Gazi ÜNİversitesi

7.3. Soğutucu Akışkanın Buhar Olarak Şarj Edilmesi

Soğutucu akışkanın tamamının buhar halde şarjı genellikle akışkan gereksinimi az olan küçük soğutma sistemlerinde kullanılan bir yöntemdir.

Buhar şarjı için aşağıdaki sıra izlenmelidir.

1. 
   Kompresör giriş ve çıkışında yada en azından kompresör girişinde servis valfı mevcut ise bu valflar ile servis mani foldu arasında şekil birde gösterilen bağlantı, buhar şarjı içinde kurulur. Kompresör girişinde servis valfı yoksa; kompresör üzerindeki kuyruk borusunun ucuna delme veya contalı bağlantı yardım ile servis manifoldunun düşük basınç hortumu bağlanır bu esnada sistemin atmosfere açılması söz konusu olursa vakum lamada yapılmalıdır.
   
2. 
   Kompresör girişindeki servis valfı birkaç tur, çıkışındaki valf ise ¼ tur kadar saat ibreleri yönünde döndürülür kompresörün kuyruk borusundan şarj işlemi için sadece buraya bağlı düşük basınç hortumunun, tüpün hortumunun ve vanalarının açılması yeterlidir.
   
3. 
   Kompresör çalıştırılır ve şarj işlemi ve periyodik aralıklarla kesilir.
   

7.4. Soğutma Suyunda Filitrasyon

Soğutma sularında yaşanan en büyük sorun oluşan taşlaşma nedeni ile tıkanmalar ve ısı izolasyonudur. Oluşan taşlanmanın baş nedeni su içindeki minerallerin kristalleşmesi olsa da bu taşlaşma sırasında, soğutma suyuna havadan karışan katılar taşlaşmayı çok abartılmaktadır. Bu nedenle soğutma suyunun filtrasyonu şarttır.

Sulu soğutma sistemini kullanılan işletmelerin çoğunluğu aşağıdaki sorunlardan şikayet ederler.

1. 
   Soğutma sisteminde oluşan taşlaşmalardan dolayı ‘ ısı izolasyonu’ ve bu nedenle soğutma sisteminin arzu edilen görevi tam olarak yapmaması
   
2. 
   Yine taşlaşma dolayısıyla su ile sisteminde basınç kaybının artması ve su debisinin azalması ile soğutmanın tam olarak yapılamaması
   
3. 
   İnce çapta soğutma borularında ve fıskiyelerde tıkanmalar
   
4. 
   Yosun ve bakteri gibi çanlıların oluşması nedeni ile taş oluşumu dışında başkaca tıkanma sorunları.
   
5. 
   Sudaki katıların tesisatta, fıskiyelerde, pompa fanlarında ve soğutma yataklarında oluşturduğu aşınmalar.
   
6. 
   Korozyon
   

Yukarıdaki işletme sorunlarını incelediğimizde, ‘korozyon’ hariç diğerlerinin dolaylı veya dolaysız olarak soğutma suyunun filtrasyonu ile çok yakın ilişkisi olduğunu gözlemliyoruz.

Soğutma suyunda taş oluşumunun birinci kaynağı, sisteme verilen suyun içinde ‘sertlik’ yapıcı kalsiyum ve magnezyum minerallerinin bulunmasıdır. Ancak bu sertlik taş oluşumunda yalnızca bağlayıcı görevi yapar.

Soğutma suyu içinde çok miktarda partikül bulunur, havadan gelen bu katılar oluşan taşın yapı malzemesini teşkil ederler.

7.5. Soğutma Kulesi

Örnekte bulunan soğutma kulesin soğutma suyu içinde bulunan taş yapıcı mineraller, soğutma sistemindeki kondenser, ısı eşanjörü, punda kaynak makinesi ve soğutma kulesi gibi yerlerde taş oluştururken su içinde bulunan katılarında birbirine yapıştırırlar işte bu nedenle soğutma suyunun katılarda arındırılması yani filtre edilmesi şarttır. İyi filtre edilen soğutma sularının taş oluşturma özeliği azalır, tıkanmalar ve ısı izolasyonu en aza iner.

Şekil 7.1. Soğutma Kulesi

7.6. Soğutma Sistemi İçin Filtre Seçimi

Soğutma sisteminin tasarında su debisi ve ‘ısı farkı’ seçilir. Bu tasarımı değiştirmemek için ve soğutma sistemin iyi görev yapmasını sağlamak için su filtresi seçimi, filtre montaj yeri, filtrenin ters yıkama şekil, hatta ters yıkama suyunun miktarı konuları titizlikle ele alınmalıdır.

7.6.1. Ana hat üzerinde filtrasyon

Soğutma suyundaki katıların prosesi hiç etkilenmemesi istenilen sanayi tesislerinde (cam sanayi, punda kaynağı ile yapılan imalatlarda olduğu gibi) sirkülasyon suyu debisinin tamamı muhakkak filtre edilir, yani ‘ana hat üzerinde filtrasyon’ yapılır. Soğutma suyu debisinin ve basıncının çok hassas olduğu bu proseslerde seçilecek su filtresinin aşağıdaki özeliklerde olması istenir.

1. 
   Filtre az basınç kaybı yapsın ve soğutma suyu debisini fazla etkilemesin
   
2. 
   Seçilen mikron seviyesinden daha iri katıları kaçırmasın
   
3. 
   Kendi kendine otomatik olarak yıkasın
   
4. 
   Yıkama suyu olarak soğutma suyunu kulamlasın
   
5. 
   Ters yıkama sırasında sirkülasyon suyunu kesmesin
   
6. 
   Ters yıkamada az su kullansın
   
7. 
   Bakteri çoğaltmasın ve bakterilere yatak oluşturmasın
   
8. 
   Az bakım gerektirsin ve yedek parça sorunu yaratmasın
   

7.6.2. Servis hattı filtrasyonu

Servis hattı üzerindeki su filtresinin ana hat filtresi gibi çok titizlikle seçilmesi gerekmeyebilir. Çünkü servis hattı üzerindeki filtrenin yüksek basınç kaybı yaratması veya tıkanması sanayi prosesini etkilemez. Buna rağmen servis hattı filtresinin bakteri yatağı oluşturmaması, ters yıkama sırasında soğutma suyunu kullanmaması, sık sık bakım gerektirmemesi özelikler aranır.

7.6.3. Mükemmel filtrasyon

Soğutma suyunun çok iyi filtre edilmesi gereken proseslerde, hem ana hat üzerine hem de servis hattı üzerine filtre koyarak mükemmel bir su filtrasyonu sağlamak mümkündür. Genelde debisi yüksek olan sirkülasyon hattı üzerine çok hassas bir filtre koymak ekonomik olmaz bu nedenle tek noktada mükemmel filtrasyon yapmak ekonomik değildir.

7.7. Evaporatif Soğutucular

Evaporatif soğutucular havayı nemlendirerek soğutan cihazlardır. Bu işlevinin sürekli açık bırakılan pencere önüne yerleştiren cihazın dışarıdan emdiği taze havayı içinse bulunan ıslak yastıklardan geçirerek soğutması ve ortama üflemesi ile tamamlar. Soğutma işlemini yapan hava nemlidir. Bu nedenle başka bir açık bırakılan pencereden atılmalıdır. Böylece cihazdan istenen soğutma performansı sağlanmış olur. Dışardan emilen havanın nemi azaldıkça içeriye üflenen soğuk havanın sıcaklık değeri düşecektir. Burada amaç insanlar için rahat ve serin bir ortam sağlanmalıdır.