Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti

 
 
13.3. Marketinq və cəmiyyət. Vasitəçilərlə satışın 
formaları 
 
Amerikanın marketinq sisteminin Amerika cəmiyyə-
tinin həddən artıq merkantelizm, süni istəklərin yaradılma-
sı, ictimai baxımdan zəruri olan əmtəələrin azlığı, mədə-
niyyətin erroziyası, biznesin siyasətə həddən artıq nüfuz 
gətirməsi kimi ―bəlaların‖ yayılmasına himayədarlıqla itti-
ham edirlər. 
Tənqidçilər iddia edirlər ki, Amerikanın işbazlıq sis-
temi əşyalara həddən artıq aludəçilik göstərir. İnsanlar 
haqqında onların necəliyinə görə deyil, nəyə malik olduq-
larına əsasən mühakimə yürüdürlər. Əgər kiminsə şəhər 
ətrafında evi, iki maşını, son dəbli paltarı və ən yeni məi-
şət cihazları yoxdursa, onu uğurlu insan hesab etmirlər.
Digər tərəfdən əşyalara həvəs yaratmaq üçün infor-
masiya vasitələrindən geniş istifadə olunması ilə birinin 
nümayişkaranə istehlak etdiyi məhsula görə digərlərində 
paxıllıq hissi yaranır və onu daha çox işləyib həmin məh-
suldan əldə etməyə vadar edir. Bu isə Amerika sənayesi-
nin istehsal gücünün artmasına səbəb olur.

---

235 
Bir sözlə insanlar üçün süni tələbat yaradılır.
Mədəniyyətlərin erroziyasına gəldikdə isə tənqidçilər 
bunu belə əsaslandırırlar ki, insanların hiss üzvləri daim 
reklamların təsirinə məruz qalır. Bəzən gözəl bir mənzə-
rəni reklam plakatları eybəcər bir vəziyyətə salır.
Bəzən yaxşı maraqlı bir verilişin və yaxud filmin ta-
maşası zamanı tez – tez verilən reklamlar insanların psixo-
logiyasına mənfi təsir göstərir. Biznesin həddən artıq siya-
sətə təsirini tənqidçilər cəmiyyətin mənafeyinə zidd olaraq 
konkret fəaliyyət sahələrinin mənafeyini müdafiə edən 
―neft‖, ―siqaret‖və ―avtomobil‖ senatorlarının mövcud ol-
ması ilə izah edirlər.
Konsyumerizm – satıcılara münasibətdə alıcıların 
hüquqlarının təsirinin genişləndirilməsi uğrunda vətəndaş-
ların və dövlət orqanlarının təşkil edilmiş hərəkatıdır. 
Ümumiyyətlə tənqidçilər marketinq sisteminin:
1. Aldadıcı fəndlərdən istifadə etməkdə. 
2. Əmtəəni sırımaq metodlarından istifadədə. 
3. Keyfiyyətsiz və təhlükəli əmtəələrin satışında.
4. Aşağı keyfiyyətli xidmət göstərilməsində və s.-də 
günahlandırırlar. 
Artıq qeyd etdiyimiz kimi, məhsulların bölüşdürül-
məsi və satışının təşkilində birbaşa və dolayı satış kanalla-
rından istifadə edilir. Bu satış kanallarının hər ikisinin bir 
çoх formaları vardır. İndi hər iki satış kanalı ilə satışın 
müхtəlif formalarını izah edək.