##Fakültə adı: Filologiya ##İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ##Fənnin adı: Türk dillərinin müqayisəsi

4 - mədəni prinsip

5 - estetik

6 - tarixi inkişaf prinsipi

7 - coğrafi ərazi

8 - türkoloji prinsip

A) 2, 6, 7

B) 1, 2, 5

C) 2, 5, 8

D) 3, 6, 7

E) 4, 5, 8

13. Türk dillərini təsnif edənləri seçin:

1 - M. Kaşğari

2- K.K.Foy

3 - M. Hüseynzadə

4 – F.Köprülü

5 - B. Çobanzadə

6 - Rəşidəddin

7 – B.Xəlilov

8 - S. Cəfərov

A) 1, 3, 6, 8

B) 1, 2, 5, 7

C) 2, 5

D) 3, 7, 8

E) 1, 4, 6

14. Türk dillərini təsnif edənləri seçin:

1 – Rəşidəddin

2 - N. A. Baskakov

3 - M. Kaşğari

4 – S.Cəfərov

5 – F.Zeynalov

6 - Ç. Valixanov

A) 1, 4, 6

B) 1, 2, 6

C) 4, 5, 6

D) 2, 3, 5

E) 1, 2, 4

15. - Türk dillərini təsnif edənləri ardıcıl seçin:

1 - B. Çobanzadə

2 - M. Kaşğari

3 – B.Xəlilov

A) 2, 1, 3

B) 3, 2, 1

C) 1, 2, 3

D) 2, 1, 3

E) 1, 3, 2

16. Türk dillərinin təsnifi ilə məşğul olanları ardıcıl seçin:

1 - M. Kaşğari

2- A. N. Samoyloviç

3- A.Qurbanov

A) 1, 2, 3

B) 3, 2, 1

C) 1, 3, 2

D) 2, 1, 3

E) 1, 3, 2

17. Faktların tarix baxımından ardıcıllığını müəyyənləşdirin.

1 - Foyun türk dillərini təsnif etməsi

2 - N. Kaşğarinin türk dillərini təsnif etməsi

3 - B. Çobanzadənin “Türk - tatar dialektolojisi” əsəri

4 - A. Qurbanovun türk dillərini təsnif etməsi

A) 4, 3, 1, 2

B) 1, 2, 3, 4

C) 2, 1, 4, 3

D) 2, 1, 3, 4

E) 2, 4, 3, 1

18. Uyğunluğu müəyyən edin:

I. “Divani - lüğət - it türk”

II. “Türkologiyanın əsasları”

III. “Türk - tatar dialektolojisi”

1 - Y. Balasaqunlu

2 – M.Ergin

3 - F. Zeynalov

4 - B. Çobanzadə

5 – M.Yusifov

6 - B. Xəlilov

7 - M. Kaşğari

A) I - 3; II - 1; III - 6

B) I - 2; II - 5; III - 7

C) I - 7; II - 3; III - 4

D) I - 5; II - 1; III - 4

E) I - 3; II - 7; III - 5

19. Uyğunluğu müəyyən edin:

I. A. Qurbanov

II. B. Çobanzadə

1 - “Türk - tatar dialektolojisi” əsərinin müəllifidir.

2 - Türk dillərini qərbi hun budağına ayırmışdır.

3 - Türk dillərini təsnif etməmişdir.

4 – Türk dillərini ilk dəfə təsnif ertmişdir.

5 - Türk dillərini şərqi hun budağına ayırmışdır.

6 - Öz təsnifində V. V. Radlova əsaslanmışdır.

A) I - 2, 6; II - 3, 4

B) I - 1, 3; II - 4, 5

C) I - 2, 5; II - 1, 6

D) I - 3, 4; II - 5, 6

E) I - 2, 6; II - 3, 5

20. Uyğunluğu müəyyən edin. Türk dillərini təsnif edənlər:

I. etnik - geneoloji - mənşə prinsipi üzrə;

II. tarixi inkişaf prinsipi üzrə;

III. coğrafi ərazi prinsipi üzrə

1 - B. Çobanzadə

2 - N. A. Baskakov

3 - V. V. Radlov

4 - Z. Verdiyeva

5 - N. Xudiyev

6 - N. Cəfərov

A) I - 3; II - 1; III - 6

B) I - 4; II - 6; III - 1

C) I - 2; II - 4; III - 5

D) I - 1; II - 2; III - 3

E) I - 4; II - 5; III - 6

##num= 7// level= 1// sumtest=20 // name= Oğuz qrupu türk dilləri //

1. Oğuzlara aid olan hansılardır?

A) Loparlar, qıpçaqlar

B) Qırğızlar, Qıpçaqlar

C) Peçeneqlər, Polovestlər

D) Əfşarlar, bayatlar

E) Xəzərlər, Sabirlər

2. Türkmən dili haqqında doğru olmayan fikri göstərin:

A) Bu dildə də 9 sait var.

B) Bu ədəbi dilin rüşeymi Məhtimqulu tərəfindən qoyulmuşdur.

C) “türk” və “man” (böyük) hissələrindən yarandığı göstərilir.

D) Türk dil ailəsinin qıpçaq qrupuna aiddir.

E) Türkmənlər haqqında məlumata “Şu” dastanında rast gəlinir

3. Türkmən əlifbası haqqında səhv fikir hansıdır?

A) Türkmən dilində 6 sait var.

B) 1928 - ci ilə qədər ərəb əlifbasından istifadə etmişlər.

C) 1928 - ci ildən 1940 - cı ilə qədər latın əlifbasından istifadə etmişlər.

D) Türkmən dilində h samiti yoxdur.

E) Türkmən əlifbasında 38 hərf var.

5. Oğuz adına ilk dəfə hansı mənbədə rast gəlinmişdir?

A) “Divani - lüğət - it türk”də

B) Orxon - Yenisey yazılı abidələrində

C) “Oğuzanamə”də

D) “Qutadqu bilik”də

E) “Türk-tatar dialektologiyası” əsərində

6. Türk dilinin hansı dialekti Azərbaycan dilinə bir çox hallarda uyğun gəlir?

A) Kastamonu dialekti

B) Rumeli dialekti

C) Orta Anadolu dialekti

D) Şərq dialekti

E) Cənub – qərb dialekti

7. Azərbaycan dilinin digər türk dillərindən fərqi nədir?

1 – Sovet İttifaqının dağılmasından sonra ilk dəfə Azərbaycanda kiril əlifbası latın əlifbası ilə əvəz olunmuşdur.

2 - ön sırada ğ, ı saiti işlənməməsi

3 – bu dilin yazısında ərəb əlifbasından istifadə olunmamışdır.

4 - e samiti işlənmir

5 - q samitini k əvəz edir, kapı

A) 1, 2

B) 2, 3, 4

C) 3, 4

D) 2, 3, 5

E) 1, 3, 5

8. Oğuz tayfalarını seçin.

1 - qırğız

2 - əfşar

3 - uyğur

4 - bayat

5 - yakut

6 - bayandur

7 - bulqar

8 - bekdili

A) 1, 2, 3, 8

B) 1, 3, 5, 7

C) 1, 3, 6

D) 3, 7, 8

E) 2, 4, 6, 8

9. Oğuzlara aid olan düzgün fikirləri seçin:

1 - 5 tayfadan ibarət olmuşlar

2 – M.Kaşğarlıya görə, türk şivələrinin ən asanı oğuz türklərinin şivəsidir.

3 - Tarixi mənbələrdə oğuzlardan bəhs olunmamışdır.

4 - “ok” tayfa adı “uz” cəmlik bildirir.

5 - Orxon - Yenisey abidələri yazıya alınarkən oğuzlar mövcud deyildi.

A) 1, 2, 3

B) 1, 3, 5

C) 2, 4

D) 3, 4

E) 1, 2, 4

10. Hansı mənbələrdə oğuzlardan bəhs olunmamışdır.

1 - “Qutadqu - bilik”

2 - “Köç” dastanı

3 - “Divani - lüğət - it türk”

4 - “Törəyiş” dastanı

5 - “Şəcərei - tərakimə

6 - “Oğuznamə”

A) 1, 2, 4

B) 3, 5, 6

C) 1, 3, 5

D) 1, 5, 6

E) 3, 4, 5

11. Axısqa türklərinə aid olanları seçin.

1 - Oğuz qrupu türk dillərindən biridir.

2 - M. Kaşğarlı axısqa türklərindən bəhs etmişdir.

3 - O. F. Nemanzadə Axısqa hökümətinin başçısı olmuşdur.

4 - Hazırda nəsilləri tükənmişdir.

5 - Azərbaycan dili ilə heç bir bağlılığı yoxdur.

A) 2, 4, 5

B) 1, 4, 5

C) 1, 3

D) 2, 5

E) 1, 2, 4

12. Türkmənlərə aid olanları seçin:

1 – oğuz qrupu türk dillərində biridir

2 – S.C.Pişəvəri inqilabı türkmənlərlə bağlıdır.

3 - Bu dilin Anadolu dialekti var.

4 - Türkmən ədəbi dilinin formalaşmasında Məhtimqulunun böyük rolu olmuşdur.

5 - Tənzimat islahatı Türkmənistanda həyata keçirilmişdir.

A) 1, 2, 5

B) 1, 3, 5

C) 2, 5

D) 1, 4

E) 3, 4, 5

13. Türk dilinə aid faktları ardıcıl düzün.

1 – İlk dəfə türk dilinin lüğət tərkibinin saflaşdırılması uğrunda islahatlar həyata keçirilmişdir.

2 - Osmanlı imperiyası yaranmışdır.

3 – “Osmanlı türkcəsi”, “osmanlıca” ifadələri “türk dili” ifadəsi ilə əvəz olunmuşdur.

A) 2, 3, 1

B) 1, 3,2

C) 2, 1, 3

D) 1, 2, 3

E) 3, 2, 1

14. Faktların ardıcıllığını müəyyən edin:

1 – M.F.Axundzadə əlifbanın dəyişməsi uğrunda mübarizə aparmışdır.

2 - Türkiyə cümhuriyyəti yaradılmışdır.

3 - Osmanlı imperiyası yaradılmışdır.

4 - İlk dəfə Azərbaycan dili dövlət dili elan olunmuşdur.

5 - Azərbaycanda kiril əlifbasından istifadə olunmağa başlanmışdır.

A) 3, 5, 2, 1, 4

B) 1, 2, 3, 5, 4

C) 1, 2, 3, 4, 5

D) 3, 4, 1, 2, 5

E) 4, 5, 1, 2, 3

15. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Axısqa türkləri

II. türkmənlər

III. türklər

1 - Paşalığın başında O. F. Nemanzadə olmuşdur.

2 - M. Ə. Rəsulzadə cümhuriyyətə başçılıq etmişdir.

3 - Məhtimqulu tərəfindən ədəbi dilin əsası qoyulmuşdur.

4 - Tənzimat islahatı aparılmışdır.

5 - 1918 - ci ildə dövlət dili elan edilmişdir.

A) I - 4; II - 1, 3; III - 5

B) I - 2, 5; II - 1; III - 3

C) I - 1; II - 3; III - 4

D) I - 2; II - 4; III - 1

E) I - 3, 4; II - 1; III - 2

16. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Bayat

II. Əfşar

III. Kayı

1 - qədim

2 - ov həvəskarı

3 - varlı

4 - güclü

5 - törəmək

6 - möhkəm

A) I - 4; II - 3; III - 2

B) I - 2; II - 4; III - 5

C) I - 5; II - 6; III - 1

D) I - 3; II - 2; III - 6

E) I - 1; II - 6; III - 5

17. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Azərbaycan dili

II. Türk dili

1 - x samiti işlənmir. H, k´, ş samitləri x samitini əvəz edir.

2 - 9 sait, 23 samit işlənir.

3 - “ə” saiti işlənir

4 - söz əvvəlində “ı” işlənir

5 – Anadolu və Qaradəniz dialektləri var.

A) I - 1, 2; II - 3, 4, 5

B) I - 2, 3; II - 1, 4, 5

C) I - 3, 5; II - 1, 2

D) I - 4; II - 2, 3, 5

E) I - 1, 5; II - 3

18 . Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Türkmən dili

II. Azərbaycan dili

1 - İlkin uzanma müşahidə olunur.

2 - Mənsubiyyət şəkilçiləri sağır nunla işlənir.

3 - h samiti yoxdur

4 - söz əvvəlində “ı” saiti işlənmir.

5 - Konstitusiyanın 21 - ci maddəsinə görə dövlət dilidir.

A) I - 2; II - 1, 3

B) I - 1, 5; II - 2, 3, 4

C) I - 3, 5; II - 1, 2, 4

D) I - 1, 2, 3; II - 4, 5

E) I - 3, 4; II - 5

19. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Türk dili

II. Azərbaycan dili

1 – “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı yaranma yerinə görə bu dilə aiddir.

2 – Türkmənistan və Monqolustan ərazilərində yaşayır.

3 - “Osmanlı dili” termini ilə adlanmışdır.

4 – Ə saiti işlənir.

5 - 197 mindən çox adam bu dildə danışır.

6 - “Gənc türklər” inqilabı dövründə sadələşmə siyasəti yerinə yetirilmişdir.

7 - İrandakı sayı 30 milyondan çoxdur.

A) 1, 2; II - 3

B) I - 3, 6; II - 1, 4, 7

C) 2, 4; II - 3, 6

D) I - 3; II - 2, 4

E) I - 7; II - 5, 6

20. Uyğunluğu müəyyən edin:

I. Oğuz qrupu

II. Qıpçaq qrupu

III. Karluk - uyğur qrupu

1 - qazax

2 - qırğız

3 - altay

4 - çuvaş

5 - Azərbaycan

6 - sarı uyğun

7 - yeni uyğur

8 - qaqauz

9 - türk

10 - yakut

11 - türkmən

12 - tat

A) I - 1, 2; II - 5, 6, 10; III - 7, 11, 12

B) I - 5, 8, 9, 11; II - 1, 2, 3; III - 6, 7

C) I - 4, 8, 10; II - 1, 5; III - 3, 11, 12

D) I - 1, 2, 3; II - 4, 5, 6; III - 7, 8, 9

E) I - 5, 9; II - 4, 8; III - 6, 10, 11