Эярдяни аь гу кими

BƏXTSİZ RƏFİQƏMƏ (s.42-44)
İlk dəfə seçilmiş əsərlərin ilk nəşrində çap olunmuşdur (s.49-51). Müəllif dörd hissədən ibarət olan bu şerin ancaq ikisini kitaba salmış, başlanğıc və son parçaları ixtisar etmiş­dir. Ancaq son nəşrə dördüncü hissə artırılmışdır (s.45). «Bəxt­siz rəfiqəmə» şerinin heç bir nəşrdə çap olunmamış ilk hissəsini avtoqraf əsasında burada ilk dəfə nəşr etməyi lazım bildik:

Bilməm neçin, ey sirişki-həsrət,

Bir qanlı səhab ilə mücəssəm

Çeşmim önünü tutub da hərdəm,

Artırmadasan məlal, heyrət?!
Ey qəmzədə çeşmi-əşkibarım,

Noldu şu gözəl nigar, noldu?

Gülzari-müvasələtmi soldu?

Yalqızmı səni buraxdı yarım?

Nerdə şu yeganə, parlaq əxtər

Eylərdi şəfəqlər içrə seyran?

Qəlbim duramaz, qan ağlayar, qan!

Ayrıldımı, ah, o nazlı dilbər?

Ey qanlı sirişk, durma, durma,

Gözdən o mələkxisal getdi.

Zəhr oldu həyatım, ah, bitdi,

Düş, sən də daha gözümdə durma!

Həmin bəndin axırında «18 noyabr 1911-ci il» yazılmış­dır. Başqa bir avtoqrafda müəllif bu parçaya «Dəftəri-hicran» adını vermişdir. Qalan parçalar 1912-ci ilin ayrı-ayrı ayların­da: «Bir dumanlı sabah idi, ürəyim» misrası ilə başlanan hissə aprelin 13-də, «Ey məni çulğalayan dərd, nədən» misrası ilə başlanan hissə iyulun 14-də Stavropolda qələmə alınmış idi. İlk dəfə çap olunarkən müəllif ikinci və üçüncü hissələrin yerlərini dəyişdirmiş, bu düzəliş sonrakı nəşrlərdə də eynilə təkrar edilmişdir. «Bir dumanlı sabah idi, ürəyim» misrası ilə başlanan parça da «Dəftəri-hicran» adı ilə «İqbal» qəzetində dərc olunmuşdur (6 dekabr 1913, № 522).

Bu şerləri A.Şaiq həyat yoldaşı Raziyənin 1911-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra ölümü münasibətilə yazmışdır. O, xatirələrində qeyd edir ki, «Şair və qadın» adlı mənzum dra­mı­nı da Raziyəyə ithaf etmişdir («Xatirələrim», Bakı, 1961, s.159). Müəllif ayrı-ayrı vaxtlarda Raziyənin ölümü mü­nasibətilə yazdığı şerləri sonralar «Bəxtsiz rəfiqəmə» adı al­tında birləşdirmişdir.

A.Şaiqin Raziyənin ölümündə həsr edilmiş «Noheyi-işti­ka» adlı başqa bir şeri də vardır ki, bu kitaba eyni adla salın­mış­dır.