F. H. Zeynalov



Yüklə 1,55 Mb.
səhifə59/83
tarix02.01.2022
ölçüsü1,55 Mb.
#661
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   83
növləri

misal

1-ci arqument

sonraki arqumentlər

F intranzitiv

/Zəng çaldı//

Komplement

------

F tranzitiv

/Qız qapını açdı//

Komplement

Komplement

İ biryerli

/Poçtalyon salam göndərdi//

Referensial

------

İ relasional

Bu sizin adınızdır?

Referensial

Possesor

A biryerli

Sizə bağlama var yaşıl kağızda

Referensial

------

A müqayisə

Axırıncıdan kiçik

Parazitar

Komplement

Ady. ikiyerli

Ağzına qədər limonla dolu

Parazitar

Komplement

Feli xəbərin müxtəlif arqumentləri onun rolları və ya (iştirakçıları) adlandırılır. Tranzitiv feldə iki rol olur. Məsələn, /yemək, açmaq, kömək etmək/ fellərindən yeyən və yeyilən, açan və açılan, kömək edən və edilən. Qrammatika müxtəlif yerli fellərdə bunları dəqiq fərqləndirir. Məsələn, /yemək/ məlum növdə yeyəni və yeyiləni fərqləndirir. Söhbət ondan gedir ki, görəsən çoxyerli fellərdə də bu cür etmək olarmı? Yəni yeyəndə, açanda elə bir ümumi cəhət varmı ki, bura özünü subyektə göstərir? Bütün təsirlik və yönlük hal obyektləri eyni arqumentlərə malikdirmi? Onlar bütün dillər üçün universal ola bilərmi? Bu suallara müsbət cavab verməyə çox cəhd göstəriblər. Ancaq məsələ o qədər də asan deyil. Ötəri təhlil göstərir ki, mübtəda eyni feldə həmişə eyni rolda olmur. Məsələn, /açmaq/ felini götürək:



  1. /Qapı açılır//

  2. /Bu açar qapını açır//

  3. /Uşaq qapını açır//

  4. /Uşaq qapını açarla açır//

Aşağıdakı cədvəllərdə rollar konkret misallarla açılır.





Yüklə 1,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   83




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin