Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti

İdxalat sövdələşmələrinə hazırlaşma üsulları: 
Kontragentlərlə əlaqə yaratmaq üçün idxalatçı (alıcı) 
aşağıdakı üsullardan istifadə edir: 
- məlum satıcıya (ixracatçıya) sifariş vermək; 
- idxalatçını maraqlandıran mallar barədə isteh-
salçıya sorğu göndərmək; 
- işgüzar məktub göndərməklə öz arzu və məqsəd-
lərini bildirmək; 
- ixracatçıya özünün danışıqlarda iştirak etmək 
niyyəti, arzusu barədə cavab göndərmək; 
- ixracatçının təklifinə (ofertinə) mübaliğəsiz aksept 
(pul sənədinin ödənilməsinə razılıq haqqında qeyd) 
göndərmək və aşağıdakı sənədləri çatdırmaq lazımdır: 
a) sorğu-malı tam şəkildə əks etdirən sənəd; 
b) niyyət və arzu haqqında məktub; 
c) sifariş- alıcının öncədən malın satınalınması 
satıcıya göndərdiyi sənəd; 
ç) tender sənədi. və s. sənədlərin olması vacibdir. 
 
 
 

---

35 
 
 
 
2.4. 
Beynəlxalq biznesdə investisiyalar 
 
Beynəlxalq biznesdə investisiyaların iki forması 
mövcuddur:
1. Birbaşa investisiyalar. 
2. Portfel investisiyaları. 
Beynəlxalq biznesdə birbaşa investisiyaların xüsusi 
yeri vardır. Birbaşa investisiya qoyuluşunda adətən inve-
stor ölkəsi və investisiya qoyulan ölkələrin razılığının 
alınması ilə həyata keçirilir. Birbaşa investisiyaları həyata 
keçirən firmalar həm öz ölkəsində, həm də beynəlxalq biz-
nes bazarında müəyyən qədər tanınmış, eyni zamanda ki-
fayət qədər maliyyə və yeni texnologiyalara malik olan 
firmalar olurlar. 
Birbaşa investisiya qoyulan firmalarla beynəlxalq ti-
carət firmalarının məqsədləri arasında elə bir fərq yoxdur. 
Həm xaricdə mülkiyyət sahibi olmağa çalışan investor 
firması, həm də ticarətlə məşğul olan firmanın məqsədləri 
aşağıdakılardan ibarətdir: 
1. Xarici ölkələrdəki bazarlarda əmtəə satmaq yolu 
ilə bazarlarını genişləndirmək. 
2. Xarici ölkələrin resurslarını əldə edib onlardan öz 
məqsədi üçün istifadə etmək (xammal, effektiv istehsal 
texnologiyası, biliklər və s.). 
Lakin beynəlxalq ticarətdən fərqli olarq birbaşa 
investisiyaların qoyuluşunda müəyyən dövlət maraqları da 
mövcuddur ki, bu da inkişaf etmiş dövlətlərin, inkişaf et-
məkdə olan və ya digər dövlətlərdə öz siyası təsirini gös-
tərmək imkanı yaradır.

---

36 
Birbaşa investisiya qoyan firmalar bu fəaliyyət sa-
həsində bir sıra üstünlüklər əldə edirlər: 
1. Xammalın istehsal ölkəsinə daşınması xərclərin-
dən azad olurlar. 
2. Hazır əmtəələrin daşınması xərclərindən azad 
olurlar. 
3. Müəyyən dərəcədə gömrük rüsumlarından azad 
olurlar. 
4. Müəyyən risklərdən azad olurlar. 
5. İstehsal ölkəsinə yaxın ölkələrin bazarlarında 
müəyyən qədər pay əldə etmək imkanı qazanırlar.
Portfel investisiyalarında firma və banklar, birbaşa 
investisiyalarda olduğu kimi qoyulan vəsaitlərə nəzarət 
olunmur və portfel investisiyası qoyan tərəf sahibkarlıq 
hüququ əldə etmir.
Birbaşa investor firmasından fərqli olaraq portfel 
investoru şirkətləri yalnız vəsaitə uyğun müəyyən % əldə 
etməklə kifayətlənir.
Potfel investorları həmçinin birbaşa investorlardan 
kapital qoyuluşunun həcmi ilə fərqlənir. Yəni, potfel in-
vestisiyalarında vəsait qoyuluşunun həcmi, birbaşa inves-
tisiyalara nisbətən dəfələrlə aşağı olur.