##Fakültə adı: Filologiya ##İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ##Fənnin adı: Türk dillərinin müqayisəsi

D) mani, V. İ. Tatarintsev

E) xristian, H. Aşmarin;

7. Yakut dilinin öyrənilməsinə nə vaxtdan başlanılmışdır?

A) XVI əsrin ortalarından

B) XIV əsrin ortalarından

C) XIX əsrin ortalarından

D) XVIII əsrin ortalarından

E) XII əsrin sonlarından.

8. «Yakut dilinin qrammatikası» əsərinin müəllifi kimdir?

A) Y. Nemet

B) Ö. N. Betlinqk

C) H. Aşmarin

D) S. V. Yastrеmskay

E) Z. B. Çadamba.

9. Türk dillərindən leksik - fonetik və qrammatik xüsusiyyətləri ilə daha çox fərqlənən dilləri seçin.

1 - Azərbaycan

2 - Çuvaş

3 - Xakas

4 - Türk

5 - Şor

6 - Yakut

7 - Türkmən

8 - Qaqauz

A) 1, 5, 6

B) 2, 6

C) 4, 7, 8

D) 1, 3

E) 4, 8

10. Çuvaş dilinə güclü təsir göstərmiş qədim dilləri seçin.

1 - rus

2 - fin - uqor

3 - bulqar

4 - xəzər

5 - yakut

6 - Azərbaycan

7 - ərəb

8 - fars

A) 1, 2, 5

B) 2, 3, 4

C) 5, 6, 7

D) 2, 7, 8

E) 3, 6

11. Yakut dilinə güclü təsir göstərmiş qədim dilləri göstərin

1 - ərəb

2 - Azərbaycan

3 - yunan

4 - latın

5 - monqol

6 - tunqus - mancur

7 - uyğur - oğuz

8 - . rus

A) 2, 5, 8

B) 1, 3, 4

C) 5, 6, 7

D) 3, 6, 8

E) 1, 2, 7

12. Çuvaş dilinə aid olanları seçin

1 - Gürcü dilinin güclü təsiri ilə formalaşmışdır

2 – Suvar, sabir tayfalarının adı ilə əlaqələndirilir.

3 - Lüğət tərkibi türk dillərindən tamamilə fərqlənir

4 - Bəziləri bu dili türk dilləri ailəsinə daxil etməmişdir

5 - Özünə məxsus fonetik - leksik qrammatik xüsusiyyətləri yoxdur

A) 1, 3, 5

B) 1, 3

C) 2, 4

D) 2, 3

E) 1, 2, 5

13. Yakut dilinə aid olanları seçin:

1 – Oğuz qrupu türk dillərindən biridir.

2 - Bu sözün mənşəyini yaka (kənar, qiraq) sözü ilə əlaqələndirirlər

3 - 332 min, 255 min nəfər bu dildə danışır

4 - Azərbaycan dilinin təsiri altında formalaşmışdır

5 – İ.Nəsimi bu dildə yazıb-yaratmışdır.

A) 1, 3, 5

B) 1, 3

C) 2, 5

D) 2, 3

E) 1, 2, 4

14. Çuvaş dili ilə bağlı olan faktları tarixi ardıcıllıqla düzün:

1 - N. Aşmarin 17 cildlik, çuvaş dilinin lüğəti əsərini yazmışdır.

2 - uqro - fin, bulqar, tatar, başqırd dillərinin təsiri ilə başqa türk dillərindən fərqlənən dil olmuşdur.

3- hun tayfalarından olan qəbilə və tayfa birlikləri ilə əlaqədə olmuşlar

A) 3, 1, 2

B) 1, 2, 3

C) 1, 3, 2

D) 2, 3, 1

E) 3, 2, 1

15. Yakut dilləri ilə bağlı faktları tarixi ardıcıllıqla düzün:

1 - V. V. Radlov “yakut dilinin digər türk dillərinə münasibəti” əsərini yazmişdir.

2 - Yakut dilinin öyrənilməsinə başlanılmışdır.

3 – Latın əlifbasından istifadə etmişlər.

4 - Rus dilindən sözlər daxil olmağa başlamışdır.

5 – Rus əlifbasından istifadə etmişlər.

A) 2, 5, 4, 3, 1

B) 3, 4, 5, 1, 2

C) 4, 3, 1, 2, 5

D) 1, 3, 4, 2, 5

E) 4, 2, 1, 3, 5

16. Dolqan dili ilə bağlı faktların tarixi ardıcıllığını müəyyən edin:

1 – V.A.Avrorinin və A.P.Oklodnikovun rəhbərliyi altında sorğu aparılmışdır.

2 - Yakut dilinin yayılması prosesində yaranmışlar.

3 - Yakutlardan təcrid olunmuş və Taymer diyarında yaşamışlar.

4 - Oqdo Aksenovun dolqan dilində şeirlər kitabi çap olunmuşdur.

A) 4, 2, 1, 3

B) 1, 2, 4, 3

C) 2, 3, 1, 4

D) 1, 4, 2, 3

E) 3, 4, 2, 1

17. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Çuvaş dili

II. Yakut dili

1 – Osmanlı imperiyasını yaratmışlar

2 – Bu dildə iki milyona qədər adam danışır

3 - yaka sözü ilə bağlayırlar

4 - sakit təvazökar mənalarını bildirir

5 - Dolqanlar onların yayılması prosesində yaranmışlar.

6 – Məhtimqulu bu dilin ədəbi dil kimi formalaşmasında xüsusi rol oynamışdır.

A) I - 1, 2; II - 4, 6

B) I - 2, 4; II - 3, 5

C) I - 2, 5; II - 3

D) I - 4; II - 5, 6

E) I - 3, 4; II - 1

18. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Monqol, tunqus - mancur, uyğur - oğuz dillərinin təsiri ilə yaranmışlar

II. fin - uqor, bulqar, xəzər dillərinin güclü təsiri ilə yaranmışlar.

1 - monqol

2 - yakut

3 - yəhudi

4 - fars

5 - ərəb

6 - çuvaş

7 - ləzgi

8 - avar

A) I - 4, 5; II - 1

B) I - 3; II - 7, 8

C) I - 2; II - 6

D) I - 6; II - 5

E) I - 3; II - 4, 6

19. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Digər türk dillərindən daha çox fərqlənən dillər

II. Oğuz qrupu türk dilləri

1 - türk

2 - çuvaş

3 – yəhudi

4 - türkmən

5 - fransız

6 - yakut

7 - qaqauz

8 - rus

A) I - 1, 3; II - 8

B) I - 3, 4; II - 5, 8

C) I - 2, 6; II - 1, 4, 7

D) I - 4; II - 1, 3, 6

E) I - 1; II - 3, 4

20. Uyğunluğu müəyyən edin

I - V - VIII əsrlər

II - VIII - XI əsrlər

III - X - XX əsrin 20 - ci illərinə qədər

1 - latın əlifbası

2 - yunan əlifbası

3 - kiril əlifbası

4 - göytürk əlifbası

5 - mani əlifbası

6 - ərəb əlifbası

A) I - 4; II - 5; III - 6

B) I - 2; II - 3; III - 4

C) I - 1; II - 2; III - 3

D) I - 6; II - 4; III - 5

E) I - 5; II - 2; III - 6