Gazi ÜNİversitesi

8.6.3. Otomatik Kontrolü

Daha öncede açıklandığı gibi, yeni montajlarda sistem içinde bir miktar rutubet ka­labilir. Hermetik kompresörlerin bazı tiplerinde, motor ankoş izolasyonunda kullanılan prespandan ve motor bobin tellerinin üzerinde bulunan laklardan da, bir miktar rutubet meydana gelebilir. Her iki halde, sistemdeki rutubetin absorbe edilmesi için, sıvı hattı üze­rine -DM- tipi kurutucular konmuştur.

Şekil 8.7. Vitrin Tipi Soğutucularda Otomatik Kontrol

Vitrindeki yük daima değişken olacağından, soğutucu kontrolü için - TF 2- tipi termostatik genleşme valfi seçilmiştir. Ayrıca soğutucu akışkan miktarını kontrol etmek içi de sıvı hattı üzerine ve kurutucudan sonra -SG 1- tipi sıvı indikatörü (gözetlerne camı) donatılmıştır.
Ekovat bilindiği gibi, röle ve termik sistemi ile çalışır. Röle ilk hareketi, termik ise aş1f1 yük koruyucu görevini yapmaktadır. Tek fazlı kompresör motorunu durdurup çalış­tırması için devreye -MP 61- tipi kuyruklu termostat bağlanmıştır. Sistemde bulunan kondenser fanı, elektrik devresine kompresör motoru ile paralel bağlı olduğundan, komp­resör ile beraber çalışmaya başlarlar ve kompresörle beraber dururlar.Evaporatör fanları ise, devamlı çalışırlar. Böylece durma periyodunda defrast işlemi yapılmış olur.Sistemdeki -50- tipi kuyruklu termostat, sadece sinyal görevi yapar. Vitrin sıcaklığı +8 ⁰C ye gelir gelmez, alarm lambasını yakar ve alarm zilini çalar.

8.7. Konut-Ev Tipi Soğuk Muhafaza Dolapları

Müstakil ailelerin günlük normal yaşamlarını sürdürdükleri ve her türlü yeme-içme ihtiyaçlarını karşıladıkları bağımsız yaşam birimlerinde (Ev, apartman dairesi, vb) yiyecek­lerini, işlenmiş hammadde veya pişirilmiş hazırlanmış vaziyette, soğukta muhafaza ettikleri, fabrikasyon usulüyle seri halde imal edilmiş soğuk muhafaza hacimleridir. Esas amacı, 0 ile +4 ⁰C arası sıcaklıklarda gıda muhafazası ve ayrı bir bölümde -18 ⁰C (en fazla -13 ⁰C) sıcaklıkta donmuş muhafaza ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Donmuş muhafaza bölümünde ayrıca, evin günlük buz ihtiyacını karşılamak üzere portatif plastik veya metal kaplarda buz yapılması da mümkün olmaktadır. Soğuk muhafaza dolabının muhtelif bölmeleri farklı sıcaklık ve nem seviyelerini sağlayacak şekilde tertiplenebilmektedir. Tipik bir konut soğu­tucu dolabının kapasite ve enerji sarfı verileri -18 ⁰C donmuş muhafaza bölümü sıcaklığın­da ve +32 ⁰C çevre ortam sıcaklığı esas alınarak verilir. En çok uygulanan soğutma çevrimi Buhar Sıkıştırma türü olup piknik tipi veya motorlu yolcu araçlarında sık sık kullanılan portatif soğutucular için muhtelif yakıt lı absorbsüyon soğutma sistemi ile son yıllarda çok yaygınlaşan Termoelektrik soğutma sistemleri pratik çözüm oluşturmaktadır. Bunlardan; absorbsüyon soğutma sistemi elektriği bulunmadığı yerler için uygun olmakta, fakat ilk maliyeti biraz yüksek ve fiziki boyutları ve ağırlığı biraz fazla ve fakat enerji masrafı daha düşük olabilmektedir (yakıtı direkt olarak kullandığı için). Buhar sıkıştırmalı soğutma çev­riminin beher Watt soğutma gücü elde etmek için harcayacağı enerji belli şartlarda 0,77 watt civarı olup, Absorbsüyon çevriminde bu 2,27 watt ve termoelektrikde ise 11 watt civarındadır. Yakıttan elektrik üretiminde toplam verimin %30 civarı olduğu düşünülürse buhar sıkıştırma çevrimine göre absorpsüyonlu sistemin enerji harcaması 2,27 x 0,3, yani 0,68 watt olacaktır ki, 0,77'ye oranla daha düşük olduğu görülmektedir.

8.8. Vitrin Tipi Dondurucular

Vitrin tipi donmuş gıda maddelerini, muhafaza eden dolaplar, konstrüksiyonları ba­kımından açık tip vitrin tipi soğutuculara benzerler. Aralarındaki fark, iç kısmının sıcaklı­ğıdır. Kapalı ve açık vitrin tipi soğutucularda +4 ⁰C olan iç sıcaklık, bu tiplerde -18 ⁰C dir. İç sıcaklığı -18 oC olması için, evaporatörlerinin -23 / -26 ⁰C olması gerekir. Bu nedenle sistemde, R-502 veya R-22 gazının kullanılması tercih edilir. Ayrıca bu kadar düşük sıcak­lık sağlanması için, evaporatörlerin sık sık defrast edilmesi gerekir.

Şekil-8.8 ’de donmuş gıda maddeleri için bir yatık vitrin ile soğutma devresi gösteril­miştir. Bu sistemde emilen gazın kızgınlığının fazla olması arzu edilir. gerek kızgınlık ve gerekse evaporatör sıcaklığının düşük olması dolayısı ile, sistemde R-502 gazı kullanılmış­tır. Bu gazın yağla karışması R-12 ve R-22 ye nazaran daha azdır. Her tesiste olduğu gibi yağın kompresöre geri dönmesi en önemli husustur. Bu ne­denle devreye -OUB- tipi bir yağ ayırıcısı konmuştur. Böylece gaz ile birlikte sirküle eden yağ miktarı, minimuma inmiş olur. Yağ ayırıcısının altına, bir adet -SG- gözetlerne camı konarak, yağın kompresöre dönüşü kontrol edilebilir. Devresinde bulunan CPL işletme regülatörü, motoru aşırı yüklere karşı korumakta­dır. Normal çalışma esnasında, CPL tamamen açık durumdadır. Sıcak gaz hattında (deşarj tarafında) bir basınç düşmesi olduğunda, CPL işletme regülatörü, otomatik olarak açılır. Sistemde, defrost elektrikli ısıtıcılarla yapılmaktadır. Defrost esnasında, evaporatör fanları ve kompresör durduğundan, evaporatör basıncı yükselir. Devre üzerindeki -MP 1 (1)- vakum otomatiği ayarlanan değere ulaştığında (R-502 için bu derece +4 ⁰C veya 5,5 atü' dür.) elektrikli ısıtıcının devresini keser ve kompresör ile evaporatör fanlarını tekrar çalıştırır. Yüksek basınç otomatiği -MP 5-, yüksek kondenser basıncına karşı, kompresörün korumak için devreye takılmıştır. Örneğin, kondenser fanı durursa, kompresörü durdurur.

Şekil 8.8. Yatık Derin Dondurucunun Otomatik Kontrol Cihazları
Emme devresi üzerindeki alçak basınç otomatiği -MP 1 (2)-, normal çalışma duru­munu kontrol eder. A yadanan emiş basıncına göre, kompresörü durdurur veya çalıştırır. Açık tip vitrini er için bu ayar, (durdurma basıncı) 0,3 at. ile 1 at. arasındadır. -50- tipi termostat, burada alarm görevi yapmaktadır. Hücre sıcaklığı -15 ⁰C ‘a gelir gelmez, alarm lambasını yakar. Emme hattında kızgınlık, sıvı hattında, alt soğutma istendiğinden, sisteme -HE- tipi ısı değiştirici bağlanmıştır.