Axloqning tartibga solish, boshqarish funksiyasi - odarnlar
o'rtasidagi munosabatlarni jamiyat tomonidan qabul qilingail
o‘rnatilgan axloqiy normalar orqali tartibga solinishi va boshqarj'
shi bilan ifodalanadi. Unda axloqiy munosabatlarni tartibga sohiy,
chi vosita vazifasini axloq tamoyillari, normalari, jamoatchilj^
fikri, el-yurt o‘rtasidagi obro‘-martaba, an’ana, urf-odat, o‘gjt
pand-nasihat va boshqalar tashkil qiladi. Tartibga solish, boshq^
rish esa bevosita moslovchi-norma, talab qiluvchi-norma, taqjq^
lovchi-norma, chegaralovchi-norma, namunali-norma va hoka„
zolar orqali amalga oshiriladi.
Qadriyat maqomini olgan axloq ana shu jarayonda o‘zinj~
ijobiy kuchini namoyish qiladi.
Axloqning aksiologik funksiyasi — bu «axloqiylik va axloqsj^
lik», «yaxshilik va yomonlik» nuqtayi nazaridan odamlarnin„
xatti-harakatlariga, niyati, maqsadi, o‘y-xayollariga, vaj-sabablarj
ga, axloqiy qarashlari va shaxsiy xislatlariga baho berish aso sj^
ularni qadrlashni amalga oshiradi. Axloqning ana shu funksiyas-
axloqiy qadriyatlarning qanchalik hayotiy yoki hayotiy emaslig^.
ifodalovchi vositalardan biri hisoblanadi. Xuddi shu joyda axlon;v
va estetik qadriyatlarning uyg‘unligi ham ko‘zga tashlanadi.
Axloqning maqsadga yo‘naltirish funksiyasi - bu jamiyat ^
yotida ustuvor ahamiyatga ega bo‘lgan axloqiy qadriyatlar tiz ij^ '
ning kelgusidagi istiqbollarini belgilab beruvchi yo‘lchi yultj^'
ishini bajaradi. Axloqning bu funksiyasi har bir jamiyat Uchi^
o‘ta zarur bolgan axloqiy qadriyatlar tizimini ishlab chiqish b i l ^
shug‘ullanadi. Shu tufayli ba’zi bir axloqiy qadriyatlar и т ц щ ^
soniy yoki milliy darajaga ega bo‘ladilar.
Axloqning bilish funksiyasi — bu odamlardagi yaxshi va y0
mon fazilatlarni anglab olish asosida voqelik to‘g‘risida muayya '
bilimlarni hosil qilish ishini o‘taydi. Ma’lumki, axloqiy biljj^
prinsip, norma, kodeks, nizom va boshqalarda ijtimoiy axlon- ’
qadriyatlar haqida ko‘plab axborot-ma’lumotlar o‘z aksini ton^
269
gan boladi. Ana shu axborot-ma’lumotlarga ega bolish odam,
jamiyat uchun eng qiyin, og‘ir damlarda birdan bir to‘g‘ri axloqiy
tanlovni amalga oshirishga yordam beradi.
