FiKRİ haklar ders Notları

1.10. Fikir ürünlerinde koruma süreleri

Fikir ürünlerinin koruma süreleri ilgili yasal düzenlemelerle belirlenmiştir. Türkiye’deki koruma süreleri tablo 7’de gösterilmiştir.

• 
  Eserler, eser sahibinin yaşadığı süre ve eser sahibinin ölümünden sonra 70 yıl devam eder. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda bağlantılı hak sahipleri için koruma süreleri 70 yıl olarak belirtilmiştir.
  
• 
  Buluşlarda üç ayrı koruma süresi söz konusudur. İncelemeli patent 20 yıl, incelemesiz patent 7 yıl, faydalı model belgesi 10 yıl korunmaktadır.
  
• 
  Çoklu yasal korumadan yararlanan endüstriyel tasarımlarda koruma, endüstriyel tasarım tescili ile beş yıl ve her beş yılda bir yenilenerek 25 yıldır. Eser, marka tescili, haksız rekabet ile sağlanan korumalar, tescilli tasarım korumasından bağımsızdır.
  
• 
  Tescilli markalarda koruma süresi yenilenebilir 10 yıldır.
  

FİKİR ÜRÜNÜ	Süre
ESER	Eser sahibinin yaşadığı süre + 70 yıl
BAĞLANTILI HAK	70 yıl
BULUŞ	Patent: 20 yıl Faydalı model belgesi: 10 yıl
ENDÜSTRİYEL TASARIM	Tasarım tescili: 5x5 yıl Eser: eser sahibinin yaşadığı süre + 70 yıl Marka tescili: yenilenebilir 10 yıl Haksız rekabet: süre yok
ENTEGRE DEVRE TOPOGRAFYALARI	10 yıl
YENİ BİTKİ ÇEŞİTLERİ	25 veya 30 yıl
MARKA	Yenilenebilir 10 yıl

Tablo 7 – Fikir ürünlerinde koruma süreleri

2. EDEBİYAT VE SANAT ESERLERİ

Yeni bir buluşa göre üretilerek pazara sunulacak bir ürün, özgün bir tasarımı ve ayırt edici bir işareti içerebilir. Bu ürünün kullanım kılavuzu, garanti belgesi, bakım ve onarım adresleri listesi, reklâm metinleri ve sloganları gibi gereklerin, bir başka işletme tarafından üretilen ürünlerin gereklerinden farklı olması ve birer eser niteliğinde olan bu gereklerin de özgün olmaları zorunludur. Üreticiler veya ticaret yapan işletmelerin edebiyat ve sanat eserleri konusunda da plan ve çalışma yapmaları zorunludur.

2.1. Tanımlar

05.12.1951 tarih ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndaki tanımlamalar aşağıda gösterilmiştir:

http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5846.pdf

a) Eser: Sahibinin özelliğini taşıyan [¹⁰ ] bilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her çeşit fikir ve sanat ürünleri.

b) Eser sahibi: Eseri meydana getiren gerçek kişi.

c) İşlenme eser: Bir başka eserden yararlanarak oluşturulan ve bu esere göre bağımsız olmayan ve işleyenin özelliğini taşıyan fikir ve sanat ürünleri.

d) Derleme eser: Özgün eser üzerindeki haklar saklı kalmak koşuluyla, ansiklopediler ve antolojiler gibi içeriği seçme ve düzenlemelerden oluşan ve bir düşünce yaratıcılığı sonucu olan eser.

e) Tespit: Seslerin veya ses temsillerinin veya ses ve görüntülerin anlaşılabilecek, çoğaltılabilecek veya iletilebilecek şekilde bir araca kaydedilmesi işlemi.

f) Fonogram: Sinema eseri gibi görsel-işitsel eserler içindeki ses tespitleri hariç olmak üzere, bir yorumda yer alan seslerin veya diğer seslerin veya ses temsillerinin tespit edildiği ses taşıyıcısı fizikî ortam.

g) Bilgisayar programı: Bir bilgisayar sisteminin özel bir işlem veya görev yapmasını sağlayacak bir şekilde düzene konulmuş bilgisayar emir dizgesini ve bu emir dizgesinin oluşum ve gelişimini sağlayacak hazırlık çalışmaları.

h) Arayüz: Bilgisayarın donanım ve yazılım unsurları arasında karşılıklı etkilenme ve bağlantıyı oluşturan program bölümleri.

ı) Araişlerlik: Bilgisayar program bölümlerinin işlevsel olarak birlikte çalışması ve karşılıklı etkilenmesi ve alışverişi yapılan bilginin karşılıklı kullanım yeteneğini,

2.2. Eser sahibinin hakları

Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidir.
Bir eserin sahibi, onu meydana getiren kişidir. Bir işlenmenin ve derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları saklı kalmak koşuluyla, onu işleyendir. Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidir.

Canlandırma tekniğiyle yapılmış sinema eserlerinde,

animatör de eserin birlikte sahipleri arasındadır. [¹¹]

Manevi haklar yalnız eser sahibi tarafından kullanılabilir ve devir edilemez.

“Topluma Sunmak Hakkı”, “Adının Belirtilmesini İstemek Hakkı”, “Eserde Değişiklik Yapılmasını Yasaklamak Hakkı”, “Eser Sahibinin Zilyet (eseri satın alan veya elde eden kişi) ve Malike Karşı Hakları”, eser sahibinin manevi haklarını oluşturur. Bu haklar yalnız eser sahibi tarafından kullanılabilir ve devir edilemez.
Henüz topluma sunulmamış (yayımlanmamış) bir eserden yararlanma hakkı yalnız eser sahibine aittir. Topluma sunulmuş bir eserden eser sahibine tanınan yararlanma hakkı, bu Kanunda mali hak olarak gösterilenler; işlenmek hakkı”, “çoğaltmak hakkı”, “yaymak hakkı”, “temsil hakkı”, “işaret, ses, görüntü iletimine yarayan araçlarla kamuya iletim hakkı“ ile sınırlıdır.


Mali haklar birbirine bağlı değildir.

Mali haklar birbirine bağlı değildir. Bunlardan birinin kullanılmasına izin verilmesi diğerinin de kullanımına da izin verilmesi anlamına gelmez.