##Fakültə adı: Filologiya ##İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ##Fənnin adı: Türk dillərinin müqayisəsi

2 - Türk dillərinin şumer dili ilə əlaqəsi olmuşdur.

3 – Uyğur dillər qrupu tarixən güclü inkişaf prosesi keçmişdir.

4 – Oğuz qrupu türk dilləri tarixən güclü inkişaf dövrü keçirmişdir.

A) 1, 2, 3, 4

B) 1, 4, 3, 2

C) 2, 4, 3, 1

D) 2, 3,4, 1

E) 2, 1, 4, 3

17. Türk dillərinə daxil olan dil qruplarının quruluş baxımından inkişaf ardıcıllığını müəyyən edin:

1 - Uyğur dillər qrupu

2- Qıpçaq dillər qrupu

3 - Oğuz dillər qrupu

A) 3, 1, 2

B) 1, 3, 2

C) 3, 2, 1

D) 1, 2 ,3

E) 2, 3, 1

18. Qıpçaq və oğuz dil qrupuna aid olan sözləri müəyyənləşdirin.

I. Qıpçaq dil qrupu

II. Oğuz dil qrupu

1 – qapı, qapu

2 - it, köpek

3 - esik

4 - jaksı

5 - böri

6 - yit

7 – iyi, yaxşı

8 - ev

A) I - 1, 3, 7, 8; II - 2, 4, 5, 6

B) I - 3, 4, 5, 6; II - 1, 2, 7, 8

C) I - 2, 5, 7; II - 1, 3, 4

D) I - 2, 6, 7; II - 1, 4, 5, 8

E) I - 2, 5; II - 4, 6

19. Hal kateqoriyasına aid terminlərin hansı dillərdə necə işlənməsinə görə uyğunluğu müəyyən edin.

I. türk

II. Azərbaycan

III. türkmən

IV. qaqauz

1 - hal

2 - xəbərlik

3 - durum

4 - kəmiyyət

5 - düşüm

6 - mənsubiyyət

7 - xal

8 - şəxs

A) I - 8; II - 4; III - 5; IV - 1

B) I - 1; II - 2; III - 6; IV - 3

C) I - 2; II - 3; III - 4; IV - 8

D) I - 3; II - 1; III - 5; IV - 7

E) I - 4; II - 5; III - 6; IV - 8

20. Mənsubiyyət kateqosiyasına aid terminlərin türk dillərində necə işləndiyini müəyyənləşdirin.

I. Azərbaycan

II. türkmən

III. uyğur

1 - dəyişiklik (və ya yönkeme)

2 - hal

3 - durum

4 - mənsubiyyət

5 - tamamlayıcı

6 - eqilik

7 - çıkış

A) I - 3; II - 2; III - 5

B) I - 1; II - 3; III - 4

C) I - 4; II - 1; III - 6

D) I - 6; II - 4; III - 1

E) I - 7; II - 2; III - 4

21. Əvəzliyə aid terminlərin müxtəlif dillərdə işlənmə uyğunluğunu müəyyən edin.

I. qaqauz

II. Azərbaycan

III. türkmən

IV. özbək

1 - eqilik

2 – tamamlıyıcı

3 - əvəzlik

4 - aderlik

5 - çalışma

6 – təməl

7 - yalin

8 - olmoş

A) I - 3; II - 1; III - 4; IV - 7

B) I - 4; II - 3; III - 5; IV - 8

C) I - 7; II - 6; III - 3; IV - 5

D) I - 4; II - 1; III - 6; IV - 3

E) I - 3; II - 7; III - 1; IV - 2

22. Felin qrammatik məna növlərinə aid terminlərin müxtəlif dillərdə işlənmə uyğunluğunu müəyyən edin:

I. türkmən

II. Azərbaycan

III. özbək

1 - dereje

2 - çalışma

3 - terz

4 - ağalıq

5 - vakit

6 - növ

7 - durum

8 - daraja

A) I - 1; II - 6; III - 8

B) I - 2; II - 4; III - 5

C) I - 7; II - 8; III - 1

D) I - 4; II - 5; III - 6

E) I - 3; II - 2; III - 5

##num= 14// level= 1// sumtest=20 // name= Müasir türk dillərinin əlifbaları. Ortaq türk əlifbası məsələsi//

1. 1928 - 30 - cu illərdə türkdilli xalqlar hansı əlifbaya keçmişlər?

A) ərəb - fars əlifbası

B) latın əlifbası

C) kiril əlifbası

D) rus əlifbası

E) Оrхоn - Yеnisеy əlifbası

2. Biri türklərin XX əsrə qədər istifadə etdiyi əlifbalara aid deyil:

A) uyğur əlifbası

B) Orxon - Yenisey əlifbası

C) latın əlifbası

D) mani əlifbası

E) ərəb - fars əlifbası

3. Uyğur əlifbası necə yazılırdı?

A) sağdan - sola, bəzən də yuxarıdan - aşağıya

B) soldan - sağa

C) yuxarıdan aşağıya, aşağıdan yuxarıya

D) sağdan - sola

E) aşağıdan yuxarıya, bəzən də dairəvi

4. VIII - XI əsrlərdə istifadə olunmuş, dini mətnlər yazılmış 56 hərfdən ibarət əlifba hansıdır?

A) Orxon - Yenisey

B) brahmi əlifbası

C) Mani əlifbası

D) uyğur əlifbası

E) ərəb əlifbası

5. Sogdi əlifbası ilə bağlı deyilənlərdən biri yalnışdır:

A) sağdan - sola yazılmışdır

B) 22 hərfdən ibarət olmuşdur

C) Uyğur mənşəli əlifbadır

D) budda dini ilə bağlı mətnlərdə istifadə olunmuşdur

E) VIII - XI əsrlərdə istifadə olunmuşdur

6. Ortaq Türk ədəbi dili yaratmaq ideyası nə vaxtdan reallıq kəsb edir?

A) XVI əsrdən

B) XIX əsrin başlanğıcından

C) XV əsrdən

D) XXI əsrdən

E) XX əsrdən

7. Ortaq Türk ədəbi dili hansı prinsiplər üzrə müəyyənləşdirilə bilər?

A) Ortaq ədəbiyyat antologiyası hazırlamaqla

B) Terminlər axtarmaqla, yeni sözlər yaratmaqla

C) Ümumi ortaq sözlərə geniş yer verməklə, əlaqələri genişləndirməklə

D) Eyni alınma terminlər işlətməklə

E) Pratürk dilindən istifadə etməklə

8. XIX əsrin son rübündə işıq üzü görən hansı qəzetdə ortaq türk ədəbi dili probleminə toxunulmuşdur?

A) “Açıq söz”

B) “Zənbur”

C) “Şəlalə”

D) “Əkinçi”

E) “Azərbaycan”

9. M. F. Axundovun əlifba ideyası Azərbaycanda hansı dövrdə həyata keçirildi?

A) XXI əsrdə

B) inqilabdan əvvəl

C) sovet dövründə

D) XIII əsrdə

E) Çar Rusiyası dövründə

10. Türk xalqlarının istifadə etdiyi əlifbaları seçin.

1 - yunan

2 - mani

3 - daqur

4 - fars

5 - yəhudi

6 - Orxon - yenisey

7 - Çərkəz

8 - Soğdi

A) 5, 6, 7

B) 1, 2, 3

C) 3, 4, 5

D) 2, 6, 8

E) 1, 8

11. Türk xalqlarının istifadə etdiyi əlifbaları seçin.

1 - brahmi

2 - fars

3 - ərəb

4 - german

5 - uyğur

6 - ingilis

A) 1, 3, 5

B) 1, 2, 4

C) 5, 6

D) 2, 4

E) 1, 6

12. Türk xalqlarının istifadə etdiyi əlifbaları seçin.

1 - Orxon - yenisey

2 - fars

3 - uyğur

4 - alman

5 - mani

6 - italyan

A) 1, 3, 5

B) 2, 4, 6

C) 2, 6

D) 1, 4

E) 2, 4

13. Üçü əlifba komitəsinin I plenumunun rəyasət heyətinin üzvü olmuşdur.

1 - Dimanşteyn

2 - Kulbeşerov

3 - Korkmasov

4 - Ə. Ağaoğlu

5 - N. A. Baskakov

6 - N. N. Roppe

7 - Ə. Hüsynzadə

8 - N. A. Samoyloviç

A) 4, 7, 8

B) 4, 5, 6

C) 1, 2, 3

D) 5, 6, 8

E) 4, 6, 7

14. Azərbaycan əlifbasının tarixinə aid faktların ardıcıllığını müəyyən edin.

1 - Kiril əlifbasına keçirilmişdir.

2 - Ərəb əlifbasından istifadə olunmuşdur.

3 – Latın əlifbasına keçilmişdir.

4 - I Türkoloji qurultayda əlifba məsələsi müzakirə olunmuşdur.

A) 2, 3, 1, 4

B) 1, 3, 2, 1

C) 1, 2, 3, 4

D) 2, 4, 3, 1

E) 3, 1, 2, 4

15. Türk xalqlarının istifadə etdikləri əlifbaları tarixi ardıcıllıqla düzün.

1 - latın

2 - ərəb

3 - mani

4 - Orxon - yenisey

5 -kiril

A) 4, 3, 2, 1 ,5

B) 3, 4, 5, 1, 2

C) 2, 4, 5, 1, 2

D) 1, 5, 3, 4, 2

E) 4, 5, 1, 2, 3

16. Azərbaycanda tarixən istifadə olunan əlifbaları ardıcıllıqla düzün.

1 - latın

2 - uyğur

3 - ərəb

4 - kiril

A) 3, 4, 1, 2

B) 4, 2, 1, 3

C) 2, 3, 1, 4

D) 1, 2, 4, 3

E) 3, 4, 2, 1

17. Əlifbamızın tarixi ilə bağlı faktları ardıcıllıqla düzün.

1 - Əlifba komitəsinin II plenumu keçirilmişdir.

2 - Ərəb əlifbasından istifadə olunmuşdur.

3 - Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası yenidən bərpa olunmuşdur.

4 - Kiril əlifbasından istifadə olunmağa başlanmışdır.

A) 3, 2, 1, 4

B) 1, 2, 3, 4

C) 2, 4, 1, 3

D) 4, 3, 2, 1

E) 2, 1, 3, 4

18. Əlifba komitəsinin plenumlarının keçirilməsinə dair uyğunluğu müəyyən edin:

I. I plenum

II. II plenum

III. III plenum

IV. IV plenum

1 - Alma - Atada

2 - Bakı şəhərində

3 - Daşkənddə

4 - Kazanda

A) I - 1; II - 2; III - 4; IV - 3

B) I - 3; II - 2; III - 1; IV - 4

C) I - 2; II - 3; III - 4; IV - 1

D) I - 4; II - 1; III - 3; IV - 2

E) I - 4; II - 2; III - 3; IV - 1

19. Uyğunluğu müəyyən edin.

I. Dini yazılar üçün istifadə olunmuşdur.

II. İlk elm aləminə məlum olan əlifba sayılır.

1 - latın

2 - soğdi

3 - yunan

4 - brahmi

5 - göytürk və ya orxon - yenisey

6 - alman

7 - german

A) I - 1, 4 ; II-3

B) I - 1, 3; II - 6, 7

C) I - 7; II - 4

D) I - 3, 6; II-1

E) I - 2, 4; II - 5

20. Azərbaycanda bu əlifbalarda nə vaxt istifadə olunmuşdur:

I - ərəb

II - latın

III - kiril

IV - latın

1 - 1929 - cu ildən 1940-ci ilə qədər

2 - 1940 - cı ildən 2001-ci ilə qədər

3 - 1928 - ci ilə qədər

4 - 1991 - ci ildən bu günə qədər

A) I - 4; II - 3; III - 2; IV - 1

B) I - 1; II - 2; III - 3; IV - 4

C) I - 3; II - 1; III - 2; IV - 4

D) I - 2; II - 4; III - 3; IV - 1

E) I - 1; II - 3; III - 4; IV - 2