Fire oranlari a-01 abrasiv mamulleri

BORU MONTAJINDA ZAYİAT

% 10 oranındadır. Elektrik kablosu montajında zayiat % 10 oranındadır. Demir ve saç işlerinde ise % 15-20 oranında zayiat olur. İnce saçtan mamul kanal ve tablo imalatında zayiat % 30-40 oranındadır. Elektrik sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı vb. benzeri tesisat malzemeleri montajı esnasında % 5 zayiat olabilir.

Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası)

B-17 BOYA

İnşaat ve sanayi boyaları ve malzemeleri imalatında verilebilecek fire ve zayiat miktarı:

	İmalatta	Alım-Satımda
Dolgu maddesi ihtiva eden boyar maddeler	%2-4	‰5-%2
Tinerler
a) Sentetik (karışım halde)	%3-5	%1-2
b) Selülozik	%5-8	‰5-%1
Yaldız boyalar	%5-7	‰5-%1
Müstahzar boyalar (selülozik hariç)	%3-5	‰5-%1
Pasta boyalar	%2-4	‰5
Selülozik boyalar	%8-10	‰5-%1
Vernik
a) Soğukta ergitme usulü ile (selülozik hariç)	%4-6	‰5-%1
b) Selülozik soğukta eritme usulü ile	%7-9	‰5-%1
c) Sıcakta eritme usulü ile	%8-10	‰5-%1
Cevherden imal edilen boyayıcı topraklar ve dolgu maddeleri	%12-20	‰5-%2
Selülozik macunlar	%5-7	‰5-%1
Mayi Skatif	%8-10	‰5-%1
Cam macunu	%2-3	%1-3
Organik ve inorganik pigmentler	(x)	‰5-%2

Toz boya, tiner, yaldız boya ile sentetik pasta boyaların imalinde kullanılan hammadde ile neticede mamullerin verdiği fire nispeti:

1. 
   Dolgu maddesi ihtiva eden karışım toz boyaların imalinde %2-4 civarında,
   
2. 
   Tinerler
   

• 
  Sentetik tinerler (karışım halde) %3-5 civarında,
  
• 
  Selülozik tinerler %5-7 civarında,
  

3. 
   Yaldız boyalar %5-7 civarında,
   
4. 
   Müstahzar boyalar %3-5 civarında,
   
5. 
   Pasta boyaların %2-4 civarında fire vermesi normaldir.
   

Yağlı boya ve plastik boyaların imalatta %3-5 toptan ve perakende satışlarda ise ‰5-%1 civarında fire ve zayiat vermesi normaldir. Toz boyalar paketlenmesi esnasında %2 civarında fire verir.

Toz halindeki mensucat boyaların, kilo ile perakende satışı yapılırken %2,5 fire verebilir. toptan satışlarda ise ambalajları değiştirilmediğinden fire sözkonusu değildir.

F.P. satende boyama işleminde, çözgüsü floş ise çözgü boyundan (boydan) çekme oranı minimum %6, maksimum %10 civarında olup bu rakamlara fire dahil değildir.

Aşağıda isimleri yazılı ilk madde ve malzemeler ile yapılan imalatta ‰5 ile %1 oranında fire verilebilir.

İlk Madde ve Malzemeler :

- Polyester Reçine

Uralac P 3560

Uralac P 3561

Uralac P 5980

Uralac P 4127

Uralac P 6103

Reafree 6402

Reafree 4763

Uralac P 6701

Uralac P 2400

- Sertleştiriciler

Araldite PT 810 Tripoxy

- Epoxy Reçine

Dow Der 662 E

Dow Der 663 E

Dow Der 692

Dow Der XZ 92406

Araldite GT 3032

Araldite GT 7004

Epikote 3002

Epikote 3003

- Katkılar

Araldite DT 125

Vestagon 8 55

Lan Cowax P 1362

Lan Cowax P 1830

Micro Powders 500

Byk Flow 360 P

Byk Flow 364 P

Resiflow PV 88

Modaflow 2000

Bezzain

Aerasil R 972

Cab 551-02

HDK H-15

- Pigmentler

Beyaz Pigmentler

Pritex V

Ultramarin 81 av D 25

Heliopen 780

Ftolo Yesiltloechst

Cınquasıa Violet RNRT

BASF Lithol Kotl 4500

Hostaperm E5 Boz

Mqlıbdat Orange

Açık Krom Sarı

Orta Krom Sarı

Kırmızı Demir Oksit

- Dolgular

Omga Casb 10

Solvay Blanc FixaN

Kalsit 5 M

Basit 1 M EXT

Basit 5 M

Ahşap boyaların nakliye, boşaltma ve fıçılanması sırasında uygulanacak fire oranı %2,5; verniklerinde ise uygulanacak fire oranı %2’dir.

B-18 BOYNUZ-TIRNAK

Taze küçük ve büyükbaş hayvan boynuz ve tırnakları için fire miktarı %10-15 civarındadır.

B-19 BAMYA

İmalat Toptan Perakende

Bamya (kuru) % 4 % 4 % 4

B-20 BORDÜR TAŞI

B-20.1 RENKLİ BORDÜR TAŞI

Bir makine bir kalıpta 1 x 3 sıra halinde 3 adet renkli bordür taşı yer almaktadır.

Bir adet renkli bordür taşı brüt: 72 kg (Net : 60 kg) gelmektedir.

Bir adet renkli bordür taşı üretimi için,

• 
  18,00 kg çimento
  
• 
  51,45 kg kum-çakıl
  
• 
  0,20 kg boya malzemesi
  
• 
  2,00 kg siyah çimento
  
• 
  0,35 kg kireç kullanılmaktadır.
  

KAPASİTE

1. 
   Renkli bordür taşı hazırlama ve kalıplamaları elle yapılmaktadır.
   
2. 
   İmalat elle yapıldığı için, işçi adedi ve makine sayısı esas alınarak aşağıdaki tabloda belirtilen değerler üzerinden yıllık üretim miktarları ile ana ve yardımcı tüketim madde miktarları hesap edilir.
   
3. 
   Üretim mevsimlik olarak ve el işçiliği ile yapılan imalathanelerde azami randıman 0,60 olarak esas alınır.
   

NOT: 2 makine x 2 işçi x 180 gün x 6 adet renkli bordür taşı x 0,60 randıman = 20,736 adet/yıl renkli bordür taşı.

B-20.2 KALDIRIM BORDÜR TAŞI

Bir makine bir kalıpta 2 x 3 sıra halinde 6 adet bordür taşı yer almaktadır.

Bir adet bordür taşı brüt : 180 kg (Net : 150 kg) gelmektedir.

Bir adet kaldırım bordür taşı üretimi için;

• 
  9,25 kg çimento
  
• 
  169,25 kg kum çakıl
  
• 
  0,20 g kum çakıl
  
• 
  0,95 kg siyah çimento
  
• 
  0,35 kg kireç kullanılmaktadır.
  

KAPASİTE

1. 
   Kaldırım bordür taşı hazırlama ve kalıplamaları elle yapılmaktadır.
   
2. 
   İmalat elle yapıldığı için, işçi adedi ve makine sayısı esas alınarak aşağıdaki tabloda belirtilen değerler üzerinden yıllık üretim miktarları ile ana ve yardımcı tüketim madde miktarları hesap edilir.
   
3. 
   Üretim mevsimlik olarak ve el işçiliği ile yapılan imalathanelerde azami randıman 0,65 olarak esas alınır.
   

NOT : 2 makine x 2 işçi x 260 gün x 8 saat x 12 x ad. Kaldırım bordür taşı x 0,65 randıman = 65,896 adet/yıl kaldırım bordür taşı

4- (10X20X40 EBAT) 20’lik Briket Taşı üretimi

1. 
   Bir makine bir kalıpta 1x2 sıra halinde 2 adet delikli briket taşı yer almaktadır.
   
2. 
   Bir adet delikli briket taşı üretimi için;
   

• 
  2,00 kg çimento
  
• 
  22,00 kg kum-çakıl
  

KAPASİTE

1. 
   Delikli briket taşı hazırlama ve kalıplamaları elle yapılmaktadır.
   
2. 
   İmalat elle yapıldığı için, işçi adedi ve makine sayısı esas alınarak aşağıdaki tabloda belirtilen değerler üzerinden yıllık üretim miktarları hesap edilir.
   
3. 
   Üretim mevsimlik olarak ve el işçiliği ile yapılan imalathanelerde azami randıman 0,60 olarak esas alınır.
   

NOT : 3 makine x 3 işçi x 8 saat x 6 adet delikli briket taşı x 0,60 randıman = 62,208 adet/yıl delikli briket taşı.

Yukarıda imalat analizleri verilen dört kalem malzemelerin üretiminde belirtilen miktar ve oranlarda % 5 artı ve eksi şeklinde olabilir.

B-21 BALATA

Balata imalatında % 13 fire vardır.

B-22 BALMUMU

En çok % 1 fire verir.

B-23 BÖRÜLCE

Köylüden alınmasından ihracat ve toptan satış aşamasına gelinceye dek % 4’ e kadar fire ve zayiat verir.

Rutubetinden kaybetme ve sevkiyat esnasında zayi olma nedeni ile toptan satışlarda % 2’ ye, çuvaldan alınıp otomatik makinelerde paketlenmesi sırasında % 2’ ye, paketli perakende satışlarda %12 e kadar fire ve zayiat verebilir.

Eğer paketleme yapılmayıp dökme satışı yapılırsa, Perakende satışı yapılırsa %3’e kadar fire ve zayiat verebilir.

B-24 BURÇAK

Rutubetini kaybetme ve sevkiyat esnasında zayi olma nedeni ile % 3 fire verir.

C-01 CAM

• 
  Toptancıda İstanbul, Gebze, Trakya (Lüleburgaz), Mersin, Çayırova naklinde %4,
  

• 
  Toptancıdan perakendecinin mağazasına naklinde ve boşaltılmasında %2,
  
• 
  Mağaza istiflemede (arabadan elle boşaltılması da dahil) %3,
  
• 
  Toptancıdan perakendecinin isteğine göre kesilip sevk edilmesi %3,
  
• 
  İnşaat mahallinde nakil ve müşteriye teslimde %3,
  
• 
  Yerine yerleştirilmesi, takılması %2,5,
  
• 
  Ambalajlama esnasında %1,
  
• 
  Makinada rodaj, bizote işleme esnasında %2,
  
• 
  İmalatta cam üzerine yapılan asitleme, boyama, koparma vs. işlemlerde %1,
  
• 
  Isıcam imalatında %15-20,
  
• 
  Isıcamın imalatçıdan alınıp toptancının dükkanına getirilmesi ve perakendecinin mağazasına sevki %2,
  
• 
  İnşaata nakil, müşteriye teslim, yerine yerleştirilmesi, taşınması işlemi %4,
  

Cut size şeklindeki cam kesimindeki temperleme işleminde:

• 
  4mm. camlarda %14-16
  
• 
  5mm. camlarda %12-14
  
• 
  6mm. camlarda %11-13 oranında fire olabilir.
  

Stok size şeklindeki cam kesimindeki teperleme işleminde:

• 
  4mm. camlarda %20-22
  
• 
  5mm. camlarda %18-20
  
• 
  6mm. camlarda %17-19 oranında fire olabilir.
  

Ayrıca nakliyede %4, rodajlamada uygulanacak fire oranı %2’dir.

C-01.1 OTO CAMI

Tavlanmış oto camı (sekuritli) üretimde kullanılan plaka camlarının fire oranları aşağıda belirtilen özelliklere göre farklılık göstermektedir:

1. 
   Standart plaka veya ebadında ilk kesimi yapılmış cam kullanılmasına,
   
2. 
   Oto camlarının düz ve kavisli (bombeli) olmasına,
   
3. 
   Şekil zorluğuna,
   
4. 
   Camların kalınlığına ve rengine,
   
5. 
   Üretim sayılarına bağlıdır.
   

Cam kullanım tipine ve kalınlıklarına bağımlı olarak düz ve bombeli tavlanmış camların yaklaşık üretim fireleri aşağıda verilmektedir.

1. 
   Ön kesimi yapılmış düz cam kullanılması halinde üretim fire oranları:
   

   	Düz Tavlanmış Camları	Bombeli Tavlanmış Camlar
   4mm.	14-16	18-20
   5mm.	12-14	15-17
   6mm.	11-13	14-16

2. 
   Standart plaka cam kullanılmasında üretim fire oranı:
   

	Düz Tavlanmış Camları	Bombeli Tavlanmış Camlar
4mm.	20-22	24-26
5mm.	18-20	21-23
6mm.	17-19	20-22

Camın muhtelif safhalarda verebileceği fire nispetleri aşağıda gösterilmiştir.

	Paletli sehpalı veya blok halinde
Toptancıda (fabrikadan İstanbul ve hiterlandına) naklinde	%4
Toptancıdan perakendecinin mağazasına naklinde	%2
Mağazada istifleme ve manipülasyon	%3
İmalatta (ayna, sehpa vs. kesim neticesinde ebatlarda doğan, kesilip atılan)	%10
İnşaat mahalline nakil ve müşteriye teslimde	%3
Yerine yerleştirilmesi ve takılmasında	%2,5

Cam kesiminden sonra rodaj işlemesi esnasında kırılmadan mütevellit %2 nispetinde fire verir.

Cam mamullerinin dekor atölyelerinde dekorlanması ve parlatılmak üzere asit atölyelerinde asitlenmesi esnasında %5 fire doğabilir. Dekorlanıp asitlenip depolara gelen bu cam mamulleri yıkanıp temizlenmesi, ambalajlanması esnasında da %1 nispetinde fire veriri.

C-01.2 ÇİFT CAM

Kesilen ölçülerdeki değişikliğe göre plakaya intibakı sebebiyle çift cam imalatında %15 ila %20 civarında fire meydana gelebilir.

C-01.3 DÜZ CAM

Camın muhtelif safhalarda verebileceği fire nispetleri aşağıda gösterilmiştir.

	Paletli Sehpalı veya Blok Halinde
1. Toptancıda (fabrikadan İstanbul ve hiterlandına) naklinde	%4
2. Toptancıdan perakendecinin mağazasına naklinde	%2
3. Mağazada istifleme ve manüplasyon	%3
4. İmalatta (ayna, sehpa vs. kesim neticesinde atılan)	%10
5. İnşaat mahalline nakil ve müşteriye teslimde	%3
6. Yerine yerleştirilmesi ve takılmasında	%2,5

Cam kesiminden sonra rodaj işlemesi esnasında kırılmadan mütevellit %2 nispetinde fire verir.

Cam mamullerinin dekor atölyelerinde dekorlanması ve parlatılmak üzere asit atölyelerinde asitlenmesi esnasında %5 fire doğabilir. Dekorlanıp asitlenip depolara gelen bu cam mamulleri yıkanıp temizlenmesi, ambalajlanması esnasında da %1 nispetinde fire verir.

C-02 CAM ARMATÜR

Cam armatürlerin toptan alım satımındaki fire: bu konuda esas olan, yasaların kabul ettiği belge ve bilgilerin temini ve hadisenin yasal olarak tevsiki ile züccaciye ticaretinde %1-5 civarında fire ve zayiat olabilir.

C-03 CAM EŞYA

Avize camların ve züccaciyenin toptancıda %3-4, perakendecide %2-3 arasında zayiat (kırık payı) vermesi normaldir.

Avize camları,

• 
  Ambalaj sandıklarından çıkarılırken,
  
• 
  Boyama ameliyesi sırasında,
  
• 
  Fırınlama ameliyesinde,
  
• 
  Buzlama ameliyesinde,
  
• 
  Mamul hale gelmiş camların ambalajı sırasında,
  
• 
  Nakil esnasında,
  

%10’a kadar fire ve zayiat verebilir.

Her türlü üfleme ve pres cam mamulleri (bardak, vazo, sürahi, çay tabağı, yemek tabağı, kase vs.):

İmalat firesi	a) Üfleme :	%15
	b) Pres :	%15
	c) Şiller mamulleri (şişe, kavanoz vs.) :	%6
Dekorlama firesi	a) Üfleme :	%10
	b) Pres :	%3
	a) Şiller :	%2
Toptancı firesi	:	%1
Perakendeci firesi	:	%3
Nakliyede	:	%1
(İmalattan dekora, dekordan toptancıya, toptancıdan perakendeciye veya her depo değişimindeki nakliye)

Seramik ve porselen mutfak ve süs eşyaları:

İmalatta fire	:	%30
Dekorlama fire	:	%3
Toptancıda fire	:	%1,5
Perakende fire	:	%3
Nakliyede(her safhada)	:	%1

Çubuk camın fabrikadan toptancıya taşınması ve depolanmasında uygulanabilecek fire oranı ‰1,

Perakendecide ve imalatında depolaması ve satışındaki fire oranı ‰1,

Çubuk camdan mamul avize damlalarının imalatında uygulanacak fire oranı %20,

Ambalajlama ve depolamada uygulanacak fire oranı ‰1-%2,

Nakledilmesi sırasında uygulanabilecek fire oranı ‰1’dir.

Cam şişe imalatındaki kuvars, kalsit, sodyum karbonat, potasyum karbonat, potasyum nitrat, arsenik, mangan dioksit, boraks, hurda cam, çinko selenit hammaddelerindeki fire ve randıman oranları aşağıya çıkarılmıştır.

Harman hazırlama kayıpları (hammadde randımanı):

Hammaddelerin (kuvars, kalsit, sodyum karbonat, potasyum karbonat, potasyum nitrat, arsenik, mangan dioksit, boraks, çinko selenit, hurda cam) fabrikaya intikalinden sonraki aşamada (hammaddenin boşaltma, nakil, depolama, harman hazırlama ve hazırlanmış harmanın fırına nakli sırasında) oluşan kayıplar olup, harman hazırlama işleminde kullanılan teknolojiye (örneğin pnömatik nakilde kayıplar çık azdır.), mekanik ekipmanın kalitesine ve yaşına bağlı olarak ‰1-‰3 arasında değişir. Öngörülen hammaddeler için beher hammdde başına kuvars, kalsit, sodyum karbonat, potasyum karbonat, boraks ve hurda cam için ‰2, küçük miktarlarda kullanılan arsenik, mangan dioksit, çinko selenit için ‰3 alınmalıdır.

Camlaşma sırasında olan kayıplar (harman randımanı):

Cam şişe üretiminde kullanılan temel hammaddeler yüksek sıcaklıkta camlaşma sırasında uçucu komponentler içerdiğinden (örneğin karbonatların okside dönüşmesi sırasında açığa çıkan CO2 veya ergitme sırasında borakstan olan bor ve kristal suyu kayıpları gibi) fırına giren harmanın ağırlıkça belli bir yüzdesi cama dönüşür. Bu oran, cam kırığı ihtiva etmeyen şişe camı harmanı için %83’tür. Fırına giren hurda camın (cam kırığı) randımanı %100 kabul edilir.

Beher hammadde için ise bu oranlar aşağıdaki gibidir:

Kuvartz	%100
Kalsit	%56
Sodyum karbonat	%58,20
Potasyum karbonat	%68
Potasyum nitrat	%45,88
Arsenik oksit	%100
Mangan dioksit	%81
Boraks dekahidrat	%36,63	Boraksit + %16,47 Sodyum Oksit
Çinko selenit	%40
Hurda cam	%100