Yabancı bir zekanın bir buluşunu değerlendirebilmesi için devletin belli bir süre onu himaye edeceğini göstermek üzere verdiği belgeye “patent” (ihtira beratı) denir. Bu himaye sayesinde başkaları bu metodu bu süre içinde uygulayamazlar.
Fayda ve Zararları :
Patent kanunları her şeyden önce “yaratıcı zeka” ve “emeği” teşvik için düşünülmüştür. Himaye süresi boyunca bakış sahibi faydalanacak, aynı zamanda araştırma için yapılan masrafları karşılamış olacaktır. Patentler zararlı da olmaktadır. Ürün fiyatlarını suni olarak yüksek tutmaktadır.
Know How, Patent ve Lisans Temini
Know – How (Ustalık bilgisi)
Bir işin başından sonuna kadar nasıl yapılacağını gösteren teknik bilgiye know-how denir. Sanayide bir veya birkaç ilkel maddeden hareket ederek sonunda bir ürün elde edilmesi, hatta çıkan ürünün tekrar işlenmesi ve kıymetlendirilmesi uzun emek ve büyük masraflarla elde edilmiş geniş bir “teknik bilgiye” dayanır.
Know-how’ un Kapsamı : Bir bedel ödenerek alınacak know-how yani teknik bilgiler, bir sözleşmede tam olarak açıklanır. Bir üretim ünitesi için know-how temin ederken ana hatlar itibarıyla şu bilgi ve hizmetler istenir :
-Hammadde hazırlama
-Üretim teknolojisi,
-Proje esasları,
-Analiz ve kontrol metotları,
Know How, Patent ve Lisans Temini
Lisans Tipleri : Proje sahibine bedel karşılığında verilen lisans birkaç şekilde olur.
- Basit lisans (nen-exclusive license),
- Monopol lisans (exclusive license),
Basit lisans halinde, verilen bilgi, aynı ülkede başkalarına da verilebilir, herkese açık demektir, bedeli nispeten daha düşüktür. Monopol lisans,bir ülkede yalnız bir kimseye verilen lisans olup tekel anlamına gelir, başkasına verilmez, bedeli yüksektir.
Know How, Patent ve Lisans Temini
Lisans Sözleşmesinde Dikkat Edilecek Hususlar :
-Lisansör; sattığı know-how’a dahil patentleri de proje sahibinin memleketinde tescil ettirip lisans verir.
- Lisansörün memleketi bu sırların önceden kimlere verileceğini etmiş midir?
- Projeyi yapacak firma, proje sahibi ve müşaviri de lisansörle birer “ gizlilik görüşmesi “ imzalamak zorunda mıdır?
- Proje esaslarının, proje hazırlarken soru sorarsa nasıl cevaplandıracaktır?
- ” Gizlilik süresi “ ne kadardır?
- Bu ürün hangi memleketlere ihraç olunabilir?
- Bu metot en az kaç projede uygulanmıştır? Kaç yıldır buna göre çalışılmıştır? Alınan sonuç tatmin edici midir?
Know How, Patent ve Lisans Temini
Know-how bedeli : Proje sahibinin alacağı teknik bilgiler ve lisansörden beklediği hizmetlere karşılık bir bedel öder. Bu ödemelerin şekline göre lisans tipleri değişir;
- Toptan ödemeli lisans ( paid-up reyalty ),
- Üretim üzerinden lisans ( running reyalty ),
Toptan ödemeli lisansta ödenecek bedel, fabrika işletmeye alınıncaya kadar tamamen ödenmiş bulunur. Birkaç taksite de bölünmesi mümkündür. Yani “ peşin “ ödenmiş sayılır. ( tesis bedeline girer.)
Ürettikçe ödenen lisanslarda bedel; kazandıkça her yıl verilecektir. Belli bir süre sonra sona erer. Burada ürün birimi başına ödenecek kısım tesbit edilir.
Know How, Patent ve Lisans Temini
Teklif verecek firmada neler aranır;
- Dürüstlük,tecrübe ve ehliyet,
- Firma elemanlarının çok tecrübeli olmaları istenebilir,
- Mükemmel bir makine parkına sahip olması arzulanabilir,
- Firmanın bağlı bulunduğu hükümetin bu konudaki kayıtları sorulur,
- Patentleri varsa proje sahibinin memleketinde tescil ettirilmesi istenir,
