Expanding Zones

Adınız:

Genişliyen Alanlar – Expanding Zones

Gupta İmparatorluğu (MS 320den MS 550ye) Bölüm Genel bakışı –Gupta Hanedanlığı Hindistan’da MS 320de başa geçti. Kuvvetli Gupta hükümeti, yerel önderlere yetki/iktidar verip, Hindistan Kıta-parçasının çoğunu birleştirdi ve barış ve zenginliği garantiledi. Hinduizmin Gupta toplumu ve kültürü üzerinde çok büyük etkisi oldu. Gupta fen bilimcileri ve matematikçileri önemli buluşlar yapıp ilerlemeler katetiler. Deccan Plateau Coğrafi Konumu – Gupta’lar Kuzeyde doğup güneye doğru yayıldılar Coğrafi konup imparatorluğa yararlı oldu Dağlar imparatorluğu tabancı istilalardan korur İndus ve Ganj nehirleri su ve verimli toprak sağladı Gupta Hükümet Yapısı Kuvvetli ve etkili bir merkezi hükümet çiftçilik ve ticaretin zenginleşmesini sağladı, bazı kararları yerel olarak eçilen önderlerle paylaştılar, Her köyün bir başkanı ve o köy için karalar veren bir kurulu vardı İstikrar ve denge sağladı, bu da barış ve refah sağladı (Altın Çağ) Kadınların Rolü İlk başlarda, kurullarda görev yapmalarına müsade ediliyordu, Zamanla Hinduizm kanunları kadıları daha da kısıtladı, katılmalarını önledi A)Hinduizm ve Gupta Toplumu Hint Toplumu ve Kast Sistemi Kast Sistemi ilk olarak Aryan/Hint Avrupalı’lar zamanından kaynaklanmasına rağman Gupta’lar zamnına kadar Hint toplumlarında sıkı bir şekilde yerleşmişti. (Çok Tanrılıc, Kast Sistemi, Dharma/Hint ahlak kuralları, Karma/Kader) Aile hayatı Patriarchal/Ataerkil, Babaerkil – ailelerde erkek başkanların cook büyük yetkileri vardı Çocuklar aile iş/sanatını öğrenirlerdi Anlaşmalı Görücü usulü evlilikler – Hint kanunları kişilerin kastlarından biriyle evlenmelerini gerektiriyordu Kadınlarınhayatları kısıtlıydı Başarıları Matematik Sıfır ve ondalık sistemi (10’a dayalı) Arapça Rakkamlar Tıp Kırık kemikleri onarmak ve yüzlere olan yaraları onarmakl Avrupalılardan 1000 yıl önce insanları suçiçeğine karşı aşıladılar Mimari Stupas/Buda sanatına anıt’lar, büyük kubbe şeklinde türbeler inşa ettiler. Edebiyat Lisan olakrak Sanskrit kullanmaları hikayelerinin bölgede yayılmasını sağladı Gupta Hükmünün Sonu 200 yılın sonunda Guptalar zayıf hükümdarlar ve ticareti bozan ve köyleri imha eden, dışarıdan gelen istilalar yüzünden geriledi Çin’deki Tang (MS 618 -907) ve Song (MS 960-1279) Hanedanlıkları Tang’in Kurucusu: General Tang Taizong Tang hükümdarları Viyetnam, Kore, ve Tibet’i haraç vermeye zorladılar Japonya çin’e ticaret yapmaları ve Çin kültürünü incelemeleri için misyoner elçiler yolladı Yolsuzluklar kuraklıklar ve isyanlar Tang’in yıkımına sebep oldu (Bir hanedanlık çemberi örneği) Song’un Kurucusu: Zhoa Kuangyin Çin hükümeti Tang hükümdarları Devlet Memuru İmtihanlarını yeniden ortaya çıkardılar Öğrencileri bu imtihanlara hazırlamak için okullar kuruldu Yüksek eğitimli hükmeden bir sınıf ortaya çıktı (bilgin şeçkinler) Katı Sosyal düzen – Konfüçyüs’ün filozofisinin baskın olduğu Beş İlişkiler Üç ana sınıf Seçkinler (Bilginler) Zengin toprak sahipleri – oğullarının eğitimini sağlıyacak paraya sahiptiler Köylüler Çinlilerin çoğu bu guruba düşüyordu Tarlalarda çalışan çiftçiler Küçük köylerde yaşıyorlardı Tüccarlar Köylülerden daha aşağı sınıftılar çünkü zenginlikleri başkalarının yaptığı işlerden geliyordu Kadınların Satüsü/mevkii Tang ve Song hakimiyeti altında, Kadınların bir derece yetkileri vardı. Ancak oğlan çocukları hala daha kız çocuklarına tercih ediliyordu Evlerinin içinde, kadınlar aile bütçelerini yönetiyor, disiplini sağlayıp hizmetçileri yönetiyordu Bir kız evlendiğinde kocasının ailesinin bireyi oluyordu ve hiçbir zaman tekrar evlenemezdi Ekonomik Başarıları Toprak reformu Tang büyük mal sahiplerinin topraklarını ellerinden alıp köylülere verdi Zenginlerin daha az ketkisi kudreti oldu Fakirler artık vergi ödiyebiliyordu, devletin/hükümetin zenginliği arttı Ticaret Çin tüccarları Hindistan, Farslılar (modern İran) ve Orta Doğu’yla alış veriş yapıyorlardı Dünyanın ilk kağıt parası basıldı Büyük Kanal inşa edildi bu Huang He/Sarı ve Yangtze nehirlerini birbirine bağlayıp, ülke içindeki ticareti geliştirdi (Güneydeki çiftliklerden Kuzeye) Edebiyat ve Sanatlar Kaligrafi, Hattatlık gelişti Mimarlar pagoda stili tapınaklar yarattı Çinliler porselen yapımında usta oldular – “çini” Çinlilerin Japonlara etkisi Japonlar Kore aracılığıyla Çin kültürünü öğreniyor Tang Hanedanlığı zamanında, bir Japon prensi Çin’e eğitim görmeleri için asiller gönderiyor 600-700ler 800ler 900-1200ler Japonlar Çin uygarlığını inceliyor öğreniyor Japon asiller Çin lisanını, yiyeceklerini, giyim şeklini, müzik, dans , ve Çin Çay Törenini benimsiyor Japonlar Çin’e yolculuklarını kesiyor Japonlar bazı Çinli tarzlarını koruyarak kendi uygarlıklarını geliştiriyor Japonya Çin yazı sistemini değiştiriyor İslami Uygarlıklar Hz Muhammed’in ölümünden sonraki yıllarda, İslam Kuzey Afrika’ya, Asya’ya (Hindistan) ve Avrupa’ya (İspanya) yayıldı. 700lü yıllardan 800lü yıllara, İslam Altın Çağını yaşadı. İslami Kanun ve Etkileri Quran (ya da Koran)’a dayanarak, Müslümanları birleştiren bir kuvvet olarak işledi Şeriat – İslami kanun sistemi– ahlaki davranışları, aile ve iş hayatını, hükümeti ve cemaat/toplum hayatını düzenledi. İslamdaki Bölünmeler Hz Muhammed’in ölümünden sonra, kimin Halife – Muhammed’in varisi – olacağına dair ayrılıklar büyüdü Sünni’ler – Halife’nin Müslüman liderleri arasından seçilmesi gerektiğine inanıyorlardı Şiiler – sadece Hz Muammed’in neslinden olanların onun varisi olabileceğine inanıyorlardı. Sosyal Kalıplar/Motifler Toplumsal Hareketlilik İlk Hanedanlıklarda, Araplar kendilerini Arap-olmıyanlardan üstün olarak düşünürlerdi Zamanla bu etnosentrizim azaldı ve toplumsal hareketlilik dini, ilmi ya da askeri başarıya bağlı olmaya başladı Fethedilen İnsanlara karşı muamele İslami liderler Müslüman olmıyanlara özel vergiler zorunlu kıldılar Diğer tek tanrılı dinleri izleyenlerin (Musevi ve Hristiyanlar) dinlerini uygulamalarına müsade ettiler Kölelik Roma ve Yunanistan’da da olduğu gibi, kölelik Müslüman dünyasında yaygındı Köleler hürriyetlerini satın alabilirlerdi Eğer Müslümanlığa dönerlerse, (doğmamış olan) çocukları hür olurdu Kadınların Satüsü/Mevkii İslam kadınların ve erkeklerin ruhen eşit olduğunu öğretir Kuranın koruması altında Kadınların miras hakları vardı Eğitilebilirlerdi Evliliğe razı olmaları gerekirdi İslam yayıldıkça, Arap-olmayanların adetleri benimsendi ve sonuç olarak, zamanla kadınların kısıtlamaları arttı. İslam’ın Altın Çağı Sanat Güzel yazım (kaligrafi) ve motifler binaları ve diğer sanat eserlerini süslemeye kullanıldı Camilerin yapımında Bizans kubbelerini ve kemerlerini benimsediler Dini olmayan sanatlarda insqan ve hayvan resimleri yaptılar Öğrenim Yunan Filozofçularının yazılarını tercüme edip, muhafaza ettiler Cebiri geliştirdiler Dünyanın döndüğünü izleyip çemberinin çevresini ölçtüler Tıp Doktorların zorlu imtihanlardan geçmelerini şart koştular Hastaneler ve Acil servisler kurdular Hastalıkları inceleyip tıp kitapları yazdılar Matematik ve Fen Bilimleri Mülümanlar Yunan ve Hintli matematiğini tetkik edip sonra kendi katkılarını yaptılar - Cebir Astronomi – Mülüman gökbilimciler dünyanın dönmesini izledileri ve Dünyanın çemberinin çevresini en yakın bin feet (300 metre)ye kadar hesap edttiler. Ekonomik başarıları MS 750 ila 1350 arası Müslümanların çok yaygın bir alış veriş yolları vardı, bu da, inançlarını, kültürlerini ve teknolojilerini yaymalarına yardımcı oldu Hristiyan Avrupası İslami Uygarlılar tatrfından Zenginleştirildi Müslüman İspanya İspanya şahane bir Müslüman kültür merkezi oldu. Müslümanlar (Moors/Endülüs Emevileri) Musevi memurları işe alarak, ve Hristiyan öğrencileri Yunan düşüncelerini öğrenmeye teşvik ederek, dini müsamaha politikasına devam ettiler Müslüman Sicilya Orta Çağların başlarında, Araplar kısa bir süre için Sicilya ve diğer Akdeniz adalarını ele geçirdiler Müslüman memurlar etkili Hükümet sağladılar, ve Arap tüccarlar ve çiftçiler ekonominin gelişmesine yardımcı oldular. Bizans İmparatorluğu Coğrafi Konumu: MS 200’lerin sonunda Roma İmparatorluğu ikiye bölündü. MS 330da, Constantine/Konstantin yeni başkenti Constantinople’ü Karadenizi Marmara Denizin’e bağlıyan boğaza kurmuştu. Bu konumdan, Constantinople Avrupa’yı Asya’ya bağlıyan tüm ticaret yollarına hükmediyordu. Kültürü Koruyup Yaymak Constantinople Avrupa’yı Asya’ya bağlıyan önemli ticaret yollarına kontrol ediyordu Bizans İmparatorluğu Yunan, Romalı, ve Hristiyan etkileri harmanlıyor ve bunları dünyanın diğer bölgelerine yaymaya yardımcı oluyordu Rusya’da, Bizansla olan başarılı bir ticaret ağı Kiev’in ilk Rus devletinin merkezi olmasına yardımcı oldu. Bizanslıların Başarıları Justinian’nın Kanunları Justinian/Justinyan (527-565) Otokratik/despot bir hükümdardı (tüm hakları elinde tutan tek bir hükümdar) Roma kanunlarının ve kanuni yazıların yeniden düzenlenmesini emretti. 1100’lerde bu kanunlar Batı Avrupa’ya ulaşmış ve ortaçağ hükümdarlarının ve Roma Katolik Kilisesinin temelini oluşturmuştu Mühendislik ve Mimari Yunan ve Roma stillerini kullanarak Constantinople’ü Justinian hükmünde yeniden inşa ettiler En iyi örnek: “Hagia Sophia/Aya Sofya” başka bir deyişle de Dini Bilgeliğin Kilisesi Sanat 2)Icon/ikon/putlar – İsa’nın dini görüntüleri ve ayrıcana diğer azizlerin de görüntüleri sanki o mübarek kişinin orada varolduğu hissini yaratıyor 3)Mozaikler – pictures or designs formed by küçük taş parçalarından meydana getirilmiş, incilin sahnelerini gösteren resim ya da desenler Yunan Ortodoks Kilisesi (başka bir adıyla Doğu Ortodoks Kilisesi) Dini felsefelerinin ayrılıkları yüzünden 1054’te ebediyen bölündüler (Schism) Konu Greek Orthodox belief Roman Catholic belief En yüksek kıdemli kilise yetkilisi * Patriarch/Patrik imparator tarafından atanan, Constantinople merkezli * Pope/Papa Kardinaller tarafından seçilen, Roma merkezli Kullanılan lisan * Yunan * Latin Papazlar evlenebilir mi? * Evet * Hayır Icon/putlara tapabilirler mi? * Evet * Hayır Avrupa ve Batısı için Yunan/Romalı kültürünün korunması Bizans İmparatorluğu Roma’nın yıkımından sonra 1000 yıl daha dayandı İmparatorluk bir zamanlar Roma olan kuvvet ve şanın sembolü idi Justinian’nın Kanunları Roma hukukunu muhafaza etti Romalı mühendislerin başarıları Bizans mimarisinde sürdürülüp arttırıldı Bizans’ın Rusya üzerindeki etkisi Kiev’in Dinyeper Nehri üzerindeki konumu şehri Bizanslı tüccarlar için kolaylıkla easily ulaşilabilir kıldı Rus alfabesi– Cyrillic/Kiril/İslav – Yunan alfabesine dayanır Bizans misyonerleri Ortodoks Hristiyanlığı Rusya’ya yaydı, Rus Ortodoks Kilisesini yarattı. Ruslar Bizans’ın Otokrat/diktatör hükümdarlar geleneğini benimsediler CZAR/ÇAR Rusçada Caesar/Sezar anlamına gelir Bizans’ın Gerilemesi Devamlı savaşçılık ve Constantinople’ün 4^cü Haçlı Seferlerinde batılı Hristiyanlar tarafından zapteldilmesi (1200’lerin başlarında) imparatorluğu zayıflattı 1453’te Constantinople Osmalı (Müslüman) Türkler tarafından ele geçirildi Ortaçağ Avrupası OrtaCağlar, ya da Medieval/Ortaçağ zamanı, aşağı yukarı 500 yıl sürdü (MS 476) 1400lerin ortasına kadar. Roma İmparatorluğunun çöküşü Batı Avrupayı birleştiren bir Hükümetsiz bıraktı. Buna karşılık, kuvvetli toprak sahibi olan Lordların sadakat karşılığı toprak vermesine dayanan Feudalism/Feodalite/Derebeylikler ve Manorialism/Derebeylikler gibi politik ve sosyal sistemler ortaya çıktı. Coğrafi Konum: Kaynaklar Değerli odun ve ürün yetiştirebilmek için zengin topraği olan sık ormanlar Etkili taşımacılığa imkan sağlıyan ve aynı zamanda zengin balıçılık alanlarına ulaşmaya elverişli düzensiz sahiller. Kömür ve demir gibi madenler toprağın altında dokunulmamış duruyordu Frenk İmparatorluğu Frenklerin Yükselişi – Aşağı yukarı 400’den 700’e Germanic/Almanlar Avrupayı egemenlikleri altına almışlardı. 400’lerin sonlarında – Clovis Hristiyanlığa döndü – bu iki tarafa da yardıµcı oldu 732 - Charles the Hammer(çekiç) Mülümanları Tours Savaşında yenerek, Müslümanların Avrupaya ilerlemelerini durdurdu. 800’ler - Charlemagne Papa’yla yakın bir şekilde çalışarak Hristiyanlığı imparatorluğunda yaygınlaştırdı Aslillere toprak vererek karşılığında sadakat istedi Eğitimi teşvik etti, okullar kurdu Charlemagne 814’te ölünce, imparatorluğu çok çabuk yıkıldı. Ama onun kuvvetli hükümet tarzı daha sonra gelen ortaçag hükümdarlarzi için bir örnek oldu Feudalism and Manorialism / Feodalite/Derebeyliği – Roma İmparatorluğunun çöküşü ile, krallar istilacıları durdurmak için çok zayıf kaldılar Ortaçağ Toplumu Çok katı bir hiyerarşi/aşamalı sistem. İnsanlar sosyal durumla®ına doğuyorlar Feudalism /Feodalite/Derebeylik Feodal Sorumluluklar: kuvvetli lordların topraklarını tımarlara bölüp, vassal (bağımlı, köle) adı verilen daha alt düzeydeki lordlara veridiği. Vassalların karşılığında, sadakat ve askeri destek vaat etmeleri Şövalyelik: devamlı devam eden savaşlar yüzünden, savaşçı bir sınıfa ihtiyaç ortaya çıktı. Şövalyeler Chivalry/mertlik adını verdikleri katı disiplin kurallarını izleyen profösyönel uzman askerlerdi Kadınların Rolü: Asil olan kadınlar derebeylik toplumlarında önemli bir rol olynadılar. Kadınlar kocalarının yokluğunda onun toprak ve mülklerinin bakımından sorumluydular. Ancak çok kısıtlı miras hakları vardı. Derebeylik Sistemi Orta Çağların ekonomik sistemi beylerin malikhanelerinin etrafında kurulmuştu. Savaşlar yüzünden, çok az ticaret geçekleştirildi ve her malikhane ve çevresindeki tımarlar/ona ait topraklar kendi kendilerine yeterli hale geldiler. Ortak sorumluluklar – Köylüler ve tarlada çalışan işçiler/serfler çiftçilikle uğraşıp aslillerin topraklarında diğer gerekli hizmetleri yerine getirdiler. Buna karşılık olarak asiller köylülere ve serflere işlemeleri için toprak, ve aynı zamanda savaş zamanında korunma sağlıyorlardı. Katolik Kilise ve Ortaçağ Avrupası Ekonomik Kuvvet / Kontrol En büyük toprak sahibinindi Zenginlikler aşar vergisi, Hristiyanlardan alınan %10 vergiler ile çoğalırdı Ve Çoğunlukla kendileri yerel hükümetlere vergi ödemek zorunda değillerdi Politik Kontrol Kilisenin kendine has kanunları vardı, Canon Laws/kilise yetkililerinin çıkardığı kanunlar, ve kendi mahkemeleri vardı Papa sık sık yerel Bey ve Krallarla uyuşmazlıga düşerdi Kilisenin esas nihai silahı: EXCOMMUNICATION/ KİLİSEDEN AFOROZ ETMEKTİ Katolik kilisesinden dışlanmak Sosyal Kontroller Manastırlarda (rahipler) ve rahibe manastırlarında (rahibeler), hastane olarak görev yaparlardı Antika eserler kopyalanır ve bilgiler korunurdu Klasik Yunan ve Roma eserleri Misyonerler Hristiyanlığın mesajını yayabilmek için hayatlarını tehlikeye atarlardı Orta çağlardaki Kültürel Başarılar Sanat – Tanrının İhtişamı üzerine yapılmış (dini temelli) Mimari Gotik Stil Sivri uçlu kavisler / kemerler, kemerli payandalar/ dayanak kemerleri, Daha yüksek, daha ince duvarlar Mozaik vitraylı cam Haçlı Seferleri: 1095 – 1295 arasında yer alan bir dizi dini kutsal savaşlar Sebepleri 1050’lerde Selçuk Türkleri Bizans İmparatorluğunu istila ettiler. 1095’te Bizans İmparatoru Papa Urban II den “Kutsal Toprakları” Hristiyan egemenliğine geri almak için yardım istedi Erkek, kadın ve hatta çocuklar bile bu çağrıya cevap verdi. Bir çoğu geri gelmedi. Şahsi Amaçlar Papa (Urban II) Haçlı seferlerinin Avrupa’da kendi kudretini arttıracağına inanıyordu Papa’nın daha da büyük bir Hristiyan Kilisesinin başına geçmesiyle, Schism/ bölünmeye son Hristiyanlar eğer Haçlı seferlerine katılırlarsa, günahlarının affedileceğine inanıyorlardı Asiller zenginlikler ve yeni topraklar kazanmayı ümid ediyorlardı Serflere ise eğer katılırlarsa hürriyetleri vaad edilmişti Haçlı Seferelerinin Etkileri Bir askeri yenilgi, her iki taraf da birbirlerine karşı – ve ayrıcana Musevilere karşı, şiddetle davranarak, Hristiyanlar ve Müslümalar arasında geriye bir nefret mirası bıraktılar. Ticarette artış: Haçlı seferleri sırasında , doğulu mallara istek olağan üstü bir derecede arttı. Bu alım satımdan hem batının hem de doğunun ekonomileri faydalandı Öğrenime Teşvik: Batı Avrupa yeniden Yunan, Roma, Bizans ve aynı zamanda Müslüman kültürüyle yeniden tanıştırıldı. Avrupalılara her bir kültürün matematik, fen bilimleri, edebiyat ve sanatta yaptığı ilerlemeler sergilendi. Derebeyliği Sisteminde değişiklikler Hükümdarların/Karlların gücü/yetkisi arttı Derebeylik bağları zayıfladı. Artık toprak = kudret/güç değildi. Şimdi para güçtü. Güçlü ve zengin bir tüccarlar (orta) sınıfı ortaya çıktı Kilisede Değişiklikler Papa ve kilisenin gücü ve etkisi azaldı Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki yarık/uçurum (schism) derinleşti 6) Erkek, kadın ve hatta çocuklar bile bu çağrıya cevap verdi. Bir çoğu geri gelmedi.