Falsafa asoslari

3. Mantiqan o‘rinli va mantiqan o‘rinsiz qo‘yilgan savollar.
Bitta bolsa ham to‘g‘ri javob bersa bo‘ladigan savol mantiqan 
o‘rinli savoldir. Bema’niligi tufayli javobsiz qolgan savol o‘rinsiz 
savoldir.
4. Ilmiy va ilmiy boimagan savollar. 
Ilmiy savollarning rema- 
sida, ma’lum bir kontekstda empirik yoki abstrakt obyektlarning 
sinfini ifodalovchi, hech bolmaganda bitta ilmiy termin boladi. 
Ilmiy boimagan savollarda bunday termin bolmaydi.
Har qanday savolda axborotni aniqlashga qaratilgan element 
mavjud bo‘lib uni tekshirish, baholash va faollashtirish kerak 
boladi. Savollarni bilib tanlash, tuzish va muayyan tartibda be­
rish orqali muammoni hal qilish uchun yordam beruvchi sharoit- 
ni tug‘dirish va yechimini tezroq aniqlashga imkoniyat yaratiladi
Javob — qo‘yi!gan savolga muvofiq holda awalgi bilimni
aniqlashtiradigan, toldiradigan yangi mulohazadan iborat. 
U 
savolning asosini tashkil etuvchi bilimga tayanilgan holda yan­
gi bilim olishga imkon beradi. Javob savolda mavjud bolgan
263

---

noaniqlikni kamaytirish uchun xizmat qiladi. Inson o‘zining 
shaxsiy tajribasiga, olgan bilimlariga, dunyoqarashiga mos 
holda savolga javob qidiradi. Ular yetarli bo'lmasa, bilimning 
konkret sohalariga, turli manbalarga murojaat qiladi. Ular ja- 
vobni qidirish sohasi, deb ataladi. Mantiqda javobning bir qan- 
cha turlari ajratiladi:
1. Bevosita 
(aynan so‘ralgan savolga javob berish) va 
bilvosita
javoblar 
(so‘ralgan savolga taalluqli boshqa ma’lumotlarni qo'shib 
javob berish).
2. To‘liq 
(savolning barcha elementlari haqida ma’lumotlar 
berilgan) va 
toiiqsiz 
(savolning ba’zi elementlari haqida 
ma’lumotlar berilmagan)