Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti

Sərbəst “üzən” valyuta məsələlərində tələb və tək-
lif cədvəli 
qrafik 1 
İenin ABŞS
1
dollarına nisbəti S 
D
1
D
Q
2
Q
1
Q
3 
İenin təklifi 
1. Yapon və mal xidmətlərinə, 2 dollarla ifadə olu-
nan maliyyə aktivlərinə münasibət funksiyasıdır, yəni bu 
halda 150 ien – 1 dollardır.
Tutaq ki, yapon müştərilərinin amerikan mallarına və 
xidmətinə marağı aşağı düşdü. Onda təklif əyrisi s – dən
s
1
- ə dəyişir.
Yapon mallarına və xidmətlərinə amerikanların ma-
rağı artdıqda D əyrisi D
1
- ə qalxır .
2. Fiksasiya olunmuş valyuta kurslarının idarə olun-
ması. Bu halda hər iki dövlət özünün qarşı tərəfin valyuta 
ehtiyyatından fərqi ödəməklə vəziyyətdən çıxır. Yəni öz 
valyutasının kursunu saxlayır. Bu halda Q
1
Q
3
-ə gəlir. 
3. Alıcılıq qabiliyyətinin müəyyənləşdirilməsi 

---

65 
Böhranın nəzərə alınması ilə valyuta kursunun dəyiş-
məsi aşağıdakı formula əsasən hesablanır.
Harada ki, e – bir ölkə valyutasının digərinə dəyişmə 
kursudur.
i – inflyasiya dərəcəsi 
b - öz ölkəsinin işarəsi (ABŞ) 
f – digər ölkənin işarəsi (Yaponiya)
0 - hesablaşmanın başlanğıcı dövrü
t – hesablaşmanın sonu dövrü
Gələcəkdə ehtimal olunan valyuta kursu: 
l
t
Tutaq ki, ABŞ-da alıcılığın qiymət indeksi 100-dən 
106-ya, Yaponiyada isə 100 –dən 103-ə dəyişmişdir. Onda 
dəyişmə kursu hesablaşma dövründə 160 ien – 1 dollar 
yəni 0,00625 dollar 1 iendirsə 
l
t
l
t
l
t
olur.
Dünya ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, bir ölkənin 
valyutası digər ölkənin valyutasına valyuta məzənnəsi ilə 
dəyişdirilir. Valyuta məzənnəsi bir ölkənin pul vahidinin 
digər ölkələrin pul vahidlərində ifadə olunmuş qiymət-
lərinə deyilir. Məsələn, 1 funt sterlinq=2 dollar. 

---

66