Mövzu 15: Qlobal iqtisadi problemlər.( 2 saat)
Plan
1. Qlobal iqtisadi problemlərin təsnifatı.
2. Qlobal iqtisadi problemlərin həll edilməsi yolları.
3. Qlobal iqtisadi problemlərin həll edilməsində elmi texniki tərəqqinin rolu.
1. Qlobal iqtisadi problemlərin təsnifatı.
Dövlətlərarası qarşılıqlı əlaqə və asılılıqların artdığı müasir dövrdə iqtisadi və sosial tərəqqi xeyli dərəcədə qlobal problemlərin həllindən asılıdır. Yaşadığımız indiki əsrdə bu problemlərin həll edilməsinin bəşəriyyət üçün xüsusilə böyük əhəmiyyəti vardır. Qlobal problemlərə nüvə müharibəsinin qarşısının alınması, inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadi geriliklərinin aradan qaldırılması; ətraf mühitin mühafizəsi; ərzaq, xammal, energetika və demoq-rafiya problemləri, kosmosun və dünya okeanı sərvətlərin-dən dinc məqsədlər üçün istifadə olunması, təhlükəli xəstəliklərin kökünün kəsilməsi və s. daxildir.
Qlobal problemlər insan cəmiyyəti həyatının çox müxtəlif sahələrinə–dünya siyasəti və iqtisadiyyatı, dövlət-lərarası və millətlərarası münasibətlər, insanların yaşaması üçün zəruri olan şərtlər, kütləvi şüurluluq və i.a.–nüfuz edir. Bunlar çox vacib, mürəkkəb və kəskin məsələlər olduqlarına görə daim siyasi və ictimai xadimlərin, sosioloqların, hü-quqşünas və coğrafiyaşünasların, tibb işçilərinin, fiziklərin və digər peşə sahiblərinin diqqətini cəlb edir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, bu problemlərin də xalis siyasi-iqtisadi aspektləri vardır. Başqa sözlə, onların, təkrar istehsalın st-rukturuna, iqtisadi proseslərin dinamikasına, idarəetmənin səmərəli forma və metodlarının axtarılıb tapılmasına təsiri ilə əlaqədar cəhətləri olduğu üçün iqtisadi nəzəriyyə kürsün bu məsələləri də öyrənir.
Qlobal problemlər nə qədər müxtəlif və daxili zid-diyyətlərə malik olsalar da onları birləşdirən bir sıra ümumi cəhətlər də vardır. Hər şeydən əvvəl qeyd etmək lazımdır ki, dünyəvi problemlərin hər birinin ayrılıqda və hamısının birlikdə bəşəriyyət üçün çox böyük əhəmiyyəti var və onla-rın həll edilməsinin ləngidilməsi yer kürəsində insan cəmiy-yətinin məhv olması ilə nəticələnə bilər. Bunlar ölkələrin öz aralarındakı əlaqələrin siyasi, iqtisadi, elmi-texniki və başqa aspektlərinin qarşılıqlı asılılıqda olmaları ilə səciyyələnir. Bundan başqa, ümumbəşəri problemlərdə yer kürəsində dünya təsərrüfat əlaqələrinin dərinləşməsi və mürəkkəbləşməsi, digər ictimai proseslərin benəlmiləlləşməsi öz əksini tapır.
Qlobal problemlərin öz aralarında da sıx əlaqə vardır. Bunların həll edilməsinin başlıca vasitəsi isə tərksi-lahdır. Tərksilah dedikdə, müharibəaparma vasitələrinin tamamilə məhv edilməsi, yaxud da əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırılması, dünya nüvə müharibəsi təhlükəsinin aradan qaldırılması üçün əlverişli şərait yaradılmasına yönəldilmiş tədbirlər sistemi nəzərdə tutulur. Deməli, tərksilah, bəşəriyyəti nüvə qırğınından xilas etməklə, müxtəlif sahələrdə əlverişli və sağlam mühit yaradır, ümumbəşəri vəzifələrin, o cümlədən inkişaf etməkdə olan ölkələrə kömək göstərilməsi vəzifəsinin yerinə yetirilməsi üçün böyük məbləğdə vəsaitin sərbəstləşməsinə imkan verir.
Dostları ilə paylaş: |