Felsefe terimleri SÖZLÜĞÜ Doğuhan Murat Yücel 222 başlıq

HEDONİZM (Hazcılık): Yaşamın anlamını hazda gören anlayış. Ahlaki eylemin amacını hazda bulan ahlak öğretisi. Hedonizm: En üstün iyiliğin haz olduğunu ileri süren Aristippos’un öğretisi… Aristppos’a göre en üstün iyilik hazdır. Bu öğretiye göre iyi demek haz demektir; haz veren her şey iyi, acı veren her şey ise kötüdür. Aristippos’a göre her davranışın nedeni, mutlu olmak isteğidir. Yaşamın ereği hazdır. Haz insanı insan eden duygudur. Bilgilerimiz duygularımızla alabildiğimiz kadardır, bunda öteye geçmez. Bu yüzden Aristippos duygularımızın getirdiği haza yönelmeyi, acıdan kaçmayı söyler.

En üstün iyi, hazdır. Ancak gerçek haz sürekli olandır. Sürekli olan hazza da bilgelikle varılabilir. Epikuros’da hazcılığı devam ettiren filozoflardandır. Ne var ki, Epikuros, Aristippos’un bedensel hazzına karşı tinsel hazzı yeğler. Onun için en büyük haz, ruh dinginliğidir. Buna da bedensel zevkler peşinde koşmakla değil, bilgelikle varılır. HEGELCİLİK: Alm. Hegelianismus, Fr. Hegelianisme, İng. Hegelionism 1. Hegel ve ona bağlı olanların oluşturduğu, özellikle “salt idealizm” ve “eytişimsel yöntem” anlayışlarıyla belirlenen felsefe akımı. 2. Hegelci Okul: 1830-40 yılları arasında Almanya’da en yaygın olan felsefe okulu Hegelci okuldu. Bu da Hegel felsefesinin kapalı, mantıksal bir dizge oluşundan, yönteminin ve ilkelerinin türlü dallara uygulanabilmesinden ileri geliyordu. Hegel’in ölümünden hemen sonra Hegelci okul türlü yönlere ayrılmış; özellikle Hegel’in din ve siyasa sorunlarında kesin bir tutumu olmayışı okulun ikiye ayrılmasına, Sağ Hegelcilerle Sol Hegelcilerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Tutucu-Hıristiyan sağ kanadın savunucuları: Gabler, Hinrich vb. olmuştur. Sol kanadın savunucuları: Richter, Ruge, (son döneminde) Bruno Bauer, Strauss, Feuerbach, Marx’tır. Bu kanat Strauss ve Feuerbach’la sonunda özdekçi akımla birleşmiş; Marx ve Engels’le birlikte Hegelcilik~ tarihsel özdekçiliğin temel öğelerinden biri olmuştur. 3. Hegel düşüncesini 20. yüzyılda eytişimsel yöntem açısından yeniden ele alan akım. // Bu akım genellikle “Yeni Hegelcilik ” olarak adlandırılır; yalnız Almanya’da değil, özellikle Fransa, İngiltere, İtalya, Hollanda, İskandinavya, Amerika ve Rusyâ da da yaygınlık kazanmıştır. Bugün Hegel’in “tinin görüngübilimi (Phenomenelogie des Geistes) genç Marx’ın felsefe çalışmalarıyla birlikte düşünce yaşamında önemli bir rol oynuyor. Almanya dışında özellikle Fransa ve İtalya’da bugün Hegel-Marx sorunu önsırada görünüyor. (1979) HERAKLEİTOSÇULUK: Alm. Heroklitismus Gerçekliğin asıl özünü öncesiz- sonrasız oluşta gören, bu oluşun kendini karşıtlarda ve karşıtlar içinden geçerek gerçekleştirdiğini savunan, Yunan filozofu Herakleitos’un temellendirdiği görüş. Karşıtı bkz. Eleacılık.