Genel büTÇe muhasebe yönetmeliĞİ

BEŞİNCİ BÖLÜM

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara İlişkin Hesap ve İşlemler

3-Kısa vadeli yabancı kaynaklar

Madde 180-Bu ana hesap grubu; faaliyet dönemi içinde geri ödenmesi gereken yabancı kaynakları kapsar.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu; kısa vadeli iç mali borçlar, kısa vadeli dış mali borçlar, faaliyet borçları, emanet yabancı kaynaklar, ödenecek diğer yükümlülükler, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları ile diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar hesap gruplarına ayrılır.

30 Kısa vadeli iç mali borçlar

Madde 181-Bu hesap grubu, kamu idarelerinin vadesi faaliyet dönemi ile sınırlı olarak; para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan iç mali borçları, kısa vadeli diğer iç mali borçları ile vadesine bir yıldan az süre kalan uzun vadeli iç mali borçlarına ait anapara ve anaparaya eklenen veya düşülen kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Bu grupta izlenen borçlanma işlemlerine ilişkin genel gider ve faizler gruptaki hesaplarla ilgilendirilmeksizin, bütçeye konulan ödeneklerle karşılanır.

Yıl sonlarında bu hesap grubundaki iç borç hesaplarında kayıtlı borç stokuna ait olarak hesaplanan işlemiş faiz tutarları, ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Kısa vadeli iç mali borçlar, niteliklerine göre bu grup içinde açılacak aşağıdaki hesaplardan oluşur:

302 Para Piyasası Nakit İşlemleri Borçları Hesabı

304 Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı

305 Bonolar Hesabı

309 Kısa Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı

302 Para piyasası nakit işlemleri borçları hesabı

Hesabın niteliği

Madde 182-Bu hesap, kısa vadeli nakit ihtiyacını karşılamak üzere devlet iç borçlanma senedi çıkarmaksızın yapılan, azami otuz gün vadeli borçlanmaların izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 183-Para piyasası nakit işlemleri borçları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kısa vadeli nakit ihtiyacının karşılanması için iç borçlanma senedi ihraç etmeksizin piyasadan yapılan, azami otuz gün vadeli borçlanmalar, bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Para piyasası nakit işlemlerinde döviz cinsinden yapılan borçlanma tutarı, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur üzerinden bu hesaba alacak, 105-Döviz Hesabına borç kaydedilir.

3-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden borçların, ödeme tarihinde ödemeye esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı tutarlardan geri ödenenler bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsinden borçların ödeme tarihinde ödemeye esas olan kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

304 Cari yılda ödenecek tahviller hesabı

Hesabın niteliği

Madde 184-Bu hesap, kanunların verdiği yetkiye dayanılarak ulusal para birimi veya döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş olan ve karşılığında nakit imkanı sağlayan tahviller ve karşılığında nakit imkanı sağlamayan özel tertip tahvillerden vadesi bir yılın altına inmiş olanlar ile bunlardan döviz cinsi ve dövize endeksli olanların anapara ve anaparaya eklenecek veya düşülecek kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 185-Cari yılda ödenecek tahviller hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Tahviller hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inmiş olanlar bu hesaba alacak, 404-Tahviller Hesabına borç kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan devlet tahvillerinin, her faiz ödeme tarihinde, ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları, bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Kuponlu devlet tahvillerinin geri ödenen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin anaparası bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına, hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı 305-Bonolar Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.,

3-Kuponsuz devlet tahvillerinden geri ödenenlerin satış bedelleri bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kuponsuz devlet tahvillerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan devlet tahvilinin satış bedeli bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına, hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı 305-Bonolar Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan devlet tahvillerinin her faiz ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden, değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları, bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

305 Bonolar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 186-Bu hesap, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre, Devlet nam ve hesabına ulusal para birimi veya döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilen ve karşılığında nakit imkanı sağlayan hazine bonoları ve karşılığında nakit imkanı sağlamayan özel tertip hazine bonoları ile bunlardan döviz cinsi ve dövize endeksli olanların anapara ve anaparaya eklenecek veya anaparadan düşülecek kur farklarının izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

Madde 187-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilen hazine bonolarının muhasebeleştirilmesinde, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak belirlenen borçlanma şartlarına göre, Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen kur esas alınır.

Hazine bonolarının faiz ve genel giderleri ile nominal bedelinin altında bir bedelle iskontolu olarak satılan kuponlu bonoların nominal bedelleri ve satış bedelleri arasındaki fark bu hesapla ilgilendirilmeksizin doğrudan bütçeye bu amaçla konulan ödenekten karşılanır.

Kuponlu hazine bonolarının iskontolu veya primli satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasında ortaya çıkan ve ilgisine göre bütçe giderleri hesabı veya bütçe gelirleri hesabına kaydedilen tutarların, hazine bonosunun vadesinin;

a) Satışın yapıldığı yıl içinde dolması durumunda ilgisine göre giderler hesabı veya gelirler hesabına,

b) Satışın yapıldığı yılı takip eden yıla taşması durumunda ise içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı ilgisine göre giderler hesabı veya gelirler hesabına; takip eden yıla isabet eden kısmı ise ilgili dönem giderler veya gelirler hesabına aktarılmak üzere gelecek yıllara ait giderler hesabı ya da gelecek yıllara ait gelirler hesabına,

kaydedilir.

Yıl sonlarında bu hesapta kayıtlı hazine bonosu stokuna ait olup; gerek kupon ödeme tarihinin gelecek yıla taşması nedeniyle ödenmemiş olan ve gerekse kuponsuz senetlerde vade sonunda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları hesap edilir ve giderler hesabı ile ilgili dönemde ödemesi yapılmak üzere kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabına kaydedilir. Kuponlu hazine bonolarından değişken faizli olup, faiz oranı kupon ödeme zamanında kesinleşecek olanlara ilişkin yıl sonu işlemiş faiz hesaplaması, Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen faiz oranından yapılır. Kupon ödeme zamanında kesinleşen faiz oranının, Hazine Müsteşarlığınca belirlenen orandan farklı olmasından dolayı ortaya çıkan fark ise geçmiş dönem gider veya gelirleri ile ilişkilendirilmek üzere giderler hesabı veya gelirler hesabının yardımcı hesaplarına kaydedilir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan bu kayıtlar faaliyet sonuçları tablosu dipnotlarında gösterilir.

Kuponlu hazine bonolarının kupon ödemeleri ve kuponsuz hazine bonolarının vade sonu faiz ödemeleri bütçe giderleri hesabına kaydedilir. Söz konusu faiz tutarının; ödemenin yapıldığı yıla ait olan kısmı giderler hesabına, önceki yıla ait olan kısmı ise gider tahakkukları hesabına kaydedilir.

Hesabın işleyişi

Madde 188-Bonolar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından nominal bedelden satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabına ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

2-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından nominal bedelin altında iskontolu olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, iskonto tutarı ise 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç kaydedilir. Hazine bonosunun vadesinin bir sonraki yıla taşması halinde, iskonto tutarının içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı 630-Giderler Hesabına, kalanı 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponlu olarak ihraç edilen hazine bonolarından, nominal bedelin üstünde primli olarak satılanların nominal bedeli bu hesaba, nominal bedel ile satış bedeli arasındaki fark 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, satış bedeli 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir. Hazine bonosunun vadesinin bir sonraki yıla taşması halinde prim tutarının içinde bulunulan yıla isabet eden kısmı 600-Gelirler Hesabına, kalanı 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alacak, tamamı 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

4-Kuponsuz olarak ve vade sonu faiz ödemeli ihraç edilen hazine bonolarının satış bedeli bu hesaba alacak, 102-Banka Hesabı veya 105-Döviz Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir.

5-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponlu özel tertip hazine bonolarının nominal bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

6-Bütçe ile ilgilendirilmeksizin ikrazen verilen kuponsuz özel tertip hazine bonolarının satış bedeli bu hesaba alacak, ilgisine göre 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı veya 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

7-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponlu özel tertip hazine bonolarının nominal bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8-Bütçe kanunundaki ödeneğine dayanılarak verilen kuponsuz özel tertip hazine bonolarının satış bedeli bir taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 630-Giderler Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

9-Nakit imkanı sağlayan iç borçlanma senedi veya özel tertip iç borçlanma senetlerinin senet değişimi işlemlerinde geri alınan iç borçlanma senedi anaparası bu hesaba veya 304-Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı ya da 404-Tahviller Hesabına, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı ise ilgisine göre 381-Gider Tahakkukları Hesabı veya 481-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

10-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan hazine bonolarının her faiz ödeme tarihinde ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları ile ay sonunda T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Kuponlu hazine bonolarından geri ödenen anapara tutarları bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

2-Kuponlu hazine bonolarının senet değişimi işlemlerinde geri alınan hazine bonosu anaparası bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba, devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

3-Kuponsuz hazine bonolarından geri ödenenlerin satış bedelleri bu hesaba, faiz tutarı 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, tamamı ilgisine göre 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir. Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faizin, içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıla ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

4-Kuponsuz hazine bonolarının senet değişimi işlemlerinde geri alınan hazine bonosunun satış bedeli bu hesaba, faizi 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, anapara ve faiz borcu karşılığı hazine bonosu verilmesi durumunda tutarı bu hesaba, devlet tahvili verilmesi durumunda tutarı 404-Tahviller Hesabına alacak kaydedilir.

Bütçe giderleri hesabına kaydedilen faiz tutarının içinde bulunulan yıla ait olan kısmı 630-Giderler Hesabına, geçmiş yıllara ait olan kısmı 381-Gider Tahakkukları Hesabına borç, tamamı 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

5-Döviz cinsi ve dövize endeksli olarak ihraç edilmiş bulunan hazine bonolarının, her faiz ödeme tarihinde, ödemeye esas kur üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları ile ay sonunda, T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

309 Kısa vadeli diğer iç mali borçlar hesabı

Hesabın niteliği

Madde 189-Bu hesap, genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ait olup Hazine Müsteşarlığınca devralınmış olan kısa vadeli iç borçlar ile yukarıdaki hesaplarda tanımlanmamış olan kısa vadeli diğer iç mali borçlar ve uzun vadeli diğer iç mali borçlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesabın işleyişi

Madde 190-Kısa vadeli diğer iç mali borçlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

a) Alacak

1- Genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara ait olup Hazine Müsteşarlığınca üstlenilen iç borçlar bu hesaba alacak, 830-Bütçe Giderleri Hesabı veya ilgili hesaplara borç kaydedilir.

2-Ortaya çıkan kısa vadeli diğer iç borçlar bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir.

3-Uzun vadeli diğer iç mali borçlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler bu hesaba alacak, 409-Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabına borç kaydedilir.

4-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

b) Borç

1-Bu hesapta kayıtlı borçlardan ödenen tutarlar bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilir.

2-Bu hesapta kayıtlı döviz cinsi ve dövize endeksli tutarların ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.