Evl‹YÂ Çeleb‹ seyahatnâmes‹

Zülfikâr Hân: 241

Zülfikâr (köle ismi): 15

Zülfikâr Paşa: 225, 275

zülfikârı çekmânlı: 104

Zülhavârân livâsı: 305

Zülkadriyye: 4, 12, 200

Zülkarneyn: 61, 358

Zülkifl Nebî: 277, 358

Zülnigâr (cariye ismi): 124

Zülyezen kendi: 229

Zülyezen (köle ismi): 15, 67

zümürrüd: 76, 172

zümürrüd fincân: 158

zümürrüd kubbe: 145

zümürrüd sorhdân: 158

zümürrüd-i İsvânî: 157

zümürrüd-misâl: 313

Zünnûn: 357

Zünnûn-ı Mısrî: 72, 207, 213, 261

Zü's-sehâb tâc: 300

züvvârân: 194

1Hainlerin oyunlar› suya düfltü.

2 Mü’minlerin güzel gördü€ü fley Allah indinde de güzeldir.

1Kur’ân, Nisâ, 175; "Allah'a sar›l."

1 Kur’ân, Mürselât, 27; "Tatl› sular..."

1 Kur’ân, Fecr, 28; "Rabbine dön."

1Hadîs, Halk›n dili.Hakk'›n kalemidir (Keflfü'l-Hafa, C. I/66) Hadis nr. 532, s. 180.

1 Kur’ân, Bakara, 20; "Allah her fleye kadirdir."

1 Hadîs, "‹lim ikidir. Birincisi beden ilmi, ikincisi din ilmi."

1 Hadîs, Müslim, Cennet, bâb 10, h. 26, (2839); "Allah'›n Resûlü buyurdu: Seyhun, Ceyhun, Nil ve F›rat nehirleri cennet nehirleridir."

2Kur’ân, Mü’minûn, 18; "Gökten uygun bir ölçüde ya€mur indirip onu arzda durdurduk..."

3 Hadîs, Buhari, Fiten 24, Müslim, Fiten 29, (2894); Ebu Davud, Melahim 13, (4313, 4314); Tirmizi, Cennet 26, (2572, 2573); "Allah'›n Resûlü buyurdu: F›rat nehri, alt›ndan bir hazine ortaya ç›karmad›kça..."

1Kur’ân, Nahl, 66; "Halis süt.."

2Hadis, "Kim bir kavme benzerse, onlardand›r."

1 Kur’ân, Hûd, 46; "O asla senin ailenden de€ildir. Çünkü onun yapt›€› kötü bir ifltir."

2 Kur’ân, Hûd, 44; "(Gemi) Cûdî da€›n›n üzerine yerleflti ve; o zalimler toplulu€unun can› cehenneme denildi."

3Kerem sahipleri sözünde dururlar.

4 Kur’ân, Saffât, 79; "Bütün âlemlerden Nûh'a selâm olsun."

5 Kur’ân, Bakara, 20; "Allah her fleye kadirdir."

1Söz sözü çeker

1(Bir fliirin) gerçek anlam›, flairin içinde sakl›d›r.

1 Hadis "‹ki kiflinin aras›n› bulan kimseye flehid sevab› verilir."

1Allah köpe€ini domuza musallat etti.

2Sana s›€›nd›m ey sultan›n askeri.

1Hadis-i fierif "Peygamber (A.S.) dedi ki: Cennet ehlinin dili Arapça ve fasih Farsça'd›r."

1Hadis, "Tereddüde düfltü€ünüz bir iflte kabir ehlinden istimdâd ediniz". Bu hadis-i flerifin s›hhati flüphelidir.

1Kur’ân, Kehf, 94; "Dediler ki: Ey Zülkarneyn Yecüc Mecüc bu yerde bozgunculuk yap›yorlar."

1Hainlerin oyunlar› suya düfltü.

2Kur’ân, Feth, 3; "Ve sana kimsenin güç getiremeyece€i flekilde yard›m eder".

1 Hadîs, "‹lim ikidir. Birincisi beden ilmi, ikincisi din ilmi."

1Her ne kadar bu bendenin çok ayb› varsa da, sultan›n be€endi€i her ay›p hüner say›l›r.

1 Kur’ân, Bakara, 20; "Allah her fleye kadirdir."

1Hainlerin oyunlar› suya düfltü.

2Kur’ân, Feth, 3; "Ve sana kimsenin güç getiremeyece€i flekilde yard›m eder".

3Tarih m›sra›n›n ebced karfl›l›€› 970 rakam›n› vermektedir.

1 Kur’ân, Tevbe, 18; "Allah'›n mescidlerini sadece flunlar imar eder ki;"

2 Kur’ân, Sâd, 30; "Biz Davud'a Süleyman'› verdik. Süleyman ne güzel bir kuldu! Do€rusu o, daima Allah'a yönelirdi."

3 Kur’ân, Kasas, 88; "O'nun zât›ndan baflka her fley yok olacakt›r."

1"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

1 Kur’ân, Bakara, 20; "Allah her fleye kadirdir."

1'Ey y›lan Allah'›n izniyle tafl kesil."

1 Kur’ân, Bakara, 20; "Allah her fleye kadirdir."

1Kur’ân, A‘râf, 65; "Ad kavmine de kardeflleri Hûd'u (gönderdik). O dedi ki: ‘Ey kavmim! Allah'a kulluk edin; sizin O'ndan baflka tanr›n›z yoktur.’"

2 Kur’ân, Hâkka, 7; "Allah onu ardarda yedi gece, sekiz gün onlar›n üzerine musallat etti."

3 Kur’ân, Alak, 1; "(Yaratan) Rabbinin ad›yla oku."

1 Kur’ân, Fecr, 28; "Rabbine dön."

1‹barenin ebced hesab› ile toplam› 1095 rakam›n› verir.

1fiânî y›l›n›n tarihini flöyle dedi: "Mübârek olsun bu hofl görünümlü ev."

2Tarih dizesindeki ibarenin ebced karfl›l›€› 1057 rakam›na vermektedir.

3Beytin vezninde bozlukluk mevcut olup tarih dizesinin ebced karfl›l›€› da 1046 rakam›n› vermektedir.

1 Kur’ân, En‘âm, 163; "(Tek olan) Allah'›n orta€› yoktur."

1 G›ybet zinadan daha kötüdür.

1 Kur’ân, Hicr, 35; "Muhakkak ki k›yamet gününe kadar lânet senin üzerine olacakt›r."

2 Kur’ân, En‘âm, 45; "Böylece zulmeden toplumun kökü kesildi. Hamd âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur."

1Kerem sahipleri sözünde dururlar.

2 Kur’ân, Tahrim, 8; "Ey iman edenler, samîmî bir tevbe ile Allah'a dönün."

3Hadîs, "Günahtan tevbe eden, hiç günah ifllememifl gibidir."

1"Büyüklerin himmeti da€lar› yerinden atar."

1(Bir yere) girmeden evvel nas›l ç›kaca€›n› düflün. Çünkü her yerin girifli ve ç›k›fl› vard›r.

1 Kur’ân, Fetih, 27; "Allah elçisinin rüyas›n› do€ru ç›kard›."

1Kerem sahipleri sözünde dururlar.

1"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

2"Yapt›€›ndan sual olunmaz."

1Yazma nüshada Kûfî yaz› örne€i bulunma­mak­tad›r.

1 Kur’ân, Tevbe, 60; "Sadakalar (zekâtlar) Allah'tan bir farz olarak ancak, yoksullara, düflkünlere.."

2 Hadis, "Allah Cumartesi ve Perflembeyi bereketli k›ld›."

1"Kafirin mal› müslümana helaldir." (Sadi'nin Gülistan'›nda geçer).

1Muttakiler ve enbiyâlar sultan›d›r mühür. Bütün veliler andan flefaat ümit ederler.

1 Hadîs, "Yalanc› ümmetim[den] de€ildir."

1Gereksizi kendime en gerekli fley edindim.

1Zincirdeki arslana ar olmaz.

1Hazret-i Âsaf taraf›ndan müjdeci olarak iki kifli geldi. Hazret-i Süleymân'dan ise esaret ve s›k›nt› haberi geldi.

1Hadîs, "‹stiflare hay›rl›d›r."

2"Kul tedbir al›r, Allah takdir eder."

1Kur’ân, Hud 44, "(gemi) Cudi (da€›n›n) üzerine yerleflti."

1 Kur’ân, Alak, 1; "Yaratan Rabbinin ad›yla oku."

2Hadîs, "Kostantiniyye mutlaka feth olunacakt›r, onun ku­man­da­n› ne güzel kumandand›r."

3Asi olan nefsime Allah'tan korkmas›n› ve O'na itaati emrederim.

1"Ey Sâriye, da€a kofl!"

1Kur’ân,. fiurâ 12, "Göklerin ve yerin anahtarlar› onundur."

1Felek meftûn, çelikten bir yüre€i var. Nice Leylâ ve Ferhâd'› hat›rlar. Bî-Sütûn'da biten her gül. Her gül bil ki Ferhâd kokar.

1Bu, faziletlerinden bahsetti€im bir flehirdir. Ancak bu flehir flehirlerin en çirkini; çocuklar› yafll›lar› gibi çirkin, yafll›lar› da ak›l yönünden çocuklar›yla ayn› seviyededir.

1Elvendimiz levendimiz. Ma€ara arkadafl›m›z olsun bizim. Bu badeden bir kadeh sun bize. Sen bizim Elvend da€›n›n çocu€usun.

2Sehend Sâve Lân ve Elvend da€›. Hepsi Allah'›n huzurunda böbürlenirler. Sehend Sâve Lân! Siz konuflmay›n. Binlerce p›nar› vard›r Elvend da€›n›n.

1Hadîs, Allah'›n Resulü flöyle buyurdu: "Kazvin'i ta‘zîz edin, çünkü o cennetin en üst mertebelerindendir.

1Dünyan›n her yerindeki camileri bafltan bafla gördüm, ama bunun gibisini asla görmedim.

1Kur’ân, Hud 43, "Beni [sudan] koruyacak bir da€a s›€›naca€›m [dedi]."

2Kur’ân, Hud 43, "Beni sudan koruyacak bir da€a s›€›naca€›m [dedi]."

3Kur’ân, Hud 43, "Ey yer suyunu yut. Ve ey gök (suyunu) tut denildi. Su çekildi, ifl bitirildi, (gemi de) Cûdî (da€›n›n) üzerine yerleflti."

1Kur’ân, Kasas 88, "O'nun zat›ndan baflka her fley yok olucudur."

1 Kur’ân, Alak, 1; "Yaratan Rabbinin ad›yla oku."

1Ebced karfl›l›€› 853 rakam›n› vermektedir.

2"Kul tedbir al›r, Allah takdir eder."

1Her ifl, vakt ü zaman› gelince olur.

1Tarih dizesinin ebced toplam› 1038 rakam›n› gösterir. Bu dize toplam›ndan ilk dizedeki "Asker-i flah›" ibâresi (666) düflürülürse 1048 rakam› bulunur.

2Tarih dizesinin ebced karfl›l›€› 1049 rakam›n› vermektedir.

1Bir gönül yapmak, en büyük hac sevab›d›r.

Bir gönül almak, bir Ka‘be yapmaktan ye€dir.

Ka‘be Âzer o€lu Halilullâh'›n yap›s›d›r

Gönül ise yüce Allâh'›n nazargâh›d›r.

1Hadis "Tereddüde düfltü€ünüz bir iflte kabir ehlinden istimdâd ediniz". Bu hadis-i flerifin s›hhati flüphelidir.

1Bu dizede vezin hatal›d›r.

2Hadis, "Allah'›m! Bunlar benim aile bireylerimdir. Günahlar› onlardan uzak tut.

1A€açlar kalem, deniz mürekkep, cinler hesap edici, insanlar da yaz›c› olsa; Ebû Talib o€lu Ali'nin (Allah yüzünü ak etsin) fazilet ve kerametlerini sayma€a yetmez.

2Kur’ân, Ahzab, 33; "Ey ehl-i beyt Allah sizden sadece günah› gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor."

3Ali sevgisi güzeldir. Bu sevgiyle kötülük zarar veremez. Ali bu€zu kötüdür. Bu bu€zla birlikte iyili€in faydas› olmaz.

4[‹mam] fiafi‘î dedi ki: "E€er Hazret-i Muhammed'in ehl-i beytini sevmek Rafizilikse, bütün cinler ve insanlar flahid olsun ki ben Rafiziyim."

1"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

1Hadis, "Allah'›m! Bunlar benim aile bireylerimdir. Günahlar› onlardan uzak tut.

1A€açlar kalem, deniz mürekkep, cinler hesap edici, insanlar da yaz›c› olsa; Ebû Talib o€lu Ali'nin (Allah yüzünü ak etsin) fazilet ve kerametlerini sayma€a yetmez.

2Kur’ân, Ahzab, 33; "Ey ehl-i beyt Allah sizden sadece günah› gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor."

3"Kul tedbir al›r, Allah takdir eder."

1Kur’ân, Sâd, 48; "Zülkifli de an."

2Kur’ân, Bakara 261, "yüz taneli baflak"

1 Kur’ân, Fecr, 28; "Rabbine dön."

2Kur’ân, Rahman, 26; "Yeryüzünde bulunan her canl› yok olacakt›r."

1"Cennet bahçelerinden bir bahçe"

2Ali sevgisi güzeldir. Bu sevgiyle kötülük zarar veremez. Ali bu€zu kötüdür. Bu bu€zla birlikte iyili€in faydas› olmaz.

3A€açlar kalem, deniz mürekkep, cinler hesap edici, insanlar da yaz›c› olsa; Ebû Talib o€lu Ali'nin (Allah yüzünü ak etsin) fazilet ve kerametlerini sayma€a yetmez.

4Kur’ân, Ahzab, 33; "Ey ehl-i beyt Allah sizden sadece günah› gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor."

1Kur’ân, Âl-i ‹mran, 154; "Sonra o kederin arkas›ndan Allah size bir güven indirdi ki;"

2"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

1"Allah'›n kazas› durdurulamaz ve onun hükmünün önüne geçilemez."

1Semâvât (gökler, ya€murlar) flehir üzerine indi.

1Kur’ân, Bakara, 251; "Davud da Câlut'u öldürdü. Allah ona (Davud'a) hükümdarl›k ve hikmet verdi."

1Kur’ân, Hac, 27; "Uzak yollardan gelen"

2Hadis-i fierif," R›z›k korkusu çeken, Umman'a gitsin.

1Hadis, aç›klamas› metin içerisinde verilmifltir.

1Kur’ân, Saffat 146, "Ve üstüne (gölge yapmas› için) kabak türünden genifl yaprakl› bir nebat bitirdik."

1Kur’ân, Hûd, 44; "(Gemi) Cûdî da€›n›n üzerine yerleflti."

1Kur’ân, Tevbe 40, "(Korkma) Üzülme Allah bizimle beraberdir." Ayette kelimesi yoktur.

1Hadis-i fierif "Peygamber (A.S.) dedi ki: Cennet ehlinin dili Arapça ve fasih Farsça'd›r."

1Kur’ân, Hud 43, "Ey yer suyunu yut. Ve ey gök (suyunu) tut denildi. Su çekildi, ifl bitirildi, (gemi de) Cûdî (da€›n›n) üzerine yerleflti. Ve o zalimler toplulu€unun can› cehenne­me denildi.

1Kur’ân, Hud 46, "O asla senin ailenden de€ildir. Çünkü onun yapt›€› kötü bir ifltir."

1"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

1‹barenin ebced karfl›l›€› 974 rakam›n› verir ki milâdî y›l›n› gösterir.

1Kur’ân, Kasas 88, "O'nun zat›ndan baflka her fley yok olucudur."

1Kur’ân, A‘raf, 54; "Alt› günde [yaratt›] sonra gö€e yöneldi."

2Kur’ân, Alak, 1; "Yaratan Rabbinin ad›yla oku."

3Hadis; "Ben (ümmî=okuma yazmas›z) do€dum."

1"Allah'›m bizi cinlerin, insanlar›n, münaf›klar›n ve hasetçilerin flerrinden koru."

2Kur’ân, Hicr, 30; "Melekler secde ettiler, sadece ‹blis secde etmedi."

3Kur’ân, Nas, 4; "Vesvesecinin flerrinden."

4Kur’ân, Nas, 6; "‹nsanlardan ve cinlerden."

5Kur’ân, Mülk, 3; "Yedi kat gök."

1Kur‘an, Nebe, 40; "Keflke ben, (daha önce) toprak olsayd›m."

2Kur‘an, Yusuf, 53; "Ben nefsimi temize ç›karmam; çünkü nefs, Rabbimin merhameti olmad›kça, kötülü€ü emreder."

3Kur‘an, Fecr, 27-28; "Ey huzur içinde olan can! O, senden,sen de O'ndan hoflnut olarak Rabbine dön!"

1Kur‘an, Nisa, 163; Davud'a da Zebur verdik.

1"Gayb› Allah'tan baflka kimse bilmez."

1Kur’ân, Kehf, 94; "Dediler ki: Ey Zülkarneyn Yecüc Mecüc bu yerde bozgunculuk yap›yorlar."

2Kelimenin ebced karfl›l›€› 889 rakam›n› vermektedir ki milâdî 1484 y›l›n› karfl›lar.

3Kur‘an, Rahman, 56; "(Orada, bak›fllar›n› yaln›z efllerine çevirmifl, daha önce ne) insan ve ne de cinlerin dokunmufl oldu€u efller vard›r."

4Kur‘an, Bakara, 35; "Ey Adem! Eflin ve sen cennette kal, orada olandan istedi€iniz yerde bol bol yiyin, yaln›z flu a€aca yaklaflmay›n; yoksa zalimlerden olursunuz" dedik.

1Söz sözü çeker

1Kur’ân, Alak, 1; "(Yaratan) Rabbinin ad›yla oku."

1Kur‘an, Saffat, 146; "Onun için, genifl yaprakl› bir bitki yetifltirdik."

1 Kur’ân, Fecr, 28; "Rabbine dön."

1Kur‘an, Kehf, 78; "O flöyle söyledi: "‹flte bu, seninle benim ayr›lmam›z› gerektiriyor; dayanamad›€›n ifllerin yorumunu sana anlataca€›m"

1Kur’ân, Kehf, 94; "Dediler ki: Ey Zülkarneyn Yecüc Mecüc bu yerde bozgunculuk yap›yorlar."

2Kur‘an, Enbiya, 87, "Zünnun hakk›nda söyledi€imizi de an. O, öfkelenerek giderken, kendisini s›k›nt›ya sokma­ya­ca­€›­m›z› sanm›flt›..."