârlarından hurûc edüp Yıldırım Hân ile cenge âheng etdükde Yıldırım Hân gördü kim cümle askeri kendüden yüz çevirüp Timur yanına firâr etdiler. Kapu kullarıyla kendüsü yalnız kalup meydân ı ma‘rekede serbâzlık ve kâr cengârlık edüp niçe yüz Tatar askerine kılıç yetişdürüp dilâverlik, servlik ve emîrlik ve bahâdırlık ederdi. Lâkin kendüleri iş görmemiş, yara bere yimemiş ve ark atlamamış nâ-tamâm tay ata süvâr olup bir dahi Tatar içre at sürünce atdan tekerlenüp at firâr edüp Tatar içinde piyâde kalup kâmil bir sâ‘at piyâdece Tatar ile ceng edüp tîrkeşinde hadengi kalmayup destinden kılıcı düşünce Tatar, Yıldırım Hân'ın başına üşüp dest ber-kafa kayd-bend ile Timur ı bî-nûr huzuruna getürüp Timur ayağ üzre kalkup ta‘zîm edüp yanına oturdup "Safâ geldin, felek hâlidir, böyle olur, gam yeme" deyü niçe musâhabet [235a] edüp esnâ yı kelâmda Timur eyitdi "Ey birâder Yıldırım Hân! Senin destinde biz senin gibi ne‘ûzü billah münhedim olup beni senin yanına bu hâl ile getirseler, beni neylerdin" deyince hemân Yıldırım Hân gazabından "Seni demir kafes içine koyup Bursa şehrine götürürdüm" deyince hemân Timur âteş-pâre olup bir demir kafes içinde Yıldırım Hân'ı haps edüp diyâr ı Acem'e götürmeğe azimet etdi. Üçüncü gün Yıldırım Hân dâğ ı derûnundan hummâ yı muhrıkaya mübtelâ olup demir kafes içre merhûm oldu. Akîbince Çelebi Sultân Mehemmed, kırk bin benâm ve güzîde asker ile cünd i Timur'a yetişüp eyle bir satûr ı Muhammedî urup cümle Tatar dendân ı tîğdan geçüp Timur, Amasiyye câniblerine firâr edüp bakıyyetü's-süyûf olan esîr Tatarlara mürdelerin derilerin yüzdürüp derilerin sâyebân edüp Çelebî Mehemmed Hân, Tatar derilerinin sâyesinde oturup pederinin intikâmın aldı. Hâlâ ol sahrâya "Taşak ovası" derler. Zîrâ Tatar derileri kîrleri ve horde ve türtelleriyle yüzülüp sâyebân olduğundan "Taşak sahrâsı" derler. Ba‘dehû pederinin na‘şını Tatarlar elinden alup, ılgar ile Bursa'ya getirüp babası câmi‘i sahasında defn edüp bir kubbe i âlî binâ etmişdir, ziyâretgâhdır. Ziyâretgâh ı Yıldırım Bâyezîd Hân aleyhi'r-rahmeti ve'l-gufrân Sultân Murâd Hân ı Râbi‘, merkad i pür-envârına varup ziyâret etdükde "Ne böyle pâdişâhâne yatarsın. Âl i Osmân'ın ırzın pâymâl eyleyüp Tatar elinde kesr i ırz etdin" deyü sandûkasına bir püşt i pâ urunca "Bre meded, ayağım" deyü Murâd ı Râbi‘ fez‘ u çera‘ edüp ol günden nikrîs marazına mübtelâ olup âhir sebeb i mevti ol oldu. Müddet i Saltanat ı Yıldırım Hân Sene 14 ve müddet i ömr sene 67. Yetmiş sancak yeri Türk eşkıyâsından ve kefere a‘dâsından feth edüp altı yüz hutbesi tilavet olunur bir pâdişâh ı Sâm-akrân idi. Ammâ "İzâ câe'l-kazâ amye'l-basar".1 Beyt:
İdemez def‘ sakınmakla kazâyı kimse Bin sakınsan yine ön son olacak olsa gerek İcmâl i vüzerâ yı Yıldırım Hân ................ (3.5 satır boş) ................ Zamân ı Yıldırım Hân'daki şu‘arâları beyân eder ................ (3.5 satır boş) ................ Devlet i Yıldırım Hân'daki ulemâ ve sulehâ ve kibâr ı evliyâları bildirir el-Mevlâ eş-Şeyh Şehâbeddîn i Sîvasî: Yıldırım Hân ulemâsıdır. Nice yüz cild kütüb i mu‘teberelerinden gayrı bir tefsîr i şerîf te’lîf etmişdir kim gûyâ Tefsîr i Cerîrî'dir. Kendileri Ayasuluk'da medfûnlardır. Ve Mevlânâ Kutbeddîn i İznikî: Timur ile çok mücâdele edüp ilzâm etmişdir. İznik'de medfûndur. Ve eş-Şeyh Hacı Bayrâm ı Velî: Nehr i Kara-Çubuk kenarında Sol nâm bir karyede vücûda gelmişdir. Ser-çeşme i Bayrâmî'dir. Yıldırım Hân'da Engürü kal‘ası içinde âsitâne i azîminde medfûndur. Ve Şeyh Hâmid hazretlerinden me’zûndur.
Ve Mevlânâ Fahreddîni'l-Acemî: Seyyid Şerîf'den tahsîl i ulûm etmişdir. Edirne'de medfûndur. Ve eş-Şeyh Abdürrahîm b. Emîr Azîz-i Merzifonî: Mahlasları Rûmî'dir. Yine Merzifon'da medfundur. Ve Şeyh Hazret i Pîr İlyâs ı Amasiyyevî; yine Amasiyye'de medfundur. [235b] İcmâl i cülûs ı Çelebi Sultân Mehemmed Hân ibn Yıldırım Bâyezîd Hân Sene ( ) târîhinde cülûsları Bursa'da vâki‘ oldu. Ammâ hemân ol sene Devlet i Âl i Osmân muhtell [u] müşevveş olup her tarafdan küffâr ı dûzah-karâr İslâm üzre hücûm edüp devletinde birâderleri Süleymân Çelebi. Mehmed'in kardefli); ve İsâ Çelebi ve Mûsâ Çelebi. Mehmed'in kardefli);ler Rûmeli'nde devletine rahne verüp feth [ü] fütûhâta mâni‘ oldu. Süleymân Çelebi iki sene ve yedi ay ve yigirmi gün pâdişâh olup Mûsâ Çelebi. Mehmed'in kardefli); dahi Edirne'de pâdişâh olup İsâ Çelebi. Mehmed'in kardefli); dahi Selânik câniblerinde bir alay eşirrâyı başına cem‘ edüp o dahi pâdişâhlık da‘vâsında idi. Âhir Koca Çelebi Mehemmed Hân üç birâderin bir senede civâr ı rahmete gönderüp kendüsü müstakil pâdişâh olup cânib i erba‘ada baş kaldıran küffârlara hücûm etdi. İcmâl i Fütûhât ı Çelebi Sultân Mehemmed Hân Evvelâ Rûmeli'nde feth i kal‘a i Peravadi ve Ofçabolu ve Köprülü ve tekrâr Eflağı ve Boğdan'ı harâca kesüp Urusçuk karşusunda Eflâk hudûdunda Tuna kenarında kal‘a i Çöl ya‘nî Yergögü kal‘asın binâ edüp asker kodu. Anadolu'da kal‘a i Mudurnu ve tekrâr feth i Kastamonu, niçe feth [u] fütûhâtlar edüp iki yüz altmış hutbesi tilâvet olunur. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Ziyâretgâh ı Çelebi Sultân Mehemmed Hicretin sekiz yüz yigirmi dördüncü [sene]sinde vefât etdi. Müddet i saltanat, sene 7 ve on bir ay ve on iki gün ve müddet i ömr sene [8]38. Kabr i şerîfi {Yeşil İmâret nâm} câmi‘ i pür-envârının önünde bir kubbe i münakkaş içinde medfûndur. Rahmetullahi aleyhi rahmeten vâsi‘a. İbtidâ bunlar Mekke ve Medîne fukârasına surre göndermişlerdir. Zamân ı devletindeki binâ yı azîmleri beyân eder Edirne'deki Eski Câmi‘in esâsı Mûsâ Çelebi nâm karındaşı bırağup itmâmı Çelebi Mehemmed Hân'a müyesser oldu. Ve Filibe kurbunda Konis nâm beldede Meyyitoğlu nâm Gâzî Mehemmed Beğ'in merkadine bir kubbe i âlî ve bir câmi‘ ve imâret i it‘âm inşâ eyledi. ................ (1.5 satır boş) ................ Devlet i Çelebi Mehemmed Hân'daki şu‘arâları bildirir ................ (3.5 satır boş) ................ Zamân ı Mehemmed Hân ı Evvel'deki ulemâ ve sulehâ ve meşâyihleri bildirir Evvelâ Kara Şemseddîn i Simâvî, kesret i seyâhetle ve ulûm ı garîbeler ile meşhûr iken Bursa'dan Rûmeli Zağrası'na menfî olup anda medfûndur, kuddise sırruhû. Ve eş-Şeyh Abdüllatîf Makdisî b. Abdurrahmân b. Alî b. Gânim i Ensârîdir. Kümmelînden büyük kimesnedir. Andan ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) [236a] İcmâl i cülûs ı Sultân Murâd ı Sânî ibn Çelebî Sultân Mehemmed Hân ı Gâzî Sene 824 târîhinde cülûs etdi. {Vilâdeteş sene 806} Zamân ı devletinde feth olan kal‘aları beyân eder Evvelâ kal‘a i İzmir, kal‘a i Güvercinlik ve vilâyet i Cânik, tekrâr Selânik ve kal‘a i Yanya ve kal‘a i Yenişehr, kal‘a i Tırhala, kal‘a i Semendire, kal‘a i Novoborda. Ve Destipot oğlunu harâca kesdi. Kul gulgule i âm edüp ihtiyâr oldu deyü hal‘ edüp oğlu Sultân Mehemmed i Sânî on üç seneye bâliğ iken sene 847 târîhinde Ebü'l-feth tahta geçüp iki sene taht-nişîn pâdişâh olup "Bir tâze oğlandır, hılâfet hakkından gelemeyüp her tarafdan düşman baş kaldırdı" deyü kul guluv edüp yine Koca Murâd ı Sânî'yi taht-nişîn pâdişâh edüp Ebü'l-feth'i Mağnîsa'ya gönderdiler. Sene ( ) yine Murâd Hân pâdişâh olup yine kul guluv edüp "Pâdişâhımız koca oldu, bize bir tüvânâ pâdişâh ı zî-şân gerekdir" deyü sene 855 târîhinde yine Ebü'l-feth Sultân Mehemmed mâh ı Muharremin on altıncı günü ki yevm i hamîsdir, müstakil pâdişâh ı kâm-kâr oldu. Sinn i şerîfleri yigirmi bir seneye bâliğ idiler ki Edirne'de taht-nişîn olduğuna târîhdir: Rahmeti Rabbih, sene 855. ( ) ( ) ( ) ( ) Vefât [u] ziyâretgâh ı Koca Sultân Murâd Hân ı Sânî
Hicretin ( ) sekiz yüz ellisinde [beşinde] Edirne'de vefât edüp na‘ş ı şerîfin Bursa'ya getirüp Câmi‘i kurbunda türbe i pür-envârında defn etdiler. Ammâ Bursa'da medfûn olan selâtînlerin cümlesinden müte‘azzımâne yatır. Pâk kubbe i mînâsı ve sandûkası ve sandûkası üzre zer-dûz ve münakkaş setri vardır. Saltanat ı Murâd Hân sene 28 ve müddet i ömr sene 49, {vefâteş sene 855}. {Hayrât ı Murâd ı Sânî Edirne'de Üç Şerîfeli câmi‘ ve bir câmi‘ dahi ahsen i mesâcîd deyü şöhret bulmuşdur ve Edirne'de iki medrese ve bir dârü'l-hadîs ve bir bezâsten ve ( ) göz Ergene cisrin ve anda bir câmi‘ ve imâretin cümle gazâ mâlıyla inşâ etmişlerdir ve ibtidâ sâdât ı kirâma bunlar ulûfe ta‘yîn etmişlerdir}. Devlet i Koca Murâd ı Sânî'deki vüzerâları beyân eder ................ (2.5 satır boş) ................ Asr ı Murâd Hân'daki emlahu'ş şu‘arâları beyân eder ................ (2.5 satır boş) ................ Zâman ı Murâd Hân ı Sânî'deki ulemâ ve sulehâ ve meşâyıhları bildirir Evvela eş-Şeyh Zekeriyyâ yı Halvetî: Pîr İlyâs halîfesidir. Amasiyye'de Pîr İlyâs âsitânesine karîb Sarrâclar mescidi kurbunda medfûndur. Ve Şeyh Abdurrahmân b. Hüsâmeddîn: Gümüşlüzâde nâmıyla şöhre i şehr olmuşlardır. Pîr İlyâs'ın duhterzâdesidir. Koca Murâd Hân'ın üç oğlundan ikisi elin öperler. Şehzâde Mehemmed ayağın öpünce şeyh boğazından ridâsın şehzâde Mehemmed'in boynuna sarup "Kostantıniyye kal‘asın ta‘mîr [u] termîm edüp cevâmi‘ ve dârü'l-‘ulûmlar inşâ eyle" deyü Fâtiha tilâvet ederler. Yigirmi bir yıldan sonra Ebü'l-feth Mehemmed Hân İslâmbol'u feth etmek müyesser olur. Amasiyye'de Pîr İlyâs kabrine karîb Ya‘kûb Paşa zâviyesinde âsûdedir. Ve Mevlânâ Mehemmed Şâh ibn Molla Yegân ................ (10 satır boş) ................ [236b] Ziyâretgâh ı şehzâdegân ı Âl i Osmân Evvelâ Şehzâde Alâeddîn Paşa ibn Osmân Gazî. Vefâteş sene 804. İç kal‘a'da babasıyla Orhân Gâzî yanında yatır. Ve Şehzâde Şehinşâh ibn Bâyezîd i Velî, Bursa'da hâkim idi. Ve Şehzâde Mehemmed Hân b. Şehzâde Şehinşâh, babasıyla Bursa'da idi. Ve Şehzâde Mahmûd ibn Bâyezîd i Velî, bu Şehzâde Mahmûd oğulları Şehzâde Mûsâ, Şehzâde Emîr, Şehzâde Orhân ve biri dahi Şehzâde Alemşâh ve oğlu Şehzâde Osmân'dır. Bu sekiz aded şehzâde i civân-bahtları Sultân Selîm i Evvel birâder i cân-berâberi Şehzâde Ahmed Hân üzre Bursa Yenişehri üzre sefere gideceği mahalde devlet i dünyâ içün sekiz şehzâdeyi şehîd edüp dünyâ kaydından âzâde edüp cümlesin Orhan Gâzî yanında defn edüp Ahmed Hân üzre sefere gitdi. Şehâdet i Şehzâde Ahmed Hân ibn Bâyezîd i Velî Bursa Yenişehri'nde Selîm Hân ile ceng i azîm ederken atdan tekerlenüp kayd-bend ile Selîm i Evvel huzûruna getürüp serâperde i Selîm içre amân vermeyüp ma‘nûkan şehîd edüp na‘şını Bursa'da Orhân Gâzî cenbinde defn etdi. {Târîh i inhizâm ı Şehzâde Ahmed
Bu Ahmed Hân cenginde Şehzâde Murâd ibn Şehzâde Ahmed'dir, bu Murâd, babası Şehzâde Ahmed'in katlini görünce, "Niçe yüz benim; dîger nîst" diyen nâmdâr şehbâzlar ile Acem diyârında Erdebîl'e firâr edüp Şâh İsmâ‘îl yanında üçüncü senede merhûm olup kabri Erdebîl şehri içre Şeyh Safî hazretleri yanında medfûndur. Ve yine Şehzâde Ahmed Hân'ın iki oğlunun mihteri Şehzâde Alâeddîn gürbüz er idi. Ve bihteri Şehzâde Alî Hân, bu iki şehzâdeler içün cümle ulemâ Selîm Hân'a ricâ edüp ma‘sûmlardır deyü afv olunup İslâmbol'da az müddet içinde tâ‘ûndan merhûm olup bunların dahi na‘şın Bursa'ya götürüp Orhân ile Osmân Gâzî kabrinde defn olundular. Şehâdet i Şehzâde Korkud ibn Bâyezîd i Velî Selîm i Evvel birâderi ki, ceng i azîm edüp münhezimen firâr edüp Teke vilâyetinde Piyâle lalasıyla bir gârda pinhân olmuş bulunup sene 909 târîhinde katl olunup cesed i pâkin Bursa'da Murâd ı Sânî cenbinde bir kubbe i âlî içinde âsûde kılındı, ammâ tüvânâ şehzâde imiş. Ve Şehzâde Hasan ibn Murâd Hân ı Sânî, Ebü'l-feth Sultân Mehemmed'in li-üm birâder i kîhteri idi. Hîn i cülûsda Ebü'l-feth Şehzâde Hasan'ı ma‘nûkan şehîd edüp babası Murâd Hân meytiyle Şehzâde Hasan'ı Bursa'ya gönderüp Murâd Hân türbesinde medfûndur. Târîh i vefât ı Cem Şâh ibn Ebü'l feth Mehemmed Hân Sultân Bâyezîd i Velî ile ceng i azîm edüp âhir i kâr münhedim olup on bir sene Mekke ve Medîne ve Yemen ve Aden'de seyâhat edüp andan Mısır'a gelüp andan İslâmbol'a gelmek sadediyle Rodos'da Malta ceneraline uğrayup anlar bir gemiye koyup "Seni İslâmbol'a götürsünler" deyü hîle edüp Cem Şâh'ı doğru Fransa'ya götürüp anasının anası Fransa kralının avreti idi. Cem Şâh'ı ana teslim edüp cümle tevabi‘iyle Cem Şah'a bir sarây ı âlî ihsân edüp başka bir hükûmet yer verüp sayd [u] şikârda pâdişâhâne zevk [u] safâlar edüp şeb [u] rûz huzûrunda on sekiz ban oğlu ban el kavşırup çâker bendesi gibi hizmetinde olurlardı. Âhir bu ahvâl Cem Şâh karındaşı Sultân Bâyezîd'e mün‘akis olup bir nâme ile Fransa kralından Cem Şâh'ın kayd-bend ile der i devlete gelmesin ricâ etdiler. Fransa kralı dahi Cem Şâh'ı zehirli ustura ile tırâş etdirüp Yemen ve Aden seyyâhı iken Cem Şâh diyâr ı ademe gidüp Bâyezîd Hân izniyle na‘şın Bursa'da Koca Murâd ı Sânî cenbinde başka bir kubbe içinde âsûdedir. Muhallefâtından Cem Şâh Sa‘dîsi "câm ı cem" dedikleri câmdır kim bâdesin nûş edüp yine câm kendiden leb-ber-leb olurdu. Ve bir satranç bâz meymûn ve bir beyâz tûtî Cem Sa‘dîsi'ni siyâha boyayup 1 Kıt‘a i Cem Şâh Iztırâbı ko gönül, (ey) murg ı revân sabr eyle Eskiyüp işte harâb olmadadır ten kafesi Kârbân ı reh i iklîm-i adem menzilinin Tokunur oldu katı sem‘ime bâng ı çeresi Sâhib i dîvân bir şehzâde i âzâde idi. Rahmetullahi aleyh. Diğer târîh i vefât ı Cem Şâh:
Diğer târîh i Cem Şâh: Ayn ı nizâm ı âlemest. Sene ( ) Ziyâret i şehîdân ı birâderân merhûm u mağfûrân Yüklə 4,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
âyetin ve "Pâdişâh sağ olsun" lafzın Sa‘dî öğredüp Bâyezîd Hân muhallefâtı gördükde "Câm ol câm ammâ Cem'i yok" Ol câmı hazîneye korlar. "Kanı beyâz tûtî" deyü sü’âl ederler. Hemân tûtî-i gûyâ zebâna gelüp "Pâdişâh