| Sanoqson.Bir.Busonvabundankeyingisanoqsonlarsemantikjihatdano‗zbekad
abiytilidanfarqlanmaydi. Biroq Qarshi va o‗g‗uz shevasida bir sonidagi i unlisi
cho‗ziq aytiladi. Shsabz;o‗g‗uz: bir; qarl. bir. Biroq ko‗pgina shahar shevalarida
bir tarzida qo‗llanadigan bu sonnarsa,nima so‗zlari va boshqa so‗zlar yoki biron
bir affiks qo‗shilishi natijasida kuchli fonetik o‗zgarishlarga uchraydi. Mas.:
Jiz.minnerse; Shsabz:binnima. Namang.: bnnisa, byyemsom, biddene, bissom,bte.
Toshk.:binnima, minnena, binnarsa.
Bir soni o‗rnida ko‗p shevalarda yakka (tojik tilida yak-bir) soni ishlatiladi
va bir ma‘nosini anglatadi. Mas: qarl.:yakka //оzkeldi ( biroq shuni aytish
kerakki, Qarshi shevasida ayrim qariyalar tilida nima so‗zi mi: na shaklida
talaffuz atiladiki, bu so‗z bir soniga qo‗shilmaydi). Bir soni o‗rnida shevalarda
tanho so‗zi kamdan-kam ishlatiladi. Lekin soqqavosh (qarl.) birikmasi bir soni
ma‘nosini – yakka o‗zi,yakka bosh, tanho, bir o‗zi ma‘nolarini anglataveradi.
Ikki.Shevalarda turlicha talaffuz etiladi. Masalan: ekki; Farg‗.; ekki; Qipch.: акъ
ekk; Qipch.:ak.Ko‗pgina shahar shevalarida ikki soni o‗zbek adabiy tilidan farq
qilmaydi.
Qo‗sh
so‗zi
ikki
sonining
sinonimi
sifatida
ishlatiladi.And.,Far.,Namangan.; qo‗shkelin.
Uch.O‗zbek adabiy tilidan deyarli farq qilmaydi.Biroq ayrim shevalarda
yakka va ba‘zi so‗zlar bilan birikma holida ishlatilganda, unlilarning cho‗ziqligi
yoki ayrim undoshlarningassimilyatsiya hodisasi kuzatiladi. Masalan,Toshk.:
usso‗m; Namangan.:uch.
Dostları ilə paylaş: | 
