FəNN: makroiQTİsadiyyat

Belə raundlardan biri 1986-cı ildə Uruqvayda start götür­müş­dü. Yeddi il (1993-cü ilə qədər) davam edən bu raund dekabrın 15-də başa çatmışdır. Uruqvay raundunun bu qədər uzanmasının əsas səbəbi razılaşdırılması nəzərdə tutulan məsələlərin çoxluğu, istiqamətlərin çoxplanlılığı olmuşdur. Belə ki, gündəliyə yüzlərlə, minlərlə əmtəə növü ilə yanaşı, bank əməliyyatları və xidmətlərinə, geniş çeşiddə kənd təsər­rüfatı məhsullarına, video və "səsli" məhsullara, intellektual mül­kiyyətə və s. görə məhdudiyyətlərin azaldıl-ması, yaxud da onların ta­ma­milə ləğv olunması kimi məsə-lələr daxil edilmişdi. Məsələlərin mü­zakirəsinin gedişində, danışıqlarda çox vaxt kəskin diskussiyalar, hətta mübahi­sə­lər yaranması müşahidə olunmuşdur.

Daha çox mübahisə doğuran sahə kənd təsərrüfatı olmuşdur. Burada əsas etibarilə ABŞ-la Avropa ölkələrinin mənafeləri toqquş­muşdur. Avropalıların, xüsusilə Fransa-nın ciddi səyləri nəticəsində ki­no və teleməhsullar, kassetlər müzakirələrdən çıxarılmışdır. Bu addım Av­ropa bazarların-dakı həmin məhsulların 80%-ə qədərinin ABŞ-ın is­tehsalı olması ilə əlaqədar olmuşdur.

Ümumiyyətlə, danışıqlardakı çətinliklərə baxmaya-raq bütün tərəflər 1995-ci il yanvarın 1-dən öz aralarında ticarət əlaqələrində göm­rük rüsumunun 40-50%-ə qədər azaldılması haqqında razılığa gəl­mişlər.

QATT-ın üzvü olan ölkələrdə ticarət əməliyyatlarının ümumi məbləği 4000 mlrd. dollar həddindədir. Uruqvay raundunun müvəf­fəqiyyətlə başa çatması həmin ölkələrdə ticarətin daha sürətli inkişafına təkan vermişdir. Bununla belə, mütəxəssislərin fikrincə, son nəticədə in­kişaf etməkdə olan ölkələrə nisbətən inkişaf etmiş ölkələr daha çox qa­zanırlar. Belə ki, sonuncular həmin ölkələrin bazarlarını «zəbt et­mək» imkanı əldə edirlər. Uruqvay raundunda qəbul edilmiş qərara uy­ğun olaraq 1995-ci il yanvarın 1-dən QATT ümumdünya ticarət təş­ki­la­tına (ÜTT) çevrilmişdir.

Iqtisadi əməkdaşlıq və inkişaf təşkilatı tərəfindən aparılmış hesablamalar göstərir ki, 2002-ci ildə bu təşkilat hesabına dünya gə­lir­lərinin artımı təqribən 270 milyard dol-lar (1991-ci ilin qiymətləri ilə) təşkil etmişdir Avropa birli-yinin payı 71 mlrd. dollar məbləğində qiy­mət­ləndirilir ki, bu da həmin regionun ümumi daxili məhsulun 1,7%-ə bə­ra­bərdir.