MöVZU: 14 MAQNİT SAHƏSİ.AMPER QANUNU.
LORENS QUVVƏSİ. BİO-SAFAR-
LAPLAS QANUNU.
PLAN:1. Maqnit sahəsi
2.Amper qanunu
3.Lorens qanunu
4.Bio-Safar-Laplas qanunu
Ədəbiyyat siyahısı
N. Qocayev - Mexanika Bakı 1978
N. Qocayev - Optika Bakı 1983
Kalasnikov - Elektrik bəhsi Bakı 2001
Friş və Timoryeva – Fizika kursu
E.Şposki – Atom fizikası Bakı 1961
6.A.Əmiraslanov Umumi fizika praktikumu.
1. Maqnit sahəsi.
Sabit maqnitlərin maqnit xassələri, onların dəmir cisimləri özünə çəkmək qabiliyyəti hələ qədim yunanlara məlum idi. Yer kürəsi nəhəg maqnitdir. Çinlilər vaxtilə yer maqnitizmi xassəsindən kompasın yaradılması üçün istifadə etmişlər.
Elementin qütblərinə birləşdirilmiş düzxətli naqilə paralel istiqamətdə maqnit əqrəbi yerləşdirək ( şəkil 1). Dövrədə cərəyan olmadıqda ( şəkil 1 ,a) əqrəb Yerin maqnit sahəsi istiqamətində yönəlir. Dövrə qapandıqda, yəni naqildən cərəyan keçdikdə isə ( şəkil 1,b) maqnit əqrəbi öz oxu ətrafında fırlanaraq dönür və cərəyanlı məftilə perpendikulyar vəziyyət alır, cərəyanın istiqamətini dəyişdikdə əqrəbin meyli də əks tərəfə olur.
Şəkil 1.
İki cərəyanlı paralel naqillər arasındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsini təcrübədə təyin etmək olar. Təcrübə göstərir ki, həmin qüvvə cərəyanların hasili ilə düz, onlar arasındakı məsafə ilə tərs mütənasibdir, yəni iki paralel cərəyanları qarşılıqlı təsir qüvvəsi aşağıdakı kimi təyin olunur :
(1)
Burada - naqilin cərəyanı axan uzunluqlu hissəsinə təsir edən qüvvədir. - təcrübədən təyin olunan ( ədədi qiymətcə 1/ - yə bərabərdir, - işıq sürətidir ) mütənasiblik əmsalıdır, isə cərəyanlı naqillər arasındakı məsafədir.
Dostları ilə paylaş: |
