Фонетик сатҳ бирликлари


XII.  London fonologiya maktabi asoschisi D. Djonsniig akustik fonema



Yüklə 0,96 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə56/66
tarix31.12.2021
ölçüsü0,96 Mb.
#112870
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   66
fonetik sath birliklari

XII. 

London fonologiya maktabi asoschisi D. Djonsniig akustik fonema 

nazariyasi.  Bu  nazariyaga  ko‗ra,  fonema  qo‗shimcha  distributsiya  holatida 

bo‗lgan  tovushlar  oilasidir.  Bundagi  "qo‗shimcha  distributsiya"  bir  xil 

pozitsiyada  biri  o‗rnida  ikkinchisi  qo‗llanmaydigan  tovushlarni  anglatadi.  Buni 

o‗zbek  tilining  kir  va  qir so‗zlari  tarkibidagi  unli fonemaga  tatbiq  etib ko‗raylik: 

                                                 

1

 

Якобсон P.O., Фант Г.М., Халле M. Введение в анализ речи // Новое в лингвистике. Вып. И. 1962. С173 298.



 


 

64 


birinchi  so‗zda  "i"  fonemasining  old  qator  ko‗rinishi,  ikkinchi  so‗zda  esa  shu 

fonemaning  orqa  qator  ko‗rinishi  qo‗llangan.  Darhaqiqat,  kir  so‗zidagi  old  qator 

"i" o‗rnida orqa qator "i"ni, yoki, aksincha, qir so‗zidagi orqa qator "i" o‗rnida old 

qator "i"ni qo‗llab bo‗lmaydi, bunga akkomodatsiya qonuni yo‗l bermaydi. Shunga 

qaramay  bu  ikki  tovush  alohida  fonemalar  emas,  balki  bitta  "i"  fonemasining 

yuqoridagi  ikki  so‗z  tarkibida  reallashgan  ikki  xil  ko‗rinishi  (ottenkalari),  xolos. 

Shuning  uchun  ular  D.  Djons  nazariyasida  "qo‗shimcha  distributsiya  holatida 

bo‗lgan tovushlar oilasi" ( i

1

, i


2

, i


3

 – i  fonemasi)  tarzida  talqin  etiladi.

1

 

 




Yüklə 0,96 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin