Ex doctrina doctissimi patris magistri fra
Yüklə 2,25 Mb.
|
|
das nuptias non compelleretur sume re primam cōsanguineam. Allegabāt mihi multa capita iuris sed nihil om-<-P> @@0@ @@1@ lis contractus non solùm non est ma trimonium, sed nec est sponsalia vllo modo: etiam adueniente dispensatio- ne, sed quicquid factum est, totum est irritum, & contractus est nullus. Est lex inter stipulantes. ff. de verbo. obli gatio. §. sacramenta$unclear, vbiest casus quód si fiat stipulatio de sacra re, vel de re đ qua nō est cōmertium, de qua non po terat fieri sine consensu principis, sti- pulatio est nulla, & non reddit obliga tio adueniente consensu principis. Adeo est reprobatus ille contractus, vt sit super eo excōmunicatio. Sic igi tur dico in proposito quòd prædictus contractus est nullus, etiā si iurarem, & peccarem iurando: quia est contra bonos mores. Sed quid si personæ le- gitimæ contrahāt sub cōditione hone sta, vt si pater tuus consenserit, vtrũad ueniente conditione sit matrimoniũ?<-P> @@0@ @@1@ & Palude vide{t$} eos sequi. Sed Adria nus, & cōmunis sententia doctorum dicunt ꝙ non, sed solùm sunt sponsa- lia. S. Tho. 4. d. 27. dicit ꝙ si conditio sit de futuro, etiam siverba sint de prę senti, idem est iudicium sicut de con- sensu de futuro, qui exprimitur ꝑ ver ba de futuro, ac proindè adueniente conditione manent sponsalia. Et dato ꝙ errore, putans talem contractum es se matrimonium, consumet illud, nō est ad huc matrimonium, quia ex er- rore processit. Itaque regula genera- lis est, si in isto instanti non est matri- moniũ quicquid posteà superueniat non erit matrimonium: nisi de nouo & de præsenti iterum fiat. ¶ QV Æritur, an si quis apponat con ditionem impossibilem scilicet cōtra- ho tecum si digito tetigeris coelũ, aut si dederis mihi regnũ, an sit matrimo-<-P> @@0@ @@1@ natio in cap. finali de cōditionibus ap- positis, vbi papa in faborem matrimo nij dicit, quòd si apponatur in eo con- ditio turpis, vel impossibilis habeatur pro non adiecta. Et sic si absque illa conditione erat matrimonium, etiam erit matrimonium ea apposita. Adria nus dicit, ꝙ vel illa conditio apponitur serio vel ioco. Si primum dicit quòd ibi non est verus cōsensus, ac proindè nec matrimonium. Si secundum dicit quòd est matrimonium, quia habuit consensum. Si denique non habuit cō sensum interiorem quicquid appona- tur non erit mr̃imoniũ. Si verò habuit consensũ erit mr̃imoniũ, esto apponat cōditionẽ impossibilẽ. De hac condi- tione impossibili. S. Tho. nihil dicit. ¶ DE alijs cōditionibus dicit. S. Tho. ꝙ vel conditio est de præsenti, vel de futuro. Si primum, vel est cōtraria bo<-P> @@0@ @@1@ <-P>nis matrimonij, vt contraho tecum si fueris sterilis, & tunc non tenet matri moniũ siue sit turpis conditio, siue nō Vel non est contraria bonis matrimo nij, & sic siue sit honesta, siue non te- net matrimoniũ stante cōditione. Vi- detur loqui sanct. Tho. cōtra illud ca. sed loquimur in foro cōscientiæ. Vel conditio est de futuro, & tunc si sit ne cessaria, vt contraho tecũ si sol oriatur cras, est matrimoniũ. Quia iā habetur talis cōditio pro apposita saltim in suis causis, & sic præsumitur de præsenti.
trahẽdi est ꝓ crastina die, solũ sunt spō salia de futuro. In foro tñ contentioso præsumitur de præsenti. Si aũt sit con ditio cōtingens, secundũ sanctũ Tho. posita conditione est matrimoniũ, & non apposita non erit matrimonium: & hoc siue conditio sit honesta siue non. At secundùm iura si sit conditio<-P>
@@0@ @@1@ cat cōtraho tecũ si occîderis inimicũ meum, & est matrimonium verum.
xit vxorem, de quo quęritur an sit irregularis ad sacros or dines suscipiendos? Respōd. ꝙ duplex est bigamia. Quædā propriè dicta, de eo qui bis duxit vxorẽ, & de hacloqui tur Paulus Titum. 1. oportet episcopũ sine crimine esse vnius vxoris virum. Alia est bigamia interpretatiua & im propria quę habet idem impedimen- tum ac prima: vt si quis duxit biduam Nam vna ratio quare bigamus expel litur ab ordinibus est propter signifi- cationem, quia tale matrimoniũ non significat coniunctionẽ Christi & ec- clesię. Quia Christus non habuit nisi vnicam vxorem, vnicam ecclesiam,<-P>
@@0@ @@1@ Alia est etiam bigamia similitudina- ria, qñ quis habẽs vnā vxorẽ viuā con trahit cũ alia. Itẽ est bigamus qui post votũ simplex castitatis duxit vxorem. Et qui post susceptos ordines cōtraxit Omnes isti sunt irregulares & repel- luntur ab ordinibꝰ suscipiẽdis. Oes tñ iste irregularitates sũt de iurepositiuo ¶ QV æritur, vtrum irregularitas bi- gamiæ tollatur per baptismum? Fuit quæstio inter Hieronymũ & Augusti num, Hieronymo dicente quòd tol- leba{t$}, quia manet noua creatura. Au- gustino verò dicente ꝙ non, quia ba- ptismus solum tollit peccata, non alia vincula: sicut nec tollit matrimoniũ. Hæc autem opinio Augustini allega tur á Graciano cap. accutiùs. 26. d. & omnes canonistæ tenent cum eo, & S. Tho. Maio. verò tenet cum Hiero ny. Sed tenendum est cum Augusti.<-P> @@0@ @@1@ traxit ꝙ nō cōtinebit. Et etiā quia esset in illo matrimonio imperfecta signifi catio coniunctionis Christi & eccle- siæ. At vtrũ possit ecclesia dispensare cũ bigamo? Dico ꝙ sic, sed nō sine ma gna causa propter verba apostoli. ¶ QV Æritur, vtrum copula carnalis superueniens sponsalibus de futuro ef ficiat matrimoniũ? S. Tho. distinguit. In foro conscientiæ si non est consen sus non est matrimonium. In foro au- tem contentioso, quia nō est aliquod signum quod magis exprimat consen sum copula, iudicabitur matrimo- nium: vt habetur in ca. is qui. Et in ca. vltimo de sponsa libus. Sed quid si ꝑ ignorantiam credebat ꝙ per spōsalia eratiā vxor sua, & isto animo accessit ad illam & consumauit matrimoniũ, aliâs non cōsumaturu; an sit matrimo niũ? Dico ꝙ non. Et est expressa sentẽ<-P> @@0@ @@1@ trariũ ac error. Item antè hoc nō erat matrimonium, & non sunt apposita requisita ad matrimonium, ergo. ¶ QVÆR Itur, si iste talis accesserit ad sponsam per sponsalia de futuro, non consumandi matrimonij gratia, sed animo libidinoso, si posteà contra hat cum alia, an hocsecundũ sit verũ matrimoniũ? Respondeò, ꝙ sic. Quia primum non fuit matrimonium, quā uis papa illegitimauerit secundũ in c. is qui de spōsa: sed hoc fecit papa quia pręsumpsit quòd primum fuit verum matrimoniũ. Sed quid ille faciet, quia compelletur ab ecclesia manere cum prima? Et generalitèr dubitatur quid faciet ille qui contraxit primò cumali qua secrete, & consumauit matrimo- nium, nemine sciente, & posteà secũ- dò contrahit cum alia publicè, si com pellatũr āb ecclesia excommunicatio<-P> @@0@ @@1@ faciet: cùm illa non sit verè vxor? Re- spond. quòd si ille potest contrahere matrimonium cum illa cum qua cogi tur manere, debet contrahere. Si ve- ró non potest vt in casu præsenti, ma lum remedium habet. Non enim ha- bet aliud remedium nisi quòd feratpa tientèr. Nec apud Deum erit excom- municatus, debet tamen vitare scanda lum, & abire in aliam regionem, vbi poterit audire missam, & communica re manendo cum prima vxore. ¶ SED mouet. S. Tho. dubiũ in. 4. d. 28. ar. 2. 4. de eo quia post sponsalia de futuro accessit ad virginẽ animo li bidĩoso, an talis tenea{t$} eā ducere quia stuprauit virginẽ? Et doctor sanctus cōcedit ꝙ tenetur eam ducere post promissit & si non potest eā ducere, debet eā dotare. Et addit ꝙ hoc est ve rum qñ decipit eam, quod quidem<-P> @@0@ @@1@ troneam virginem corrumpit non te netur eam dotare: quāuis em̃ promis- serit ei se ducturum eam in vxorem aliquandò, ipsa tamen bene intellexit quòd non debebat facere: quia erat magna inæqualitas inter eos. &c.
nio clandestino. monium clādestinum sit ve rum matrimonium? Respō- deo, ꝙ sic, nec potest dubita- ri, quia non est de essentia matrimonij quod sit coram testibus. Sed quid est hoc matrimonium clandestinũ quod tantum prohibetur in iure, & propter quod tot poenæ ponuntur? Respond. ꝙ licet multis modis dicatur matrimo nium clandestinum, tamen in propo sito accipitur pro matrimonio contra<-P> @@0@ @@1@ ne solennitatibus iuris, sine denuncia tione, vocantur bana los pregones, &c. Et quia poenæ iuris sunt restrin- gedæ, solũ istis duobus modis incurrũ tur. Et hæc est cōmunis opinio docto- rũ. Et Panormi. ca. finali, de clandesti. despōsati. & Ioānes Andreas, in addi- tioni. ad specula. titulo de clādesti, de- spōs. Et Innocentius ibidẽ, ita tenent. ¶ SCIEN dum tamên quòd matri- monium aliqñ licite fit clandestiné. Primò qñ timetur ꝙ impedietur, & vbi sunt seditiones y vandos. Secundò inter magnates non opus est ꝙ publi- centur ædicta, quia si sit inter eos ali- quod impedimẽtum ipsi prouidebũt de dispensatione. Tertiò propter pu- dorem & magnam verecundiam: vt si contrahat aliquis nimis senex cum puella, nobilis cum ignobili, diues cum paupere. @@0@ @@1@ ¶ QV Æritur, de poena quam incur- runt contrahentes clandestinè? In di- cto capit. finali non ponitur sententia excōmunicationis, nec etiam in toto iure, sed solùm dicitur quòd filij sic cō trahentium sint illegitimi: nisi posteà publicè contrahant. Sacerdoti tamen qui interfuit imponitur poena deposi tionis. Sunt po enæ quę non incurrun tur ipso facto, sed oportet quòd impo- nantur. In aliquibus tamen episcopa- tibus est excommunicatio, sed nescio quare imponitur nisi causa quæstus: petant absolutionem ad cautelam in nomine dñi. Non dubito nisi quoòd esset bonum tollere istam excōmuni- cationis sententiā à matrimonio clan destino, & quòd maneamus in iure. ¶ QV Æritur, an sit peccatũ mortale post matrimoniũ publicũ de præsenti accedere ad sponsamante solennitatẽ nuptiarum quod etiam vocatur matri<-P>
@@0@ @@1@ nostrates. 30. q. 5. est prohibitũ. Et etiā quia videtur ꝙ sit quidam contẽptus ecclesiæ. In contrarium est quia talis vtitur re sua. Caieta. facit de hoc quæ stionem & dicit quòd non estpeccatũ Patet quia in lege naturæ nō erat pec catum, & in iure non est prohibitum tam mortale. Nam in illo ca. nostra tes, dicitur quòd non seruare illas con ditiones non esset mortale: & est iam vsus in multis partibus, ergo non est peccatum. Idẽ tenet Siluester verbo debitum coniugale. §. 9. & allegat In nocentium, & Antoninũ, & Hostiẽs. in ca. 1. de sponsalibus. Imo addit ꝙ si timetur aliquod periculum, vel si dif- feruntur velationes, consulendum es set eis consumare matrimonium. Et quòd hoc sit etiam de mente sancti Tho. patet quia. 4. d. 28. ar. 2. 3. dicit ꝙ si sponsus per verba de futuro petat<-P> @@0@ @@1@ <-P>debitum á sponsa, si illa credit quòd ipse accedat cum affectu maritali non peccat reddens debitum, ergo multo minus si sponsus per verba de præsen ti petat. Sic igitur dicendum est, quòd nō est peccatum mortalè: imo aliquā- dò non erit nec veniale. ¶ QV Æritur, vtrũ vsus matrimonij clandestini sit peccatũ mortale? V. g. sit vidua quę patitur furores carnis, & esset ei infamia nubere publicè, vult contrahere secretè, & etiam frui viro secretè, & est nobilis quidam habens amicam: vt vitet peccatum contrahit cum ea secretè, & accedit ad eam, an peccet mortalitèr, tā vidua, nobilis? Videtur quòd non, quia quilibet eorũ vtitur re sua, & non agit contra aliqđ præceptum. Respond. ꝙ de hoc aliter est loquendum ratione scandali, & ali ter absolutè. Ratione scādali dicit Ca ietanus, ꝙ esset mortale: & est difficile<-P> @@0@ @@1@ semper reputabuntur concubinarij: & in moralibus aspiciendum est ad id quod sæpè contingit, & cũ hoc sæpè sequatur, erit mortale. Si tamen detur casus in quo fiat sine scandalo, nō erit mortale: quia non est cōtra præceptũ aliquod diuinum aut humanum: nec facit cuiquam iniuriam. Sed dicit Ca- ietanus, ꝙ quia tā strictè prohibentur hęc matrimonia clandestina ab eccle sia, esset mortale. Res est disputabilis. Sed ego dico ꝙ secluso iure positiuo & etiam scandalo, essetmortale. Quia tale matrimonium esset contra finem eius stando solũ in iure naturali: non enim poterit benè educari proles, & filij haberẽtur tan illegitimi: ac pro indè non possent adire hæreditatẽ pa ternam, & priuarentur multis bonis. Et sic talis vsus matrimonij clandesti ni factus cũ hac intentione, vt sit secre<-P> @@0@ @@1@ tp̃e vellẽt sic manere, quous veniat opportunius tempus quo manifeste{t$}. ¶ QV Æritur, vtrũ consensus coactus sufficiat ad matrimoniũ? V. g. depre- hensus est iuuenis cũ puella, & cogi{t$} à parentibus puellæ cōtrahere cũ ea, vel mortẽ subire: & ille ex metu con- sentit interius (nā si nō cōsentiret inte rius nō est dubiũ quin nō sit matrimo niũ etiā si sine metu proferat verba) an sit mr̃imoniũ? S. Tho. 4. d. 29. ar. 2. & oẽsdocto. ponũt. distinct. de duplici metu. Quidam est metus cadẽs in virũ cōstantem, alius cadens in inconstan- tem. Constās autem vir ab inconstan ti hoc distat, quòd constans nunquàm inducitur aliquo timore ad perdendũ famam vt saluet omnes res suas quia plus valet fama quàm res. At incōstās potius vult perdere famam quàm di- uitias: & vult incurrere maius malum<-P> @@0@ @@1@ stans non mouetur à paruo timore, sed â magno: vt à timore mortis capti uitatis, seruitutis, & non à timore per- dendi centum aureos. Inconstans ve- ró vir opposito modo mouetur à par- uo timore. Hoc supposito est conclu- sio, consensus coactus timore cadente in virum constantem impedit matri- monium, consensus veró coactus ex ti more non cadente in virum cōstantẽ non impedit matrimonium. Patet ca. cùm locum. Et ca. veniens. Et ca. con- sultationi de sponsa. Et expressè in le ge metu. ff. qui metus causa. Etca. signi ficauit, de eo qui duxit in matrimoniũ quā polluerat per adulterium. Scotus & etiā. S. Tho. vide{t$} dicere quòd hoc est de iure naturali & diuino. Quia in hoc sacramento requiritur maxima libertas, & metus in emptione & ven ditione & alijs contractibus impedit<-P> @@0@ @@1@ nesis. 2. propter hanc relinquet homo patrem & matrem, & adhærebit vxo ri suæ: ipse adhærebit sua volũtate mo tus & non ab alio. Idem tenet Gabriel Palude dicit quòd hoc est ex institu- tione ecclesiæ solũ quę potest dirimi- re matrimonia inquantum sunt con- tractus quidam, quę tamen seclusa in stitutione ecclesię essent vera matri- monia. Hoc dicit. 4. d. 28. q. 1. ar. 3. Item tenet Maioris. 4. d. 29. q. 2. Vtrumque est probabile. Vocatur autem metus cadens in virum cōstantẽ metus mor- tis, cruciatus: vt dicitur in cap. cũ dile- ctus, de his quæ vi, metus ve causa fiũt. Metus stupri in muliere, si quis vellet eam opprimere vt contraheret, & ip sa hoc timens cōtrahit: nullum est ma trimonium. Metus vinculorum, & ser uitutis. De seruitute habetur in lege isti quidem. ff. qui metus causa. Et insti<-P> @@0@ @@1@ betur in lege nec timorem. ff. eodẽtitu lo. Et etiā metus eorũ malorum quæ istis æquiparan{t$}. Sed quæritur si quis contraxit metu cadente in virum con stantem, & posteà consumauit copu- lam, an sit matrimonium? Dico quòd si consentit voluntariè est matrimo- nium. Si verò non consentit non est matrimonium. ¶ QV Æritur, an parentes possint co gere filios suos ad matrimonium non ex pectato eorum consensu? Respōd. ꝙ non. Quia matrimonium est actio personalis & requirit proprium con- sensum. Possunt tamen parentes ante legitimam ætatem filiorum pacisci ꝓ eis: & si illi quandò venerint ad legiti mam ætatem non contradixerint, spō salia reputantur: quia patres sunt pro curatores eorum. Sed vtrũ filij tenean tur obedire parẽtibus in matrimonio<-P> @@0@ @@1@ an peccent mortaliter contrahentes sine consensu parentũ? Respond. ꝙ liberi contrahentes sine consensu pa- rentum (imo etiam ipsis inuitis) non peccant mortalitèr secluso scandalo. Quia licet teneantur eis obedire non tñ in matrimonio, in quovno sunt dñi sui. Et si aliquę leges dicant contrariũ como la ley de Toro q́ manda ꝙ tales exhæredẽtur. Dico ꝙ leges ciuiles nō habẽt vim circa matrimonia nisi sint acceptatæ in iure canonico, hæc autẽ nō est acceptata: imo nec in foro cōtẽ tioso iudicatur secundũ eā: non est du biũ. Vide de hoc Couarrubias. 2. par- te desponsalibus capit. 3. §. 8. Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|