Lametri va Gelvetsiy, Didro va Golbax o‘z davrida fransuz
hayotida nihoyatda katta ahamiyatga ega bolgan milliy dav-
latchilik, inson erkinligi va haq-huquqlari muammolariga alo
hida e’tibor qaratganlar. Fransuz millatini ma’naviy jihatdan
yuksaklikka ko‘tarish va ma’rifatli xalqqa aylantirish uchun o‘z
asarlarida ana shu qadriyatlarga erishishning yollari va usullarini
kolsatib berganlar.
Ular tomonidan yaratilgan ko‘p tomlik «Ensiklopediya» o'sha
zamonning ma’naviy muammolarini ma’rifatli yol bilan hal qi
lish usullari va imkoniyatlari ko‘rsatib berilgan «Yevropa qomusi»
darajasiga ko‘tarilgan edi. Bu kitobni yaratishda boshqa ko‘pgina
ma’rifatparvar fransuz olim va mutaxassislari ham qatnash-
gan bolib, o‘zining ahamiyati, muammolarining umuminsoniy
nuqtayi nazaridan yechilishi, xalqchilligi va tilining fransuz mil-
lati hayot tarziga yaqinligi bilan ensiklopediya XVIII asr Yevro-
pasining tengi yo‘q kitobi edi. Aynan ana shu kitob mualliflari
o‘zlarining boshqa asarlari va faoliyatlari bilan 1789—1884-yil-
lardagi Fransuz inqilobi qabul qilgan «Inson va grajdanlar huquq-
lar deklaratsiyasi»da ilgari surilgan umuminsoniy qadriyatlarni
jamiyat taraqqiyotining eng ustuvor ma’naviy mezonlariga aylan-
tirdilar.
Yüklə
Dostları ilə paylaş: