Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti
İpək Yolu layihəsində fəal iştirak etmək
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 12.5. İpək Yolu layihəsində fəal iştirak etmək
üçün GÜAM regional qurumu GÜAM bir təşkilat kimi Qərb yönümlü olduğundan iqtisadi baxımdan Böyük İpək yolunun açılmasında çox maraqlıdır. Aydın məsələdir ki, Böyük İpək yolu Qərb – Şərq arasında dəhliz olaraq GÜAM ölkəsini Rusiya və onun siyasi təsiri altında olan ölkələrdən asılılıqdan bir növ xilas yoludur. Bu baxımdan Təşkilatın perspektivləri- nə Avropa birliyi və ABŞ – da inananların sayı getdikə ar- tır. Türkiyə, Rumıniya, Bolqarıstan, Litva və Polşa kimi dövlətlər hazırda bu təşkilata maraq göstərirlər. GÜAM ölkələri karbohidrogen ehtiyyatlarının İpək Yolu vasitəsilə Qərb şirkətləri ilə birgə mənimsənilməsi və Bakı – Tiblisi – Ceyhan boru kəməri ilə dünya bazarına çıxarılması, Şərq – Qərb (TRASEKA) nəqliyyat – kom- munikasiya dəhlizinin yaradılması, ölkələr arasında azad ticarət – iqtisadi əlaqələrin qurulması, təhlükəsizlik sahə- sində birgə layihələrin reallaşdırılması, sərhədlər və göm- rük – keçid məntəqələrinin təhlükəsizliyinin və s. məsələ- lərdə fikir ümumiliyi və birgə maraq nümayiş etdirirlər. GÜAM təşkilatının İpək Yolu layihəsində yaxından iştirak etməsi və dəstəkləməsi ilə bərabər regional kollek- tiv təhlükəsizlik sistemi yaradaraq NATO-ya inteqrasiya olunmaq təşəbbüsündədir. Bu da müvafiq olaraq Rusiyanı qıcıqlandırır və bu təşkilata, onun münasibətlərinə təsir edir. 224 Bütün bunlara baxmayaraq ―Böyük İpək Yolu‖ layi- həsinin həyata keçirilməsi davam etdirilir və bu sahədə artıq xeyli iş görülmüşdür. GÜAM bir təşkilat kimi üzv olan ölkələr arasında iqtisadi və siyasi əlaqələrin yaranması kimi formalaşsa da sonradan beynəlxalq əməkdaşlıq təşkilatına çevrilmişdir. GÜAM Xarici İşlər Nazirləri Şurasının bəyənatında bu təşkilata üzv olan dövlətlərin ərazisində mövcud olan münaqişələrin həlli məqsədi ilə bir sıra tədbirlər görül- məkdədir. Belə ki, BMT, ATƏT təşkilatlarında birgə möv- qedən çıxış edərək məqsədyönlü iş aparmaq üçün GÜAM dövlətləri arasında razılaşma əldə olunmuş, GÜAM dövlətlərinin beynəlxalq təşkilatlar nəzdindəki Daimi Nü- mayəndəliklərinin fəaliyyət planları qəbul olunmuşdur. Bu istiqamətdə aparılan işlərin nəticəsi kimi ―GÜAM ərazi- sində uzanmış münaqişələr və onların beynəlxalq sülhə təhlükəsizlik və inkişafa təsiri‖ adlanan 42 bənd BMT-nin 61-ci sesiyasının gündəliyinə daxil edilmişdir. 5 dekabr 2007-ci il tarixdə bu bənd altında eyni adlı qətnamə layi- həsi baxılması üçün BMT Baş Assembleyasında rəsmi ya- yımlanmışdır. ―GÜAM – Avropanın Şərqinə yenidən inteqrasiya (dezinteqrasiya) əldə edərək‖ şüarı altında keçirilən GÜAM-ın 2008-ci il Zirvə Toplantısı çərçivəsində qəbul olunacaq sənəd layihələrinə baxılmış, rəy və təkliflər bil- dirilmişdir. Azərbaycanda GÜAM Beynəlxalq İnvestisiya Fondunun yaradılması məsələsinə baxılmış, bununla əla- qədar müvafiq təhlillər aparılmışdır. ―GÜAM-ın inkişaf strategiyası‖ adlı konfransda müvafiq sənədlər hazırlan- mışdır. Azərbaycanın bir illik sədrliyi dövrü GÜAM təşkilatı üçün daha uğurlu keçmişdir. Bakı Zirvə Toplantısından 225 sonra keçirilmiş 27 sentyabr 2007-ci il tarixli Nyu – York GÜAM Xarici İşlər Nazirləri Şurasının (XİNŞ) iclasını, GÜAM – ABŞ və GÜAM – Polşa görüşlərini 10 oktyabr 2007-ci il tarixli ―GÜAM+‖ formatında Vilnüsdə GÜAM- ın 10 illiyinə həsr olunmuş Zirvə Toplantısının 30 oktyabr 2007-ci il tarixli Vaşinqtonda GÜAM – Abş görüşünü, 29 noyabr tarixli Madriddə GÜAM Xarici İşlər Nazirliyi Şu- rasının növbəti iclasını 4-5 dekabr 2008-ci il tarixli Toki- yoda GÜAM – Yaponiya görüşünü, ―GÜAM ərazisində uzadılmış münaqişələr və onların beynəlxalq sülh təhlükə- sizlik və inkişafa təsiri‖ adlı qətnamə layihəsinin BMT Baş Assembleyasında yayılmasını GÜAM – Avropa – İtti- faqı əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün ―GÜAM-ın – Aİ- da dostları‖ qrupu formatında Avropa İttifaqı dövlətlərinin Xarici İşlər Nazirlərinin ekspertləri səviyyəsində görüşü, 19 mart 2008-ci il tarixli GÜAM Avropa Şurası görüşünü, 29-30 aprel 2008-ci il tarixli ―GÜAM – tranzit‖ beynəl- xalq konfranslarını və digər tədbirləri xatırlamaq GÜAM- ın beynəlxalq bir təşkilat kimi formalaşmasını təsdiqləyir. GÜAM dövlətləri ilə xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 1 mrd. 157 mln. 170 min ABŞ dolları təşkil etmiş- dir. Bu isə GÜAM Təşkilatının təkcə siyasi deyil həm də iqtisadi bir təşkilat kimi özünü doğrultduğunu təsdiq edir. GÜAM – bu gün inkişaf etməkdə olan beynəlxalq əməkdaşlıq qrumudur. |