##Fakültə adı: Filologiya ##İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ##Fənnin adı: Türk dillərinin müqayisəsi

2 - 250 milyondan çox;

3 - 59 milyondan çox;

4 - 200 milyondan çox;

5 - 6000 milyon;

6 - 49 milyondan çox.

A) 2, 6

B) 1, 2

C) 2, 4

D) 3, 4

E) 3, 5

9. Hansılar dünya dillərinin morfoloji quruluşuna görə təsnifinə daxildir.

1 - samodi;

2 - amorf;

3 – tunqus-mancur;

4 - flektiv;

5 – fin-uqor;

6 - inkorporlaşan;

7 - aqqlütinativ;

8 - ural

A) 2, 3, 4, 6

B) 1, 2, 3

C) 2, 4, 6, 7

D) 5, 6, 7, 8

E) 2, 3, 8

10. İnkorporlaşan dillərə aid olanları seçin:

1 - çukot;

2 – Azərbaycan;

3 - türk;

4 - Amerika hindularının dili;

5 - kamçadal;

6 - qaqauz;

7 - koryak;

8 - eston

A) 1, 4, 5, 7

B) 1, 2, 8

C) 2, 3, 5, 6

D) 4, 7, 8

E) 2, 4, 5, 6

11. Flektiv dillərə aid olanları seçin:

1 - ərəb;

2 - yəhudi;

3 - Azərbaycan;

4 - samodi;

5 - ingilis;

6 - alman;

7 - qazax;

8 - çin;

9 - rus;

10 - koryak

A) 7, 8, 9, 10

B) 2, 4, 5, 6

C) 3, 9, 10

D) 1, 2, 5, 6, 9

E) 1, 8, 9, 10

12. Amorf dillərə aid olanları seçin:

1 - latın;

2 - tibet;

3 - koreya;

4 - türk;

5 - qaqauz;

6 - çin;

7 - vyetnam;

8 - monqol;

9 - qazax;

A) 2, 3, 8, 9

B) 1, 2, 3, 4

C) 4, 5, 6, 7

D) 2, 5, 7, 9

E) 2, 3, 6, 7

13. Dünya dilləri morfoloji quruluşuna görə hansı qruplara bölünür?

1 – türk

2 - amorf

3 - aqqlütinativ (iltisaqi)

4 - altay

5 - flektiv

6 - inkorporlaşan

7 - monqol

8 - hun

9 - Asiya

10 - fin - uqor

A) 1, 2, 3, 8

B) 2, 3, 5, 6

C) 3, 4, 5, 6

D) 2, 4, 5, 7

E) 7, 8, 9, 10

14. “Türk dillərinin müqayisəsi” fənninin vəzifələrinə daxildir.

1 - Türk dillərinin keçdiyi inkişaf tarixini öyrənmək

2 - Türk xalqlarının sayını artırmaq

3 - Türk dillərinin quruluşunu öyrənmək

4 - Türk xalqlarının iqtisadi - siyasi baxışlarını formalaşdırmaq

5 - Türk dillərinin yayıldığı coğrafi arealı öyrənmək

6 - Türk dillərinin qohumluğu barəsində mövcud olan cərəyanları öyrətmək

7 - Türk dillərinin qohumluğu barədə yeni cərəyanlar yaratmaq

8 - Türkləri bir məkanda birləşdirmək

A) 4, 6, 7, 8

B) 1, 2, 3, 4

C) 3, 4, 5, 7

D) 1, 3, 5, 6

E) 1, 3, 7, 8

15. Türk dillərində leksik yolla cins anlayışının ifadə üsullarını seçin:

1 - peşə - sənət sözlərinə - ə şəkilçisi artırmaqla

2 - qohumluq bildirən sözlərin mənasında kişi, qadın cinsini bildirməklə

3 - Sözlərin –ka, - yka şəkiçisi qəbul etməklə qadın, kişi cinsi bildirməsi

4 - Sözün ifadə etdiyi mənada cins anlayışının olması

5 - heyvan, quş adlarında cins anlayışının ifadə olunması

6 - cins bildirən sözə “oğlan”, “qız” sözlərinin artırılması

A) 2, 4, 5

B) 1, 2, 3

C) 2, 4, 6

D) 2, 3, 6

E) 1, 4, 6

16.Ən qədim türk dövrünə aid hökmdarları ardıcıl düzün.

1-Teoman

2- Mete

3- Yuyun

4- Punun

A) 3, 2, 1, 4

B) 1, 2, 3, 4

C) 4, 3, 2, 1

D) 2, 3, 1, 2

E) 4, 1, 2, 3

17.Türk abidələrini tapılma tarixinə görə ardıcıl düzün.

1-Gültigin

2-Altun geyimli adam

3-“Kutaqdu-bilik” (Qahirə nüsxəsi)

4-Divani-lüğəti-it türk

A) 4, 1, 2, 3

B) 3, 2, 1, 4

C) 4, 3, 2, 1

D) 2, 3, 1, 2

E) 1, 3, 4, 2

18. Sözlərin məna baxımından uyğunluğunu müəyyən edin:

I - bitişdirmək, yapışdırmaq

II - birləşmək

III - əyilmək, dəyişmək, başqasına keçmək

IV - formasız

1 - inkorporlaşan

2 - amorf

3 - iltisaqi

4 - flektiv

A) I - 1; II - 3; III - 4; IV - 2

B) I - 3; II - 1; III - 4; IV - 2

C) I - 4; II - 1; III - 2; IV - 3

D) I - 3; II - 1; III - 2; IV - 4

E) I - 2; II - 3; III - 4; IV - 1

19. Uyğunluğunu müəyyən edin

I. amorf

II - aqlütinativ

III - flektiv

IV - inkorporlaşan

1 - çukot

2 - ərəb

3 - rus

4 - qaqauz

5 – türkmən

6 - koryak

7 - koreya

8 - vyetnam

9 - alman

10 - Azərbaycan

A) I - 2, 4, 10; II - 1, 3, 7; III - 5, 6, 8; IV - 9

B) I - 1, 3; II - 4, 8, 9 III - 5, 6, 7; IV - 2, 10

C) I - 7, 8; II - 4, 5, 10; III - 2, 3, 9; IV - 1, 6

D) I - 3, 6, 7; II - 1, 5; III - 2, 4, 9; IV - 8, 10

E) I - 5, 6; II - 2, 4, 8; III - 1, 3, 7; IV - 9, 10

20. Dil qruplarına uyğun xüsusiyyətləri göstərin:

I - amorf

II - iltisaqi (aqqlütinativ)

III - flektiv

IV - inkorporlaşan

1 - Söz kök və şəkilçilərə ayrılır. Söz kökü dəyişmir.

2 - Morfoloji göstəricilər, şəkilçilər, demək olar ki, yoxdur.

3 - Bir neçə söz morfoloji yolla birləşib cümlə yaradır.

4 - Köklə şəkilçinin sərhəddi yoxdur.

5 - Vurğunun rolu çox böyükdür.

6 - Söz köklərində səslərin dəyişməsi nəticəsində məna da dəyişir.

A) I - 3, 5; II - 4; III - 1, 6; IV - 2

B) I - 2, 5; II - 1; III - 4, 6; IV – 3

C) I - 1, 3; II - 5; III - 2, 6; IV - 4

D) I - 2, 6; II - 3; III - 1, 5; IV - 4

E) I - 2, 3; II - 1; III - 4, 6; IV - 5

##num= 2// level= 1// sumtest=21 // name= Türk dillərinin digər dil ailələri ilə qohumluğu barədə nəzəriyyələr //

1. Y. Marrın dörd ünsür nəzəriyyəsində dünya dillərindəki sözlərin əsasında duran dörd ünsür hansıdır?

A) od, su, torpaq, hava

B) do, re, mi, fa

C) so, lya, si, do

D) sal, ber, roş, yon

E) gəl, at, ana, ata

2. F. İ. Stralenberqin “Avropa və Asiyanın şimal - şərq hissəsi” adlı kitabının “Giriş”indəki I fəsil nədən bəhs edir?

A) 3, 7, 9 saylarının linqvistik izahı məsələsindən

B) Rusiya, Sibir və Böyük Tatarın inzibati ərazi bölgüsü məsələsindən

C) ərəb və türk dillərinin qohumluğu məsələsindən

D) xalqların əmələ gəlməsi və yerləşdirilməsi məsələsindən

E) Rusiya və Çinin sərhəddinin ayrılması məsələsindən

3. F. İ. Stralenberqin “Avropa və Asiyanın şimal - şərq hissəsi” kitabının “Giriş”indəki II fəsil nədən bəhs edir?

A) rus-çin dillərinin qohumluğu məsələsindən

B) türk xalqlarının qədim hökmdarlarından

C) Rusiya, Sibir və Böyük Tatarın inzibati - ərazi bölgüsü məsələsindən

D) 3, 7, 9 saylarının linqvistik izahı məsələsindən

E) Avropa və Asiyanın sərhəddinin ayrılması məsələsindən

4. Ural - Altay cərəyanını inkar edənlər hansı cərgədə düzgün göstərilmişdir?

A) A. M. Şerbak, C. Klauson, Q. Dörfer, B. Adler, F. Bopp

B) A. M. Şerbak, C. Klauson, Q. Dörfer, Q. Sanjeyev

C) A. M. Şerbak, V. Şott, F. Bopp, M. A. Kastren

D) A. M. Şerbak, C. Klauson, B. Munkaçi

E) R. Rask, Q. Ramsted, N. Poppe

5. Aşağıdakı bəndlərdə verilmiş hansı dillər Qafqaz dillərinə daxildir?

A) Tibet - Birma, Çin - Tibet, Kartvel

B) Hami, Kuşit, Nax

C) Kartvel, Abxaz - Adıgey, Nax, Dağıstan

D) Dağıstan, Kuşit, Kartel

E) İber, Hami, Berber, Nax

6. Ural - Altay dilləri üçün oxşar olan xüsusiyyətlərdən biri səhv verilib?

A) Hal şəkilçilərinin təkdə və cəmdə olan adlara qoşulması

B) Saitlərin ahəngə uyğunluğunun mövcud olması

C) Önlüklərin iştirak etməməsi

D) Yiyəlik hal şəkilçisinin mövcudluğu

E) Qrammatik cinsin iştirak etməsi

7. Qafqaz dillərinə daxil olan qrupları seçin:

1 – Azərbaycan

2 - Kartvel

3 - rus

4 - Abxaz - Adigey

5 - Berber

6 - Altay

7 - latın

8 - Dağıstan

9 - yunan

10 - Nax

A) 2, 8, 9, 10

B) 1, 3, 5, 8

C) 2, 4, 8, 10

D) 1, 4, 7, 9

E) 6, 7, 8, 9

8. XIX əsrin I yarısında Ural - Altay dillərinin qohumluğu barəsində nəzəriyyəni irəli sürən tədqiqatçılar kimlərdir?

1 – N.Y.Marr

2 - R. Rask

3 - V. Şott

4 – M.Kaşğarlı

5 - M. A. Kastren

6 - F. İ. Stralenberq

7 – B.Çobanzadə

8 - Q. Sanjeyev

A) 1, 7, 8

B) 1, 4, 6

C) 2, 6, 8

D) 2, 3, 5

E) 3, 4, 7

9. Qafqaz dillərinin Kartvel qrupuna daxil olanlar hansılardır?

1 - Azərbaycan

2 - gürcü

3 - abıgey

4 - türk

5 - tabasaran

6 - svan

7 – türkmən

8 - zan

A) 1, 7, 8

B) 1, 2, 7

C) 3, 4, 5

D) 2, 6, 8

E) 1, 6, 8

10. Ural - Altay cərəyanını inkişaf etdirən türkoloqları seçin:

1 – V.Şott

2 - B.Çobanzadə

3 - F. Vidmen

4 – F.Zeynalov

5 - V. Banq

6 - N.Y.Marr

A) 2, 4, 6

B) 1, 3, 5

C) 1, 4, 5

D) 2, 3, 6

E) 1, 3, 6

11. Ural - Altay cərəyanını inkar edən türkoloqları seçin.

1 - V. Şott

2 - A. M. Şerbak

3 - F. Bopp

4 - Q. Sanjeyev

5 - N. Poppe

6 - Q. Dörfer

A) 2, 4, 6

B) 1, 3, 5

C) 1, 4, 5

D) 2, 3, 4

E) 3, 5, 6

12. Türk dillərinin qohumluğu barədə nəzəriyyələri müəyyənləşdirin.

1 – ulu dil cərəyanı

2 - ural - altay cərəyanı

3 – pratürk cərəyanı

4 - altay cərəyanı

5 - hun cərəyanı

6 - skif dillər cərəyanı

7 - turan dillər cərəyanı

8 - Hind - avropa dilləri cərəyanı

A) 1, 3, 5, 6

B) 2, 4, 6, 7

C) 2, 3, 7, 8

D) 1, 6, 7, 8

E) 2, 5, 7, 8

13. Qafqaz dillərinə daxil olan qrupları seçin:

1 - Türk

2 - Kartvel

3 - Azərbaycan

4 - Abxaz - Abigey

5 - Berber

6 - Altay

7 - Latın

8 - Dağıstan

9 - Çin

10 - Nax

A) 2, 8, 9, 10

B) 1, 3, 5, 8

C) 2, 4, 8, 10

D) 1, 4, 7, 9

E) 6, 7, 8, 9

14. XIX əsrin I yarısında Ural - Altay dillərinin qohumluğu barəsində nəzəriyyəni irəli sürən tədqiqatçılar kimlərdir?

1 - B.Çobanzadə

2 – F.E.Vidmen

3 - V. Şott

4 – M.Kazımbəy

5 - M. A. Kastren

6 - F. İ. Stralenberq

7 – F.Köprülü

8 - Q. Sanjeyev

A) 3, 4, 7

B) 1, 4, 6

C) 2, 6, 8

D) 1, 7, 8

E) 2, 3, 5

15. Qafqaz dillərinin Dağıstan qrupuna daxil olanlar hansılardır?

1 - dargin

2 - rus

3 - ukrayna

4 - lark

5 - tabasaran

6 - mesxeti

7 - xınalıq

8 - fars

A) 1, 2, 7, 8

B) 1, 4, 5, 7

C) 3, 4, 5

D) 1, 7, 8, 2

E) 1, 6, 8

16. F. İ. Stralenberqin həyat və yaradıcılığına aid olanları tarixi ardicilliqla seçin:

1 - Poltava döyüşündə əsir düşməsi

2 - “Avropa və Asiyanın şimal - şərq hissəsi” adlı əsərini çap etdirməsi

3 - Torn qalasını ələ keçirdiyinə görə kapitan rütbəsi alması.

4 - Karls qalasına komendant təyin olunması.

5 - XII Karl tərəfindən Stralenberq familiyası ilə mükafatlandırılması.

A) 3, 4, 1, 2, 5

B) 1, 2, 3, 4, 5

C) 4, 3, 5, 2, 1

D) 3, 5, 1, 2, 4

E) 1, 4, 5, 2, 3

17. N. Y. Marra aid faktların ardıcıllığını müəyyən edin.

1 - Peterburq Universitetində dərs deməyə başlamışdır.

2 - Gürcüstanın Kutaisi şəhərindəki gimnaziyanı bitirmişdir.

3 - Professor vəzifəsinə seçilmişdir.

4 - Akademik olmuşdur.

5 - Peterburq Universitetini bitirmişdir.

A) 1, 2, 4, 3, 5

B) 1, 2, 3, 4, 5

C) 2, 1, 5, 3, 4

D) 2, 5, 1, 3, 4

E) 2, 5, 3, 4, 1

18. Uyğunluğu müəyyən edin. Türk dillərinin qohumluğu barədə nəzəriyyələrin yaradıcılarını göstər.

I. Ural - Altay nəzəriyyəsi

II. Altay nəzəriyyəsi

III. Skif dillər nəzəriyyəsi

IV. Turan dillər nəzəriyyəsi

1 - R. Rask

2 - M.Kazımbəy

3 - F. İ. Stralenberq

4 – Kilisli Rüfət

5 - M. Miller

6 - N.Y.Marr

7 - N. A. Baskakov

8 - Q. Ramstedt

A) I - 3; II - 7; III - 1; IV - 5

B) I - 1; II - 5; III - 4; IV - 7

C) I - 2; II - 3; III - 6; IV - 8

D) I - 4; II - 8; III - 1; IV - 5

E) I - 7; II - 2; III - 5; IV - 6

19. Ural - Altay cərəyanına aid faktların uyğunluğunu müəyyən edin:

I. Cərəyanı irəli sürmüşdür.

II. Cərəyanı inkişaf etdirmişlər.

III. Cərəyanı qismən qəbul etmişlər.

IV - Koreya və yapon dillərini də Ural - Altay dillərinə qohum hesab etmişlər.

V - Cərəyanı inkar etmişlər.

1 - Q. Vinkler, V. Prole, B. Laufer, B. Adler

2 - F. İ. Stralenberq

3 - A. M. Şerbak, C. Klouson, Q. Dörfer, Q. Sanjeyev

4 - Vamberi, Nemet

5 - V. Şott, F. Vidmen, Q. Ramstedt, N. Roppe

A) I - 4; II - 1; III - 2; IV - 3; V - 5

B) I - 2; II - 1; III - 4; IV - 3; V - 5

C) I - 1; II - 2; III - 3; IV - 4; V - 5

D) I - 2; II - 5; III - 4; IV - 1; V - 3

E) I - 2; II - 4; III - 1; IV - 5; V - 3

20. Dil qruplarına uyğun olanları seçin:

I – oğuz qrupu türk dilləri

II - Çin - tay dilləri

V - Tibet - birma dilləri

1 - Azərbaycan, türk, türkmən, qaqauz

2 - even, negidal, tunqus

3 - dunqan, laos, çin, vyetnam

4 – macar, mansı, xantı

5 - himalay, birma, kaçin, karen

A) I - 3; II - 1; III - 4

B) I - 1; II - 3; III - 5

C) I - 1; II - 2; III - 3

D) I - 4; II - 1; III -2

E) I - 5; II - 2; III - 1

21. Uyğun variantları müəyyən edin:

I – Qədim adı lopardır.

II - Skif cərəyanının yaradıcısıdır

III - Türkçülüyün əsas məfkürələri hesab olunur.

IV - “Türkçülün uzaq ülküsü - məfkurəsi turandır” fikri ona məxsusdur.

1 - F. İ. Stralenberq

2 - N. A. Baskakov

3 - Z. Goyalp

4 - Saam

5 – Ç.Valixanov

6 - fin, uqorçuluq, türkçülük, monqolçuluq

7 - Türkiyəçilik, Oğuzçuluq, Turançılıq

8 - F. Bopp

9 – R.Rask

10 - Türkmən

A) I - 1; II - 7; III - 6; IV - 9

B) I - 2; II - 1; III - 8; IV - 10

C) I - 4; II - 9; III - 7; IV - 3

D) I - 10; II - 5; III - 1; IV - 2

E) I - 4; II - 7; III - 3; IV - 8