FiZİko-kimyasal özelliklerin belirlenmesinde kullanilan yöntemler
Yüklə 5,29 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KAYNAKLAR Kaynak yok. A.16. KATILAR İÇİN GÖRECELİ KENDİLİĞİNDEN TUTUŞMA SICAKLIĞI YÖNTEM
- A.17. OKSİTLEYİCİ ÖZELLİKLER (KATILAR) YÖNTEM
- A.18. POLİMERLERDE SAYICA-ORTALAMA MOLEKÜL AĞIRLIĞI VE MOLEKÜL AĞIRLIĞI DAĞILIMI YÖNTEM
VERİ Tutuşma gerçekleşene kadar, test sıcaklığı, atmosferik basınç, kullanılan örneğin miktarı ve geçen zaman farkı kaydedilir.
Test raporları aşağıdaki bilgileri içermelidir:
Kaynak yok. A.16. KATILAR İÇİN GÖRECELİ KENDİLİĞİNDEN TUTUŞMA SICAKLIĞI
Patlayıcı maddeler ve ortam sıcaklığındaki hava ile temaslarında kendiliğinden tutuşan maddeler bu teste tabi tutulmamalıdır. Bu testin amacı, yükseltilmiş sıcaklıklarda katı maddelerin kendiliğinden yanabilirliği hakkında ilk bilgileri sağlamaktır. Maddenin hava ile olan tepkimesinden veya ekzotermik bozulma ile meydana gelen ısı yeterli seviyede çevresine dağılmıyorsa, kendiliğinden ısınma, kendiliğinden tutuşmaya yol açabilir. Bu yüzden kendiliğinden tutuşma, üretilen ısı miktarının kaybedilen ısı miktarını aştığı durumlarda meydana gelir. Test işlemi, katı maddeler için ön tarama testi olarak kullanışlıdır. Katı maddelerin kendiliğinden alev alması ve tutuşmasının karmaşık doğasından dolayı bu test sadece karşılaştırma amacıyla kullanılmalıdır.
Bu yöntemle elde edilen kendiliğinden tutuşma sıcaklığı, belirli şartlar altında belli miktarda maddenin tutuşmasının minimum ortam sıcaklığında oC cinsinden belirtilir.
Yok.
Test altındaki maddenin belirli bir miktarı, oda sıcaklığındaki fırına yerleştirilir; fırının sıcaklığı 0,5oC/dak oranında 400oC’ye kadar veya erime sıcaklığı düşükse erime derecesine kadar artırılırken, örnek maddenin ortasındaki şartlar ile ilgili sıcaklık/zaman eğrisi kaydedilir. Bu testin amacı için örnek madde sıcaklığının kendiliğinden ısınma ile 400 oC’ye ulaştığındaki fırın sıcaklığı, kendiliğinden tutuşma sıcaklığı olarak adlandırılır.
Yok.
Isı programlı bir laboratuvar fırını (yaklaşık 2 litre hacimli) doğal hava dolaşımı ve patlama sahası ortasına yerleştirilmiştir. Potansiyel patlama riskini önlemek için, bozunma ile oluşan gazların, elektrikli ısı kaynaklarıyla olabilecek teması kesinlikle engellenmelidir.
0,045 mm açıklıkları olan paslanmaz çelik tel örgünün bir parçası, şekil 1’de belirtilen örneğe göre kesilmelidir. Örgü katlanmalı ve tel ile sağlamlaştırılıp tepe kısmı açık bir küp haline getirilmelidir.
Uygun ısıl çiftler
0 oC’den 600 oC’ye kadar veya buna karşılık gelen voltaja kalibre edilmiş herhangi bir iki kanallı kaydedici.
Maddeler alındıkları halde test edilir.
Küp, test yapılacak madde ile doldurulur ve hafifçe sıkıştırılır, küp tamamen dolana kadar örnek madde ilave edilir. Örnek madde ile doldurulmuş küp oda sıcaklığında bulunan fırının ortasına asılır. Isıl çiftten bir tanesi fırının ortasına yerleştirilirken diğeri fırının sıcaklığını ölçmek için küp ile fırın duvarının arasına yerleştirilir. Fırının sıcaklığı 0,5oC/dak oranında 400oC’ye kadar veya erime sıcaklığı düşükse erime sıcaklığına kadar artırılırken örnek maddenin ve fırının sıcaklığı devamlı olarak ölçülür. Madde tutuştuğu zaman, örneği ölçen ısıl çift, fırın sıcaklığının üzerinde oldukça keskin bir sıcaklık artışı gösterir.
Örneğin sıcaklığı kendiliğinden ısınma ile 400oC dereceye ulaştığındaki fırın sıcaklığı, değerlendirme için dikkate alınır. (bknz. şekil 2)
Test raporları aşağıdaki bilgileri içermelidir:
(1) NF T 20-0336 (September 85). Chemical products for industrial use. Determination of the relative temperature of the spontaneous flammability of solids. Ek-I 
Şekil 1
20 mm test küpünün modeli  Şekil 2
Tipik sıcaklık/zaman eğrisi A.17. OKSİTLEYİCİ ÖZELLİKLER (KATILAR)
Testleri uygulamadan önce maddenin herhangi bir potansiyel patlayıcı özelliği olup olmadığı hakkında ön bilgiye sahip olmak yararlıdır. Bu test, sıvılar, gazlar, patlayıcı ve kolay alevlenir maddeler ile organik peroksitlere uygulanamaz. Maddenin yapısal formülü incelendikten sonra bu maddenin yanabilir madde ile ekzotermik olarak tepkimeye girmeyeceği gerçekçi kuşkuların ötesindeyse bu testin uygulanması gerekmez. Testlerin özel önlemlerle yapılıp yapılmayacağını tespit etmek için, ön testler yapılmalıdır.
Yanma zamanı: 1.6’da anlatılan işlem takip edilerek, tepkime alanından bir hat boyunca alınan saniye cinsinden reaksiyon zamandır. Yanma sürati: milimetre/saniye olarak ifade edilir. Azami yanma sürati: Ağırlıkça % 10-90 arasında oksitleyici ihtiva eden karışımlardan elde edilmiş yanma süratlerinin en hızlısıdır.
Baryum nitrat (analitik saflıkta), hem testler hem de ön testler için referans madde olarak kullanılır. Referans karışım, baryum nitrat ile toz haldeki selülozdan 1.6’da tarif edildiği gibi hazırlanmış ve azami yanma hızına sahip olan karışımdır ( genellikle ağırlıkça % 60 baryum nitrat ihtiva eden karışımdır).
Güvenlik açısından ön test yapılır. Test maddesi ön testler esnasında açıkça oksitleyici özelik gösterirse ilave test yapılmasına gerek yoktur. Eğer durum bunu göstermiyorsa, maddeye tam test uygulanmalıdır. Tam testte, test edilecek madde ve belirlenmiş bir yanıcı madde belirli oranlarda karıştırılır. Her karışım bir hat haline getirilir ve bu hat bir ucundan tutuşturulur. Belirlenen azami yanma hızı, referans karışımdan elde edilen azami yanma hızı ile karşılaştırılır.
Gerekli görüldüğü takdirde, yapılacak 6 ayrı azami yanma hızı testinin sonuçlarının aritmetik ortalamadan %10 sapma göstermediği sürece her türlü öğütme ve karıştırma yöntemi geçerlidir.
Test örneğinin partikül büyüklüğü, aşağıdaki işlem kullanılarak < 0,125 mm’ye indirgenir: Test maddesi elenir, elekte kalan parçalar öğütülür, bu işleme test maddesinin bütünü elekten geçirilene kadar devam edilir. Kalite kriterine uyulduğu sürece her türlü eleme ve öğütme yöntemi kullanılabilir. Karışım hazırlanmadan önce test maddesi sabit ağırlığına kavuşması için 105 oC’de kurutulur. Test edilecek maddenin bozulma sıcaklığı 105 oC’den daha düşükse madde uygun olan daha düşük bir sıcaklıkta kurutulmalıdır.
Toz haldeki selüloz yanıcı madde olarak kullanılır. Burada kullanılan selüloz, ince tabaka kromatografisi ve kolon kromatografisinde kullanılan türden olmalıdır. Ayrıca %85’inden fazlasının lif uzunlukları, 0,020 mm ile 0,075 mm arasında olan selüloz türünün uygun olduğu kanıtlanmıştır. Toz haldeki selüloz, gözenek büyüklüğü 0,125 mm olan elekten geçirilir. Test boyunca aynı kısımdan alınan selüloz kullanılır. Karışım hazırlanmadan önce toz haldeki selüloz 105 oC’de sabit ağırlık elde edilene kadar kurutulur. Eğer ön testlerde odun tozu kullanılacaksa, yumuşak bir tahtanın 1.6 mm’lik elekten geçirilen odun tozunu toplanır, iyice karıştırılır, daha sonra kalınlığı 25 mm’den fazla olmamak kaydıyla tabaka halinde 105 oC’de 4 saat kurutulur. Odun tozunu soğutulur ve gerekli olan zamana kadar, tercihen kurutulmasından sonraki 24 saat içinde, hava geçirmeyen kap içerisine mümkün olduğu kadar doldurarak saklanır.
Gaz yakıcısından ( çapı asgari 5 mm olan) gelen sıcak alev ateşleme kaynağı olarak kullanılmalıdır. Eğer başka bir ateşleme kaynağı kullanıldıysa (örneğin; inert atmosferde test yapılırken) , tutuşturma kaynağının tarifi ve kullanılması için gerekçe raporlanmalıdır.
Not:
Kurutulmuş madde, kurutulmuş selüloz veya odun tozu ile iyice karıştırılır. Karıştırma oranları ağırlık bazında 2 kısım test maddesi 1 kısım selüloz veya odun tozudur. Karışım, koni şeklinde bir kalıp vasıtasıyla (örneğin; çubuk tıpalı laboratuar hunisi) vurmadan sadece doldurarak koni biçimli ve 3,5 cm (taban çapı) × 2,5 cm (yükseklik) ölçülerinde bir yığın yapılır. Yığın, soğuk, yanmaz, sızdırmaz ve ısı geçirgenliği düşük bir taban plakası üzerine yerleştirilir. Test 1.6.2.2’de olduğu gibi bir çeker ocak içerisinde gerçekleştirilir. Tutuşturma kaynağı, yığın ile temasa sokulur. Reaksiyonun kuvveti ve süresi gözlemlenir ve kaydedilir. Reaksiyon kuvvetli ise madde oksitleyici kabul edilir. Sonuçlarda şüpheye açık olan herhangi bir durumla karşılaşıldığında, aşağıda belirtilen çekme testinin tamamlanması gerekmektedir.
İçlerinde ağırlığa göre 10-90% oksitleyici bulunan ve oksitleyici miktarı 10% artırımlarla değişen oksitleyici-selüloz karışımları hazırlanır. Sınır durumlarında, azami yanma hızını kesin olarak elde edebilmek için ara oksitleyici-selüloz karışımları kullanılmalıdır. Yığın, kalıp kullanılarak oluşturulur. Kalıp, metalden yapılır, 250 mm uzunluğa ve iç yüksekliği 10 mm olan ve iç genişliği 20 mm olan üçgen biçimli kesite sahiptir. Kalıbın her iki yanında boyuna doğru, üçgen kesitin üst kenarını aşarak 2 mm çıkıntı yapan yanal sınırlayıcı iki metal plaka monte edilmiştir. Karışım kalıptan biraz taşacak şekilde ve sıkıştırmadan doldurulur. Kalıp 2 cm yükseklikten sert yüzeye atıldıktan sonra fazlalık madde eğik konumlandırılan kağıt vasıtası ile sıyrılır. Yanal sınırlayıcılar çıkartılır ve geriye kalan toz bir rulo kullanılarak pürüzsüz hale getirilir. Yanmaz, sızdırmaz ve ısı geçirgenliği düşük bir taban plakası kalıbın tepesine konur, düzenek taban plakası altta kalacak şekilde döndürülür ve kalıp çıkartılır. Yığın, hava akımının karşısına gelecek şekilde düzeltilerek çeker ocağın içine yerleştirilir. Havalandırma hızı, dumanların laboratuar içine kaçmasını engelleyecek kadar etkin olmalıdır ve test esnasında değişiklik göstermemelidir. Düzeneğin etrafına paravan yerleştirilmelidir. Selülozun ve test edilen bazı maddelerin su tutma özelliğinden dolayı, testler olabildiğince hızlı yapılmalıdır. Kalıbın bir ucu alevle temas ettirerek tutuşturulur. Reaksiyon alanı başlangıçtan 30 mm yayıldıktan sonra, 200 mm’lik mesafeyi kapsayan reaksiyon zamanı ölçülür. Test, referans maddesi ve test maddeleri ile selülozdan oluşan karışımların herbirine en az bir kere uygulanır. Azami yanma hızının belirgin bir biçimde referans maddesinin azami yanma hızından fazla olduğu takdirde test durdurulur. Aksi takdirde test, en fazla azami yanma hızını veren üç karışım için beşer defa tekrarlanmalıdır. Test sonuçları pozitif hata oluşturacak sonuç verdiğinden şüphelenildiğinde, test, selülozun yerine aynı partikül büyüklüğüne sahip inert bir madde örneğin kiselgur ile yeniden yapılır. Alternatif olarak, en hızlı yanma hızı veren karışım inert atmosferde (% 2 ,v/v, den küçük oksijen içeriği) yeniden test edilmelidir.
Güvenlik nedenlerinden dolayı azami yanma hızının - ortalama değeri değil – test edilen maddenin oksitleyici özelliklerinin karakteristiği olduğu kabul edilir. Belirlenen karışımın altı testi esnasında elde edilen en yüksek yanma hızı değeri değerlendirme için uygundur. Her karışımın en yüksek yanma hızı ile buna karşı gelen oksitleyici konsantrasyonları kullanılarak bir grafik çizilir. Bu grafikten azami yanma hızı bulunur. Azami yanma hızına sahip karışıma yapılan test serisinde ölçülen altı yanma hızı değeri, yanma hızlarının aritmetik ortalamasından %10’dan daha fazla farklı olmamalıdır. Bunun tersi olduğu takdirde öğütme, eleme ve karıştırma işlemleri daha iyi hale getirilmelidir. Elde edilen azami yanma hızı, referans karışımın azami yanma hızı ile karşılaştırılır (bakınız 1.3). Testler inert atmosferde yapıldıysa, elde edilen azami reaksiyon zamanı, inert atmosferdeki referans karışım ile karşılaştırılır.
Test raporları aşağıdaki bilgileri içermelidir:
Bir madde aşağıda bulunan koşulları yerine getiriyor ise oksitleyici madde kabul edilir: (a) Ön testte kuvvetli reaksiyon varsa, (b) Tam testle test edilen karışımın azami yanma hızı, selüloz-baryum nitrattan oluşan referans karışımının azami yanma hızına eşitse ya da daha yüksekse. Sonuçlar değerlendirilirken, pozitif hata oluşmasını engellemek amacıyla, test edilen madde inert materyal ile karıştırıldığında ve/ veya inert atmosferde test edildiğinde bu durum dikkate alınmalıdır.
(1) NF T 20-0335 (SEPT 85). Chemical products for industrial use. Determination of the relative temperature of the spontaneous flammability of solids. Ek-I  Şekil: Yığının hazırlanması için kullanılan kalıp ve gereçleri (Bütün boyutlar milimetre cinsinden) A.18. POLİMERLERDE SAYICA-ORTALAMA MOLEKÜL AĞIRLIĞI VE MOLEKÜL AĞIRLIĞI DAĞILIMI
Bu Jel Geçirgenlik Kromatografisi yöntemi, OECD TG 118 (1996)’nın bir benzeridir. Temel ilkeler ve ilave teknik bilgiler, kaynaklar kısmında verilmiştir (1).
Polimerlerin çok çeşitli özellikleri olduğundan, ayırma koşullarını ve polimerlerin ayrılması sırasında meydana gelen tüm özellikleri ve sonuçları içine alan değerlendirmeyi çok hassas bir şekilde ortaya koyan tek bir yöntem tanımlamak imkansızdır. Özellikle de karmaşık polimer sistemleri Jel Geçirgenlik Kromatografisi’ne (GPC) uygun değildir. GPC’in uygulanabilir olmadığı durumlarda,molekül ağırlığı diğer yöntemlerle belirlenebilir (bakınız Ek). Bu gibi durumlarda, kullanılan yöntemle ilgili tüm detaylar ve gerekçeler verilmelidir. Yöntem DIN Standard’ı 55672’ye dayanılarak tanımlanmıştır (1). Deneylerin nasıl yapılacağı ve verilerin nasıl değerlendirileceğiyle ilgili detaylar bu DIN Standardında bulunabilir. Deney koşullarının iyileştirilerek düzeltilmelerinin gerekli olduğu durumlarda bu değişiklikler gerekçelendirilmelidir. Eğer tam olarak kaynak gösterilirse, diğer standardlar da kullanılabilir. Tanımlanan yöntemde kalibrasyon için bilinen çoklu dağılımlı polistiren örnekleri kullanılır ve yöntemin suda çözünen ve uzun zincirli dallanmış polimerler gibi belli polimerlere de uygun olabilmesi için değiştirilerek iyileştirilmesi gerekebilir.
Sayıca-ortalama molekül ağırlığı Mn ve ağırlıkça-ortalama molekül ağırlığı Mw aşağıdaki denklemler kullanılarak belirlenir:  
burada,
Mi: polimerin alıkonma hacmindeki, Vi, molekül ağırlığı, n: alınan veri sayısıdır. Sistem dağılımının bir ölçüsü olan molekül ağırlığı dağılımının genişliği, Mw/Mn oranı ile verilir.
GPC bağıl bir yöntem olduğundan, kalibrasyon yapılmalıdır. Bunun için, dar molekül ağırlığı dağılımına sahip, düz yapılı, bilinen ortalama moleküler ağırlıklı, Mn ve Mw ve bilinen molekül ağırlığı dağılımına sahip polistiren standardlar kullanılır. Numunenin ve standartların ayrılması için seçilen koşullar aynıysa, kalibrasyon eğrisi sadece bilinmeyen numunenin molekül ağırlığının belirlenmesinde kullanılabilir. Molekül ağırlığı ve elüsyon zamanı arasında belirlenen ilişki, sadece söz konusu deneyin özel koşulları altında geçerlidir. Bu koşullar, yukarıdakilerin tümünü, sıcaklığı, çözücüyü (veya çözücü karışımını), kromatografi koşullarını ve ayırma kolonunu veya kolonların sistemini içerir. Numunenin bu şekilde belirlenen molekül ağırlıkları, bağıl değerlerdir ve ‘polistiren eşdeğeri molekül ağırlıkları’olarak tanımlanır. Bu da, numune ve standartlar arasındaki yapısal ve kimyasal farklılıklara bağlı olarak, molekül ağırlıklarının mutlak değerden daha büyük veya daha küçük değerlere sapabileceği anlamına gelir. Polietilen glikol, polietilen oksit, polimetil metakrilat, poliakrilik asit gibi diğer standartlar kullanılırsa, gerekçe belirtilmelidir.
Hem numunenin molekül ağırlığı dağılımı hem de ortalama molekül ağırlıkları (Mn, Mw), GPC kullanılarak belirlenebilir. GPC, sıvı kromatografisinin özel bir türüdür, numune her bir bileşenin hidrodinamik hacimlerine göre ayrılır (2). Ayrılma, numunen, tipik olarak organik jel gibi gözenekli bir malzeme ile doldurulmuş olan kolondan geçişinden etkilenir. Küçük moleküller gözeneklere nüfuz ederken, büyük moleküller gözeneklerin dışında kalırlar. Bu yüzden büyük moleküllerin yolu daha kısadır ve ilk önce büyük moleküller kolondan çıkar. Orta büyüklükteki moleküller bazı gözeneklere nüfuz ederler ve daha sonra kolondan ayrılırlar. Jelin gözeneklerinden daha küçük bir ortalama hidrodinamik çapa sahip olan en küçük moleküller, tüm gözeneklere nüfuz edebilirler. En küçük moleküller en son olarak kolondan alınırlar. İdeal bir çözeltide ayrılma tamamen moleküllerin büyüklüğüne göre gerçekleşir, fakat pratikte en azından bazı absorpsiyon etkilerinden kaçınmak mümkün değildir. Kolonun düzensiz olarak sıkıştırılması ve ölü hacimlerin varlığı durumu daha da zorlaştırabilir (2). Tespit, numunenin refraktif indis veya UV absorpsiyonundan etkilenir ve basit bir dağılma eğrisi elde edilir. Bununla birlikte, mevcut molekül ağırlık değerlerini eğrilere geçirmek için bilinen molekül ağırlığında ve ideal olarak yapıca çeşitli polistiren standartlarına kabaca benzeyen polimerler geçirilerek kolon kalibre edilmelidir. Tipik olarak Gauss eğrisinin sonuçları, bazen küçük bir bağ ile küçük molekül ağırlığı tarafına, kolonda yürütülen çeşitli molekül ağırlıklı türlerinin ağırlık olarak miktarını gösteren dikey eksene ve log molekül ağırlığı gösteren yatay eksene doğru, eğrilir.
Elüsyon hacminin tekrarlanabilirliği (Bağıl Standart Sapma: RSD) % 0.3’den daha iyi olmalıdır. Eğer bir kromatogram zamandan bağımsız olarak değerlendirilmişse ve yukarıda belirtilen ölçütlere uymuyorsa, analiz için gerekli olan tekrarlanabilirliğin iç standardla düzeltme yapılarak sağlanması gerekir (1). Çoklu dağılım standardların molekül ağırlıklarına bağlıdır. Polistiren standardlarının söz konusu olduğu durumlarda tipik değerler aşağıdaki gibidir: Mp < 2000 Mw/Mn< 1.20 2000 ≤ Mp≤ 106 Mw /Mn< 1.05 Mp> 106 Mw /Mn< 1.20
Polistiren standartlar, seçilen yürütme çözücüsü içinde dikkatlice karıştırılarak çözünürler. Çözeltiler hazırlanırken üreticinin tavsiyeleri dikkate alınmalıdır. Seçilen standard derişimleri, enjeksiyon hacmi, çözeltinin viskositesi ve analitik dedektörün hassasiyeti gibi çok çeşitli faktörlere bağlıdır. En fazla enjeksiyon hacmi, aşırı yüklemeden kaçınmak için, kolonun uzunluğuna göre ayarlanmalıdır. 30 cm x 7.8 mm’lik kolon kullanılan GPC gibi analitik ayırmalarda tipik enjeksiyon hacmi 40 ile 100 µl arasındadır. Daha yüksek hacimler de söz konusudur ancak 250 µl’yi geçmemelidir. Enjeksiyon hacmi ve konsantrasyon arasındaki en uygun oran kolonun kalibrasyonundan önce belirlenmelidir.
Temelde, numune çözeltilerinin hazırlanmasına da aynı gereklilikler uygulanır. Numune tetrahidrofuran (THF) gibi uygun bir çözeltide dikkatlice çalkalanarak çözülür. Hiçbir koşulda ultrasonik banyo kullanılarak çözülmemelidir. Gerekli olduğunda numune çözeltisi gözeneklerinin büyüklüğü 0.2 ile 2 µm arasında olan membran bir süzgeçle saflaştırılır. Çözünmeyen partiküllerin varlığının yüksek molekül ağırlıklı türlere bağlı olabileceği sonuç raporlarında belirtilmelidir. Çözünmeyen partiküllerin ağırlık yüzdesini belirlemek için uygun bir yöntem kullanılmalıdır. Çözeltiler 24 saat içinde kullanılmalıdır.
GPC sisteminin, numunenin THF çözücüsü için çelik kılcal borular kullanılarak, kullanılan çözeltilere karşı inert olması sağlanmalıdır.
Belirlenen miktardaki örnek çözelti ya otomatik örnekleyici kullanılarak ya da elle kesin olarak belirlenmiş bölgeden kolona yüklenir. Eğer elle yapılıyorsa, enjektörün pistonunu çok hızlı olarak bastırmak veya geri çekmek, gözlenen molekül ağırlık dağılımında değişikliklere neden olabilir. Çözücü dağıtım sisteminin, olabildiğince, sinyalden bağımsız olması, ideal olarak bir sinyal sönümleyiciyle bir arada olması gerekir. Akış hızı 1 ml/min olmalıdır.
Numuneye bağlı olarak, polimer basit bir kolon ya da sıralı birkaç kolon kullanılarak belirlenebilir. Tanımlanan özelliklerde (numunenin gözenek büyüklüğü, büyüklük sınırları) bir seri gözenekli kolon malzemesi ticari olarak mevcuttur. Ayırma jelinin veya kolon uzunluğunun seçimi hem numunenin özelliklerine (hidrodinamik hacimler, molekül ağırlığı dağılımı) hem de çözücü, sıcaklık ve akış hızı gibi özel ayırma koşullarına bağlıdır (1)(2)(3).
Ayırma için kullanılan kolon veya ard arda bağlanmış kolonlar teorik tabaka sayılarıyla tanımlanırlar. Bu, elüsyon (eleme) çözücüsü olarak THF kullanıldığında, bilinen uzunluktaki kolona etil benzen çözeltisinin veya diğer polar olmayan çözünen maddelerin yüklenmesini gerektirmektedir. Teorik plaka sayısı aşağıdaki denklemle ifade edilir:  veya 
Burada,
Ve: pik maksimumundaki elüsyon (eleme) hacmi W: taban çizgisi pik genişliği W1/2: yarı pik yüksekliğindeki genişliktir.
Bant genişliğini belirleyen nicelik olan teorik plaka sayısına ek olarak, ayrılma verimliliğinde rol oynayan bir kısım daha vardır ve kalibrasyon eğrisinin dikliğiyle belirlenir. Kolonun ayrılma verimliliği aşağıdaki eşitlikten elde edilir: 
burada
Ve,Mx Mx molekül ağırlıklı polistiren için elüsyon (eleme) hacmi Ve,(10.Mx) on kat daha fazla molekül ağırlıklı polistiren için elüsyon (eleme) hacmi’dir. Sistemin ayırıcılığı genel olarak aşağıdaki gibi tanımlanır: 
Burada,
Ve1, Ve2: iki polistiren standard’ının pik maksimumundaki elüsyon (eleme) hacimleri W1, W2: taban çizgisinin pik genişliği M1, M2: pik maksimumundaki molekül ağırlıkları’dır. (10 faktör kadar birbirlerinden farklılık göstermelidirler)
Tüm çözücüler çok yüksek saflıkta olmalıdır. (THF için %99.5 saflık kullanılır). Çözücü haznesi (eğer gerekliyse inert bir gaz atmosferinde) kolonun kalibrasyonu ve farklı örnek analizleri için yeterince geniş olmalıdır. Çözünün gazı, pompa aracılığıyla kolona taşınmadan önce alınmalıdır.
Kritik iç bileşenlerin sıcaklığı (injeksiyon bölmesi, kolonlar, alıcı ve bağlantılar) sabit olmalı ve çözücü ile uygunluk göstermelidir.
Alıcının amacı elenerek kolondan uzaklaşan numunenin konsantrasyonunu kaydetmektir. Piklerin istenmeyen şekilde genişlemesinden kaçınmak için alıcı hücresinin küvet hacmi olabildiğince küçük tutulmadır. Bu hacim, ışık saçılması ve viskosite alıcıları haricinde 10 µl’den fazla olmamalıdır. Tespit için genellikle türevsel refraktometre kullanılır. Ancak, eğer numunenin veya elüsyon çözücüsünün özgün özelliklerinin gerektiği durumlarda UV/VIS, IR, viskosite alıcıları gibi diğer alıcı tipleri de kullanılabilir.
|