Fərman kəÐÈÌÇÀÄƏ

Sahib xəbər qılınca əl atmaq istədi, onun qollarını burub yerə yıxdılar. Qollarını arxada qatlayıb sarıyanda, o, sifətini yerdə xalçaya sürtə-sürtə birtəhər başını döndərdi və qışqırdı.

– Mən satılmamışam. Mənim heç nədən xəbərim yoxdu. Heç kimdən heç nə almamışam.

– Xəbərin yoxdu? Bəs necə sahib xəbərsən? Fərraş, bazardakı zərgərlərdən birini çağır, bütün dəmdəstgahını götürüb gəlsin.

Sahib xəbəri sürüyə-sürüyə apardılar. Çapar isə dodağının qanını nə qədər sildisə, quruda bilmədi.

Əmir əl ümara Əbih Sultan fikrə getmişdi. Ona Rüstəm Mirzə əmirlər əmiri rütbəsi vermişdi və sarayın bütün açar-kilidi onun əlindəydi, bütün məsələləri də özü həll eləyirdi. İndi qoşun gəlməyi xəbərini ona verməyə tələsmədi.

Osmanlı qoşunları heç vaxt Azərbaycan sərhədlərini keçib Təbrizə ayaq basmamışdı. Bəs birdən-birə bu nə yürüşdü?

Uzun Həsən vaxtilə Avropanın ən qüdrətli dövləti olan Venedikt cümhuriyyəti ilə sazişə girib Fateh Sultan Məhəmmədə meydan oxumağa başlamışdı. O, hətta yeznəsi Murad Mirzəni İstanbula elçi kimi göndərmiş, özünün Teymur xələfi olduğunu, yə’ni gündoğan türk padşahlarının hökmdarı kimi, osmanlıların Əmir Teymur oğlu Şahruxa verdikləri xəracı tələb etmişdi. Avropadakı fəthləri ilə məşğul olan fateh Sultan Məhəmməd daha bir çətinlik qarşısında qalmışdı. Münasibətlərin gərginləşməsi iki, qüdrətli türk dövləti arasında müharibəyə gətirib çıxarmışdı. Hərbi səfərə Uzun Həsən başlamışdı. O, Malatyada türk ordusunu məğlub etmişdi. Lakin ən böyük zəfər elə bununla da qurtarmışdı. O vaxt bütün Avropa dövlətlərini titrədən fateh Sultan Məhəmmədin çox yaxşı tə’lim görmüş, top və tüfənglə silahlanmış ordusu vardı. Uzun Həsən isə özünün süvarilərinə arxalanırdı və ordusunda bir dənə də olsun odlu silah yox idi. Belə silahla vuruşmağı özünə ar bilirdi. Ərzincan və Tircan arasındakı Otluqbelli düzündəki meydan müharibəsində yüz doxsan minlik osmanlı ordusunu görəndə heyrətə düşüb demişdi. “Qəhbə osmanoğlu gör nə dərya yaradıb?!” və bu kəlam geniş yayılmışdı. Həmin döyüşün sonu da Uzun Həsənin faciə ifadə edən bir kəlamı ilə nəticələnmişdi. Qaramanlılara arxalanıb fatehin üstünə gələn Uzun Həsən məğlub olub ordunun çox hissəsini itirəndən sonra üzünü qaramanlı Piri Əhməd bəyə tutub demişdi: “Bihəya Qaramanoğlu, görüm sənin xanədanın xaraba qalsın, mənim bədnamlığımın səbəbi sənsən. Osmanlılarla mənim nə işim vardı, axı?”.

Bu döyüşdən xeyli sonra Uzun Həsənin oğlu Uğurlu Məhəmməd atasının üzünə ağ olub Şirazda qiyam qaldırmışdı. Atası onun üstünə qoşun yeritmiş, hələ qoşunlar üz-üzə gəlməmiş o, xəcalətindən baş götürüb qaçmışdı. Sonra anasını və ölkənin ən hörmətli adamlarını atasına minnətçi salmışdısa da, Uzun Həsən oğlu ilə barışmamış, o da baş götürüb İstanbula gedərək, atasının düşməni fateh Sultan Məhəmmədə sığınmışdı. Fateh onu böyük dəbdəbə ilə qarşılayaraq yeganə qızı Gövhərxan sultanı ona ərə vermiş, onu əvvəl bəylərbəyi, sonra isə “paşa” rütbəsinə qədər yüksəltmişdi.

Atasının taxtına göz dikən Uğurlu Məhəmməd üçün bu rütbələr çox kiçik paylar idi. O, Azərbaycan torpaqlarına qayıdıb vaxtilə sərkərdəlik məharəti (atasının ordusunda sağ cinah sərkərdəsi idi), qılınc gücünə qoruduğu torpağa basqınlar eləyir, talayır, çapır, geri dönürdü.

Atası çox güdəndən sonra belə basqınların birində onu əsir aldı, Təbrizə gətirib hamının gözü qabağında asdırdı.

İstanbulda isə onun fatehin qızından bir oğlu qalmışdı: Gödək Əhməd.

İndi Təbrizin yaxınlığında dayanan qoşunu Gödək Əhməd gətirmişdi. Uzun Həsənin taxtına Gödək Əhməd sahib durmağa gəlmişdi.

Əmir əl ümara başını qaldırdı və qarşısında hələ də dodağından qan axan, palçıq heykələ bənzəyən çaparı gördü:

– Sən hələ burdasan?

– Əmrinizə müntəzirəm, əlahəzrət.

O, xidmətçilərə göstəriş verdi ki, onu hamama aparsınlar, sonra yedirib içirsinlər və onun yanına gətirsinlər. Əlini atıb sandıqdan bir kisə pul çıxarıb ona atdı.

– Götür, halalın olsun. Atın varmı?

– At çatdadı, əlahəzrət.

– Atın da olacaq, yanıma gələrsən, səninlə işim olacaq. Çaparı aparandan sonra xəbər gəldi ki, bəs onun tapşırdığı zərgər bütün dəmdəstgahıyla hazırdı.

– Aparın sahib xəbər salınan zindana, mən də gəlirəm. – O sandıqdakı pul kisələrindən birini götürüb çin xarasından tikilmiş kaftanının cibinə qoydu, qalxıb “Səkkiz behişt” sarayının divanxanasına getdi. Oradan aşağı endi. Zərgərə yer düzəltdirdi, torbanın ağzını açıb qızılın yarısını onun əritmə qabına tökdü, yarısını özünə verdi.

– Ərit, – dedi.

Zərgər kiçik kürəsini işə saldı. Bir azdan qızıl pullar əriyib su kimi bir-birinə qarışdı. Əbih Sultan fərraşlara buyurdu ki, sahib xəbəri gətirsinlər. Qolları bağlı, ayaqları kündəli sahib xəbəri onun qabağında oturtdular.

– Boynunu geri qanırın bu satqının.

Sahib xəbər mal kimi böyürürdü. Söz deməyə imkan vermirdilər desin. O bağırır, gələcək əzabın verəcəyi ağrının qışqırıqları əvvəldən zindana yayılırdı.

Fərraşlar onun başını geri qanırıb, elə tutdular ki, ağzı yuxarıda dayansın, ərinmiş qızılı onun boğazına tökmək asan olsun.

– Ver bura görüm, – o özünü itirmiş zərgərə qışqırdı. Zərgər qızıl ərinmiş çömçəyə oxşar qabın qulpunu ona verdi. O özü götürüb sahib xəbərə yaxınlaşdı. Amma bədbəxt sahib xəbər artıq səsini kəsmişdi, dişlərini kilidləyib dodaqlarını yummuşdu. Fərraşbaşı dedi:

– Ağzını açmır.

– Eybi yoxdu, indi açar.

O, qabı əyib qızılı örtülü dodaqların üstündən tökəndə, o birdən bağırdı və ərinmiş qızılın hamısı onun boğazının yoluna axdı və o, bir neçə an çabalayıb boşaldı.

Əmir əl ümara Əbih Sultan qızıl ərinən qabı zərgərə qaytardı və dedi:

– Qayıt işinə, bazarda bu gördüyünü danış.

– Mənim nə işimə. Sarayın sözünü bazarda niyə danışım axı.

– Yox, mənə qulaq as, danış, de ki, kim öz taxtına xain çıxır, onun boğazına qızıl əridib tökürlər. Bir də onu de ki, qızılı hər adamın boğazına tökmürlər. Qara camaatın boğazına qurğuşun tökdürəcəm, o ucuz başa gələr.

– Baş üstə!

Fərraşlar qandalları açanda Əbih Sultan da heç bir şey olmamış kimi qayıdıb öz otağına getdi. O, çox qətllər eləmiş, çox qanlar tökmüşdü. Amma yadında qalan, yuxusuna girən iki ölüm vardı. Biri Aləmşahbəyimin ölümü idi ki, bu ölüm Əbih Sultanı alçaldıb heçə endirmişdi. Sanki zəhər içib onun cəngindən qurtarmaqla ona ölüm hökmü kəsmişdi, ikinci ölüm isə “A...a...a” deyə canını tapşıran İbrahimin qətliydi. Bu ölüm ona görə tez-tez yuxusuna girib onu diksindirirdi ki, onun da İbrahimə bənzəyən oğlu vardı. Bəzən dəhşətli yuxular görürdü. Görürdü Şeyx Heydər əlində kaman onun oğlunun yatdığı otağa girir və kamanın kirişini oğlunun boğazına söykəyib sıxır, uşağın gözləri çevrilir, rəngi qaralır, sonra kirişi çəkir, oğlu özünə gəlir, kirişi bir də sıxır. Hər kərə onu üç dəfə öldürüb ölümdən qaytarır, durub gedəndə deyir:

– Sən nə qədər sağsansa mən hər gün səni üç dəfə boğacam. Atanın intiqamını bundan başqa heç nə ilə almaq mümkün deyil.

Qalan qətllər isə onun heç yadına da düşmürdü. Həm də indi bir sahib xəbərə görə fikrini dağıtmayacaqdı ki...

Otağına döndü və Hüseyn Əlixaninin dalınca adam göndərdi. İki mənzili Gödək Əhmədin ordusu ən çoxu iki günə gələcəkdi. İki gündə isə ordu toplamaq, onun qabağına çıxmaq heç cür mümkün deyildi. Belə müharibəyə aylarla, illərlə hazırlıq tələb olunurdu. Təbriz çox mühasirəyə dözərdi, on beş, iyirmi gün. Ya Təbrizdən çıxıb qaçmaq, paytaxtı düşmənin ixtiyarına vermək, ya da ayrı bir çıxış yolu tapmaq lazım gəlirdi.

Rüstəm Mirzə taxta çıxandan eyş-işrətlə məşğul idi. Tac Rüstəm Mirzənin başındaydı, hakimiyyət, xəzinə, ordu, açar-kilid Əbih Sultanın. Onun kəsdiyi başın sorğu-sualı yox idi.

Hakimiyyəti əldə möhkəm saxlamaq üçün iti qılınclar lazımdı. Bu qılınclar isə ömrünü at belində keçirən Türkəmən (tərəkəmə) elatlarındaydı. O köçəri tayfaları, onların başçılarını əldə möhkəm saxlamaq lazım gəlirdi. Bunun üçün Rüstəm Mirzə əmirlərə, tayfa başçılarına syürqallar bağışlayırdı. Syürqallar - dağda yaylaq, aranda qışlaq idi. Birini razı salmaq üçün o birisini aradan çıxarmaq lazım gəlirdi. Çünki neçə ildi ki, heç yerdən bir qarış torpaq tutmaq mümkün olmamışdı. Ən yaxın qonşuları osmanlılar idi. Uzun Həsən öləndə vəsiyyət eləmişdi. “Osman oğulları ilə bir daha müharibə eləməyin”. Özü o müharibələrin acısını dadmış, başqalarının da özü kimi uduzmağını istəməmişdi, Ona görə də türklərdən torpaq qoparıb syürqal kimi bu əmirlərə paylamaq müşkül iş idi. Artıq tərəkəmə (türkəmən) əmirlərini syürqallar da razı salmırdı. Onlar kütləşən qılınclarını döyüşlərdə cilalamaq, loşlaşan atlarını diribaş eləmək, torpaqlar tutmaq, qənimətlər əldə etmək istəyirdilər.

Şəhər sənətkarlarının əksəriyyəti silah ustaları idi. Onların da bazarı bağlanmışdı. Bu kasadlıqdan can qurtarmaq üçün onlar da tərəkəmə əmirlərinin, bəylərinin səfərə çıxmaqlarına tərəfdar idi. Hamı ölkədə Rüstəm Mirzədən və onun əmirlər əmirindən narazı qalmışdı.

Çünki Rüstəm Mirzə Əbih Sultana hər şey – rütbə, ixtiyar, var-dövlət versə də, xalqa, tərəkəmə bəylərinə heç nə verməmişdi. Sarayın xərcləri də o qədər artmışdı ki, ölkədə yığılan qırx beş, qırx altı vergi belə onu ödəmirdi.

Əbih Sultan yenə “namaza” dayandı.

“Gödək Əhmədin qoşunu çoxdur, onun arxasında isə Bayazid dayanıb. O, Təbrizi çox asanlıqla alacaq, babasının səltənətində hökmdarlıq edəcək. Əvvəl Rüstəm Mirzənin başı vurulacaq, məni də ona qoşacaqlar. Bu çətin vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq lazımdır.

Ey ulu tanrı, sən özün şahidsən ki, bu dünyada hər kəs öz canına dua eləyib, hərə hamıdan, lap öz övladlarından da qabaq öz dərdini çəkib. Mən də sənin köməyinlə özümə, nəslimə, övladlarıma çıxış yolu tapmalıyam. Mən Rüstəm Mirzəyə yox, o mənə borcludur. Onu taxta sənin köməyinlə mən çıxartmışam. Yoxsa hökmranlıq görməmiş e’dam ediləcəkdi. İndi ölsə hökmdar kimi öləcək. İndi onunla bir yerdə dar ağacına getmək istəmirəm. Mən əgər canımı qurtarıramsa, bu işdə məni günahkar görmə”.

Onun ağlına gəldi ki, yəqin ki, “Səkkiz behişt” sarayında tək o bu barədə fikirləşmir. Vəzir, vüzara, əmir-lər və sərkərdələr hamısı, bəlkə də bu saat Gödək Əhmədin tərəfinə keçmək üçün tədbir tökür. Onların arasında Rüstəm Mirzədən savayı onun qohumları da ola bilər. Vaxtilə Uğurlu Məhəmmədin asılmağına ürəkdən “əhsən” deyənlər indi nə qədər göz yaşı axıtdıqları zindanda gizlincə onunla görüşüb ürək-dirək verdikləri Uzun Həsənin hökmünü dəyişmək üçün nə qədər cəhd göstərdikləri barədə “nağıllar, əfsanələr” uydururlar.

Əbih Sultanı soyuq tər basdı. Öz gördüyü işə nə qədər peşman oldu birdən-birə. Axı o heç vaxt belə səhv addım atmazdı. Nə üçün o bədbəxt sahib xəbəri belə qəddarlıqla üstünə satqınlıq adı qoyub boğazına qızılları əridib tökdürdü. Onun ki, rüşvət aldığını sübuta yetirə bilməmişdi. İkincisi də lap o rüşvət alıb, qoşunun irəliləməyini xəbər verməyibsə, bunun üstündə boğazına qızıl əridib töküblərsə, həmin xəbəri də zərgər bazarda yayırsa, bu əhvalat onun öz əleyhinə hazırladığı ən böyük ittihamdı. Gödək Əhməd Təbrizə girən kimi saray əhli bunu əllərində dəstəvuz eləyib, Əbih Sultanı məşhər ayağına çəkəcəklər.

Nə qədər ki, onlar hərəkət eləməyib iş görmək lazımdır.

Bu vaxt sifətində saqqal bitməyən, əyninə monqol xalatı geymiş yaşlı bir kişi içəri girdi və onun qarşısında diz çökərək dedi:

– Ağam mənə muştuluq verəcək.

– Nə muştuluqdu o elə?

– İki muştuluq. – Barmaqlarını açdı, – iki muştuluq. Biri oğluna görə. Şahbikə xatunun oğlu oldu. İkincisi də sənə bir qız gətiriblər, bir qız gətiriblər, on dörd yaşında, öz əlimlə hamamda çimizdirdim, döşləri qızıl gül qönçələri, əllərimi gətirdim belinə, barmaqlarım bir-birinə çatdı, hələ bir az da artıq qaldı. – Sonra o, elə bil ki, əllərini onun belindən aşağı sürüşdürürdü. Qövs kimi tutduğu barmaqları getdikcə biri-birindən aralanırdı. Aralandıqca Əbih Sultanın gözünün qarşısında nazik belli qızın sağrısı canlanırdı. – Ah, ağa bir baldırları, bir baldırları var, Venedikt şüşəsi kimi parıldayır. Elə tarım dayanıb ki, elə bil partlayacaq. Sağ budunun üstündə bir xal var ki, Bağdad gecəsindən qaradır.

Əbih Sultanın bədənində bütün qanı oynağa getdi, kü-rəklərində o qanın şiddətini hiss elədi və xoşhallıqla gərnəşdi.

– Xacə, tez ol get o qızı hazırla, mən gəlirəm. Vaxtım çox azdı.

– Oğluna görə muştuluq vermirsən, ağa?

– Xacə, çərənləmə, mən bilmirəm başımı hara qoyum ki, canım salamat qalsın, sən deyirsən oğlun!

Xacə sırtıq bir gülüşlə hırıldadı.

– Başını qoyarsan o gözəlin qönçə məmələrinin üstünə.

– Get, əgər o nazənin sənəm xoşuma gəlsə, muştuluğun ikiqat olacaq.

Xacə sevinə-sevinə getdi. Bilirdi ki, Əbih Sultanın hərəmxanasında belə gözəl yoxdur və onun muştuluğu bol olacaq.

Xacə geri-geri, nazlı qızın yerişi ilə çıxanda birdən Əbih Sultanın yadına bayaqkı çapar düşdü və tez onu çağırtdırdı.

Çapar gələndə əvvəl onu tanımadı. Sir-sifətinin palçığı getmiş, o gözəlləşib qara saqqallı, qaragözlü, ağsifət bir adam olmuşdu.

– Mənə danışdığını heç kimə deməmisən?

– Yox, ağa.

– Onda get, səni aparsınlar, gözlərinin çimirini al, qaranlıq düşəndə sən mənə lazımsan. Bu barədə bir adama bir söz desən özündən küs. – Baş üstə.

– Yolları yaxşı tanıyırsanmı?

– Hansı?

– Gəldiyin yolları.

– Tanıyıram.

– Get.

Çaparı apardılar. O, qalxdı. Xacənin tə’riflədiyi qız gözlərinin qabağındaydı, ona görə də fürsəti əldən vermək fikri yoxdu. “Bilmək olmaz dünyanın işini, əlinə keçdi ye, qalsa düşmənə qismət olar, at tapdın min, yüyəni özgəsinə yetişər, var-dövlət gördün yığışdır, səndən başqa da həvəskarı çoxdur. Gözəl gördünsə, kefinlə məşğul ol, kamını al, yoxsa əğyarın ağuşuna girər”. Bu onun ömrü boyu izlədiyi, yerinə yetirdiyi məramı idi. “Bu həyat bir bazardı, orada ucuz alıb baha satmağı bacardınsa qazandın, bu dünya bir qadındır, onu sevməsən də ürəyini əlində saxlamalısan, o səni sevməli, o sənin dərdindən ölməlidir. Sən onun dalınca süründünsə, həmişə zəlil qalacaqsan”. Əbih Sultanın sevimli kəlamlarıydı bu kəlamlar.

O, otağından çıxıb hərəmxanaya tələsdiyi bir vaxtda, özü boyda, özü biçimdə Əmir Hüseyn Əlixanı ilə qarşılaşdı.

Salamlaşdılar. Bir xeyli də bir-birilərinin üzünə baxdılar. Hər ikisi də eyni məqsədi güdürdü. Qarşıdakının fikrini başa düşmək, onu öyrənmək. Gözlər bir-birinə dikilmişdi. Amma ən çox baxan, dəyanətli çıxan Əbih Sultan oldu. Əmir Hüseyn Əlixanı gözlərini çəkəndən sonra Əbih Sultan soruşdu:

– Nədi, sözlü adama oxşayırsan?

– Sahib xəbərin boğazına ərinmiş qızıl tökülməyini eşitdim, onun səbəbini öyrənməyə gəldim.

– Səbəbini bilmirsənmi?

– Bilirəm. Dedim görüm əmirlər əmri daha nə tədbir görür?

– Səltənətin sərkərdəsini axtarırdım. Düşmən qabağına çıxmağa qoşunu hazırdımı?

– Niyə?

– Qoşun saxlamağa xəzinə lazımdı. İki günə on min qoşun toplaya bilərəm. Ondan artığına gücüm çatmaz.

– Yaxşı, get tədbirlərini tök, məsləhətləşək.

Bu boş söhbət onların hər ikisinin də bir-birilərindən canını qurtardı. Nə Əbih Sultan qoşun yığmaq həvəsindəydi, nə də Əmir Hüseyn Əlixanı. Əbih Sultan hərəmxanaya gedirdi. Əmir Əlixanı isə var-dövlətini yerləşdirmək, bundan başqa da rustaqlarda qoşun yığmaq adı ilə xəzinəni boşaldıb aparmaq fikrindəydi.

Hərəmxananın haylı-küylü, xanım gülüşü, qeybəti, söyüşü və nifrini ilə dolu xanələrindən əlavə elə otağı da vardı ki, oradan heç yerə səs çıxmazdı. Əbih Sultan da həmin otağa girdi. Onun gəlişindən xəbər tutan hərəmlər də hərəsi bir tərəfə dağıldı. Hər biri öz otağına girib onun yolunu gözləyə-gözləyə özünə əlavə bəzək-düzək verməyə başladı. Amma bu saat onun yadına o xatunların heç biri düşmürdü. Heç təzə dünyaya gələn oğlunu da yadına salmadı. Çünki buradakı xatunların çoxusu hamiləydi və qarınları burunlarında olanlar da vardı. Uşaqlar doğulurdu, böyüyürdü, ölürdü. Onların hamısını sevməyə, oxşamağa, onlarla vaxt keçirməyə də imkan və həvəs yox idi.

Xacə hərəmxanaya təzəcə gətirdikləri xumargözlü, xurmayısaçlı gözəli hovuzda təzədən çimizdirir, gülab-layırdı. Qız əvvəl ondan utanmışdı. Sonra yengələr onu başa salmışdılar ki, xacə kişi deyil, onların hər biri kimidi, utanmasın, çünki həmin işin sahibi xacədir.

Otaqda yataq hazırlamışdılar. Əbih Sultan soyundu. Xacə də onun gəldiyindən xəbər tutmuşdu. İsti sudan çıxarıb gülabladığı, saçlarını ətirlədiyi qızı ipək örpəyə bürüyüb qolları üstündə buğlana-buğlana ağasının hüzuruna gətirdi. Bəli, bu ağ, təravətli, gözəl bədəndən buxar qalxırdı, gözəllik saçılırdı, qızılgül ətrinin iyi yayılırdı.

– Buyur, mənim ağam.

Əbih Sultan qızı ondan alıb öz qolları üstünə götürdü: “Allah, necə gözəl məxluq yaratmısan, sənin qüdrətinə inanmayan kor olsun”. Qollarını yuxarı qaldırdı, ürkək, ürkək baxan iri xumar gözlərindən öpdü. Xacə geri gedib qapıda dayandı. Qız səsi ilə dedi:

– Ağa, lazım olsam, məni çağırın.

– Xacə, getmə. Yaxına gəl və gör pələng öz ovunu necə parçalayır. Ey bədbəxt. Dayan, gör kişilik dünyada necə böyük ne’mətdir!

Həmişə üzündə gülüş donub qalan xacə bu dəfə də eyni təbəssümlə baxdı və gördü ki, əlləri üstündə gətirdiyi gül ləçəkləri kimi təravətli gözəlin başına nə oyun gəlir və o necə solur. Sifəti dəyişdi. Özünün bədbəxtliyi tam şəkildə gözləri önünə gəldi və hər şeyə, hamıya nifrət eləməyə başladı.

Əmir Əlixanını çadıra gətirdilər. O, tə'zim etmək üçün nə qədər əyildisə, yenə də Gödək Əhməddən hündürdə qaldı. Böyük bir qoşunun başında gələn, Uzun Həsən və fateh Sultan Məhəmməd kimi babası olan Gödək Əhməd boydan çox mağmun idi. Bər-bəzəkli, daş-qaşlı, libas geyib, belinə qara dəstəyi üstündə almaslar parıldayan xəncər taxmış şahzadə sifətdən yaşlı görünsə də, o yeddi-səkkiz yaşlı uşaq boyda idi.Onun şəvə kimi qara saqqalı, balaca qolları, lap xırda barmaqları vardı. Gödək Əhməd bu boy-buxunla çox təşəxxüslü dayanmışdı.

Əmir Əlixanı Əbih Sultandan ayrılandan sonra qaran-lığın düşməsini gözləmişdi. Çünki onun ordu toplamaq bəhanəsiylə əmir əl ümaradan xəzinədə qalan var-dövləti qoparmaq niyyəti baş tutmadığından o qaranlığın qovuş-masını görüb yaxın adamları ilə bərabər atını Gödək Əh-mədin düşərgəsinə sürmüşdü. Əmir Hüseyn Əlixanı Uğurlu Məhəmmədin Təbrizdəki qızı ilə evlənmişdi və qohumluq əlaqəsinə gələndə o təzə şahzadənin damadı-kürəkəni, Şahzadə isə onun qaynı düşürdü. Amma ilk görüşdən sonra o bir az sarsıldı. Çünki Gödək Əhməd Uzun Həsənin heç bir ayağı boyda deyildi. Bəs onun Təbriz sarayındakı taxtına, o taxta ki, ondan sonra gələn üç hökmdarın üçü də oturmuşdu, o necə əyləşəcəkdi. Ya gərək onun ayağı altına nəsə qoyub hündürə qaldıraydılar, ya da taxtın ayaqların kəsəydilər. Lap o taxtda otursa belə körpə uşaq kimi ayaqları sallanacaqdı və saraydakıların hamısını gülmək tutacaqdı.

Gödək Əhmədin təkcə başı böyük idi. Əmir Əlixanıya elə gəldi ki, başına qoyduğu çalma-tac belə göstərir.

– Əlahəzrət, sənin bu gəlişin hamımızın ürəyindəndi. Atan Uğurlu Məhəmmədin qohumları Allahdan çox razı qalıb. Çox şükür bu günə.

– Sen nesin?

– Mən atan Uğurlu Məhəmmədin qızının, bacının əri, Ağqoyunlu qoşununun sərkərdəsi Əmir Hüseyn Əlixanı! Axı biz qohumuq. Sənin gəlməyin bizim üçün çox xoşdu. Rüstəm Mirzədən hökmdar, sultan olmaz.

– Rüstəm Mirzədən sultan bulmaz. Nasıl onu benim hüzuruma neql etmedin.

Əmir Əlixanı, bu “nəql etmədin” sözünü başa düşmədi və ona elə gəldi ki, Rüstəm Mirzənin vəziyyətini nə üçün danışmayıb, ona nağıl eləməyib.

– Rüstəm Mirzə, əlahəzrət, Təbrizdə yoxdu. Uçan yaylasındadır. Sənin gəlməyindən də xəbər tutmayıb.

Bu vaxt pişxidmət çadıra girib xəbər verdi ki, bəs Təbriz taxtının əmirlər əmiri Əbih Sultan Gödək Əhmədin ayağının torpağını öpməyə gəlib”.

“Ay tülkü köpəyoğlu, hamıya özünü elə göstərir ki, guya bu Rüstəm Mirzənin ən yaxın adamıdı, heç kimə satılmaz. Məndən də qabaq özünü yetirib, torpaq öpməyə gəlib.

Pişxidmət çıxan kimi Əmir Əlixanı Gödək Əhmədə üz çevirdi:

– Əlahəzrət əmir və ümara Əbih Sultan təhlükəli və qorxulu adamdı. Onun xoş dilinə aldanmayın. O neçə hökmdarın qılığına girib, hamısını da yıxıb. Öz canının hayına qalıb, səni də öz tərəfinə çəkmək istəyir.

Onun danışığı Gödək Əhmədin xoşuna gəlmədi. Bərkdən ona qışqırdı.

– Yahu, bənə ağılmı öyrədirsən, qafasız pəzəvəng.

Əmir Əlixanı başa düşdü ki, Gödək Əhməd atasının qohumlarını heç adam hesab eləmir, onun əsl babası Uzun Həsən yox, fateh Məhəmməddir. Başqa cür ola da bilməzdi. Fateh Məhəmmədin qızı İstanbul sarayındakı oğlunu yalnız öz əqidəsinin mücəssəməsi kimi böyütmüş, onda ana babasına məhəbbət, ata babasına nifrət oyatmışdı. Doğma atasını dar ağacından asan babası Uzun Həsən onun üçün qohum yox, düşmən idi. Bəlkə də nifrət onu ana bətnində belə kiçik eləmişdi ki, heç boy-buxunda da ata babasına oxşamasın. İndi Əmir Əlixanının ağlına gəldi ki, o buraya dost kimi yox, düşmən kimi gəlib. Bəlkə də gəlib ki, intiqam alsın, atasının heyfini çıxsın. Bu fikirdən sonra o süstləşdi.

Gödək Əhməd göstəriş verdi ki, onu aparsınlar və xüsusi göstəriş olana qədər saxlasınlar.

Çadıra çatanda üzündən rübəndini götürən adam əmir əl ümara Əbih Sultan idi. O, gecənin qaranlığına bürünüb gəlmişdi ki, heç kimin xəbəri olmasın. Çadıra girən kimi çil-çıraqlarda yanan şamların işığında gözləri axtarıb Gödək Əhmədi tapdı. Görən kimi gözü onu aldı, ona elə gəldi ki, bu uşağı barmağına sap kimi sağa da dolayar, sola da. Amma hələlik onun e’timadını qazanmaq lazımdır. Çadırın ağzında dizləri üstə düşdü. Sürünə-sürünə getdi. Gödək Əhməd geri çəkildi və Əbih Sultan indicə onun dayandığı yerdə xalçanın xovunu, gündüz xacənin gətirdiyi qızın yanaqları və dodaqları kimi öpməyə başladı.

– Ey ulu fateh Sultan Məhəmmədin üstümüzə düşən əql kölgəsi. Ey Həsən padşahın viran qalmış yurdunun sahibi. Böyük hökmdar. Allahın gərdişinə görə gün məşriqdən doğur. Mənim təzə günəşim məğribdən parlayıb. Ağqoyunlu taxtına sənin kimi həşəmətli, müdrik, kamal dəryası lazım idi. Ölkə dağılıb əldən gedirdi. Axır ki, əsl sahib gəlib çıxdı.

O boyda bədən bu balaca məxluqun qarşısında heçə çevrilmiş, kiçilib siçan boyda olmuşdu.

Gödək Əhməd onu dinlədi, dinmədi və kiçik əllərini bir-birinə vurdu. Çap! Pişxidmətlər hazır oldular.

– Cəllad! – deyə Gödək Əhməd qışqırdı.

Əbih Sultan bu sözləri eşidəndə onun dizləri və əlləri yerdə idi. Birdən onun çiynini, başını göydə saxlayan qolları boşaldı. Onun sifəti xalçanın üstünə gəldi. Tez-tez nəfəs aldı, boğazına toz doldu və onu öskürək tutdu. Yumruğunu dodağına söykədi.

Bir anda cəllad hazır oldu. Bu cəllad qırmızı libas geyinmiş, qara tüklü qolları açıq, nəhəng, iri bir məxluq idi. Belində qılınc yox idi. Silahı kordadan ibarətdi ki, qaldırıb çiyninə qoymuşdu.

Gödək Əhməd ayağını gətirib Əbih Sultanın papağı düşmüş daz başına basdı. Cəllada işarə verdi ki, kordanı onun damarları səyriyən boynuna söykəsin. Kordanın ağzı onun boynunun dərisində, fəqərə sümüyü üstündə hiss olunandan sonra Gödək Əhməd dedi:

– Bana Rüstəm Mirzənin kafasını gətiriyorsanmı? Boş klemeler çerenlemeyin heç bir faydası yok. Bana Rüstəm Mirzənin kafası gerekdir.

– Mən elə bundan ötəri gəlmişəm, əlahəzrət.

Gödək Əhməd cəllada işarə verdi, əvvəl kordanın ağır və soyuq ağzı onun boynundan qalxdı. Gələcək hökmdarın qara xəncəri qında şaqqıldadı, addım səsləri uzaqlaşdı, çadırın qapısı xışıldadı. Demək cəllad çıxıb getdi. Əbih Sultanın üstündən yük götürüldü, onu basan soyuq ölüm təri də deyəsən qurudu, alnında, gicgahlarında isti tər damlaları əmələ gəldi və ondan elə tər açıldı ki, qaşlarından axıb burnunun ucundan xalçanın üstünə damcılamağa başladı. Ölümün nə olduğunu indi başa düşdü və öldürdüklərinin bu hissləri keçirdiyi bir an fikrindən ötdü. Heyfsilənmədi. Yox, əksinə qürur hissi keçirdi. Fikirləşdi: “Mən bir dəfə ölüm hissi keçirmişəm, amma gör onun əvəzində neçələrini belə vəziyyətə salmışam. Demək, hələ ölməmiş intiqamımı yüz qat almışam”.

– Kalx, kafasız.

Bu söz ona ən xoş, mahəbbətlə söylənən söz tə’siri bağışladı. Qalxdı. Diz üstə dayanıb Allaha əllərini uzadırmış kimi dedi:

– Əlahəzrət, tanrı sənə istədiyin qədər ömür versin. Biz daha bezmişik. Sənin kimi zabitəli hökmdardan ötəri darıxmışıq. Ömrümün axırına qədər qarşında beləcə qul olacağam. Sənin mübarək qədəmlərinin Təbriz civarına toxunmağından Rüstəm Mirzəni bixəbər qoymaq üçün çox çalışmışam. Amma ona xəbər çatdırsalar da, mən onu sənə təslim eləyərəm.