Geography

Ünite 2 – Coğrafya - Geography

TEMEL SORULAR: Coğrafya ne dereceye kadar insanların, yer ve yerleşimlerin, ve çevrelerinin zaman sürecindeki ilişkilerini anlamamıza katkıda bulunur? İki çeşit coğrafi araç nedir, yazınız? 1. 2. Üç değişik harita çeşidi nedir? 1. 2. 3. İki çeşit konum nelerdir? Konumu belirlemek için iki ayrı yöntem olması neden önemlidir? Bir yeri tanımlamanın iki yöntemi nedir? 1. 2. İnsanların topraklarına yaptıkları bir değişiklik nedir? İnsanların toprakla etkileşiminin bir olumsuz etkisi nedir? Kültürel yayılma/diffüzyon nedir? Üçgen Ticaret ve Avrupalıların Latin Amerika’yı kolonileştirmeleri “haraket” temasına nasıl uyar? Eastridge Lisesinin bölge/bölümlere ayrılma şekillerinden birkaçını tanımla? Ülkeleri değişik bölgelere ayırmanın avantajları nedir? Coğrafya’nın Beş ana teması nedir? 1. 2. 3. 4. 5. Dağların olumlu etkileri nelerdir? Dağların olumsuz etkileri nelerdir? Nehirlerin olumlu etkileri nelerdir? Nehirlerin olumsuz etkileri nelerdir? Çöllerin olumlu etkileri nelerdir? Çöllerin olumsuz etkileri nelerdir? Okyanusların olumlu etkileri nelerdir? Okyanusların olumsuz etkileri nelerdir? Denizlerin olumlu etkileri nelerdir? Denizlerin olumsuz etkileri nelerdir? Kıyılar bir yörenin ulaşım ve ticaret yeteneğini nasıl etkilemiştir? Yağmur Ormanlarında bulunan doğal kaynaklar nelerdir? Savana’lardaki düzensiz yağış şekli uygarlıların gelişmesini nasıl etkilemiştir? New York Eyaletinin Üst kısmını hangi iklim belirleyen unsur(lar) etkiler? Monsoonların olumlu etkileri nelerdir? Monsoonların olumsuz etkileri nelerdir?

Coğrafya- Dünya ve vasıflarının incelenmesi. (Vasıfları/özellileri: Topoğrafya, İklim, ve Doğal Kaynaklar) Coğrafyanın bize anlattıkları: * Dünyada yaşıyan insanlar, oluşturdukları yerleşimler ve bu yerlerin coğrafi vasıflarına göre birbirlerinden farkları. II. Çoğrafi gereçler ve ölçümler A. Yerküreler – Dünyayı çizmenin en doğru hatasız yolu – Bir küre olarak (yuvarlak biçimde) Dünyanın hatasız olarak kara kütlelerini ve su kitlelerini gösterir. Değişik yerler arası~daki gerçek uzaklıkları gösterir. B. Haritalar – Dünyanın yüzeyinin DÜZ olarak çizimi. HARİTA ÇEŞİTLERİ: 1. Fiziksel/Topografik Harita - Bir bölgenin fiziksel özellilerini (Topoğrafya) gösterir (Dağlar, nehirler, denizler, yükseklikler) 2. Politik Haritalar – İnsanların yarattığı/kurduğu yerleri gösterir. (Şehirler, Ülke ve Eyalet sınırları, Başkentler) Yerleşimleri bulmaya, plot rota çizmeye ve uzaklıkları değerlendirmeye kullanılır. Avantajları –dünyanın tüm bölgelrini aynı anda görmeyi mümkün kıllar, daha fazla detay gösteriri & katlanıp kolayca taşınabilir. Dezavantajları - Uzaklık, yön, şekil ve/ya da bölgeleri çarpıtır/bozar. 3. Demografik Harita-Nüfus dağılımını gösterir (ör: fakirlik, ırk, cinsiyet, yaş, işsizlik, okuma yazma oranı) III. Coğrafyanın incelenmesi 5 ayrı tema altında düzenlenebilir: Konum – Söyle bize “Nerede?” İki çeşit konum vardır: Kesin Konum – Enlem/Latitude (ekvatorun Kuzey ve Güneyine uzanan çizgiler) ve Boylam/Longitude (Asal Meridyenden Doğu ve Batıya uzanan çizgiler) ölçümlerini kullanarak dünya yüzeyinde tam olarak kesin konumu belirtir b. Göreli Konum – Kesin konumdan daha az hassastır, ama başka bir şeye oranla kıyaslanarak/göreli olarak konum sağlar (ör. Afrika Avrupa’nın güneyindedir) Yer/yerleşim – Bir alana kendi hüvviyetini ya da şahsiyetini veren vasıfları ve özellikleri dahil eder. Fiziksel özellikler- Topografi (Fiziki vasıflar, İklim) b. İnsani özellikler – Bir alanın kültürü (Lisan, din, mimari. müzik, politika ve yaşam tarzı.) 3. İnsan/Çevre İlişkileri – İnsanlar doğal çevrelerine nasıl uyum sağlarlar VE çevrelerini kendilerine göre değiştirirler. Hayatta kalabilmek için insanlar çevrelerini değistirirler. Bunun sonucu olarak çevrelerinde de değişiklikler meydana gelir. Topraklara yapılan uyumlar ve değişiklikler – Teras çiftçiliği, kanalların yapımı, kesip yakma çiftçiliği, chinampa’ların inşaatı. Seyahat etmek – Kanallar ve yollar taşımacılığa, illetişime (Altyapı) ve ticarete yardımcı olmak için kullanıldılar Giyim – korunmaya ve değişik kültürleri tanımlamaya yarar. Ekolojik etkisi – Küresel ısınma, yağmur ormanlarının yokedilmesi, dünyanın suyunun ve. Kirletilmesi, vs. Haraket – İnsanların bir yerden bir yere haraket etmeleri fikirlerin, insanların, değişik yiyeceklerin, hayvanların ve kültürel özelliklerin bir yerden diğerine yayılmasını sağladı Bir etkisi de KÜLTÜREL YAYILMA - Ulaşım Yolları, İletişim sistemleri, ticaret, göç ve savaşın sebep olduğu ÖRNEKLER: Üçgen Köle Ticareti Avrupa, Afrika ve Amerikalar arasında Ham maddeler Amerika’dan Avrupaya, Avrupa bu maddeleri bitmiş mal halinde üretir, Bitmiş mallar Amerikalara ve Afrika’ya satılır ya da takas edilir Köleler mallar için  mallar köleler için köleler ham maddeleri toplamaya kullanılır, bu da sırasında $$$/para için üretilmiş mal haline getirilir. Afrikalılar Afrika’dan taşınıp yeni dünyaya getirildiler. Avrupalılar Afrika’da ve Batı Yarımküre’de yerleştiler ev kurdular – Kolonileşme/Koloni Göçleri b) Avrupalılar Latin Amerika’yı Kolonileştirdiler Latin Amerika’ya iş gücü (Afrikalı köleler) ve Hıristiyanlığı (Roma Katolizmi) getirdiler. Bölge – Bir vasıf veya vasıflar karışımı tarafından birleştirilmiş bir alan/bölge. Neye dayanıyor: Konum, Ekonomi, Devlet/Hükümet, Lisan, vs. 1. Hükümetler ve EKONOMİLER Örnekler: Soğuk Savaş Bölgeleri a. Doğu Uygarlıkları - (SSCB ve Doğu Avrupa) Komünist ve Kanun Ekonomisi b. Batı Uygarlıkları – (ABD ve Batı Avrupa.) Demokratik ve Kapitalist/Market Economies 2. Ülkeleri Coğrafi olarak Bölgelere Ayırmak: Doğu Asya ( Japonya, Çin Kore) Güney Doğu Asya (Filipinler, Malezya, Tayland, Viyetnam) Güney Asya (Hindistan, Pakistan) Alt-Sahra (Sahra’nın Güneyindeki Afrika ülkeleri) Latin Amerika (Orta ve Güney Amerika ülkeleri) Mexika Orta Doğu (Kuzey Afrika, İran, Irak, Suriye, Lübnan, vs.) Batı Avrupa (İrlanda’dan doğuya Finlandiya’ya kadar, Güneye İtalya’ya kadar, Batıya Portekiz’e kadar) Doğu Avrupa (Polonya’dan Doğuya Eski Sovyetler Birliğine ve Güney’e Yunanistan’a) IV. Fiziksel Vasıflar Dağlar – Dünyanın (rakım olarak) en yüksek yerşekilleri. Denizden yükseklikleri 2, 000 ft/700m’den başlayıp 20,000 ft/7000m’nin üstüne kadar ulaşır. ETKİLERİ: İzolasyon/tecrit – Yüz yıllarca bölgeleri ve böylecene insanları bir birlerinde ayırdılar, ve böylecene ırksal/etnik farkların gelişmesine sebep oldular (Kültürel Yayılmayı Önlediler) Homojen/Tekdüze Kültürler – Aynı yörede yaşıyan insanların aynı ya da benzeri kültürel tarzlarzı vardır Etnosentrizim/Etnik Merkezcilik - in kendini “Orta Kırallık” farzederdi Korunma – İzolasyon kültürleri istilalardan korurdu (doğal engel) Tarıma elverişli toprak kıtlığı – Dağlık araziler insanların değişik çiftçilik yöntemleri geliştirmesine sebep oldu. Taraçalandırma – Dağ kenarlarına basamak şeklinde hatlar inşa etmek (örnekler: Peru, Japonya, Çin) Doğal Kaynaklar – Zengin demir, altın, gümüş, kömür, vs birikimleri Dünyanın Sıradağları: a) Himaleya Dağları – Orta Asya b) Ural Dağları – Rusya c) Alpler – Batı Avrupa d) Ant Dağları – Güney Amerika e) Kilimanjaro Dağı – Afrika Nehirler – Toprakların arasından akıp başka su kitlelerine boşalan Su Yolları. ETKİLERİ: Çiftçilik – Sulama, verimli topraklar, tarıma elverişli topraklar Tatlı Su Kaynağı – Yaşam için insanların tatlı suya ihtiyaçları vardır (içmek için) Taşımacılık – Nehirler değişik kültürler arasında malların ve fikirlerin değiş tokuş eilebileceği ticaret yollarına dönüştüler (kültürel yayılma). İstilalar – Zaman zaman nehirler birçok kültürleri istilaya açık/uygun bıraktılar Nehir Vadisi Uygarlıkları – En Eski Uygarlıklar nehir çevrelerinde oluştular Dünyanın Nehirleri: Amazon Nehri – Brezilya, Güney Amerika Nil Nehri - Mısır, Afrika İndus Nehri – Hindistan Asya Ganj Nehri (“Hayatın Annesi”) – Hindistan, Asya Dicle ve Fırat Nehirleri - Mezopotamya, Orta Doğu (Asya) Huang He (“Sarı”, “Büyük Hüzün”) – Çin Asya Yangtze Nehri – Çin Asya Kongo Nehri – Afrika Çöller – Sıcak kuru iklimleri olan çorak alanlar. Bu kesimde çok az hatta hiç bitki yoktur ETKİLERİ: Ekilebilir toprak kıtlığı – Çöller sene boyunca çok az yağış alırlar. İnsanlar ve bitkiler bu koşullar altında hayatta kalabilmek için büyük zorluklarla karşılaşırlar Sulama Sistemleri – Çöllerin kırıcı şartlarına rağmen hayatta kalan uygarlıklar ekilebilier topraklar elde edebilmek için sulama sistemleri geliştirmişlerdir. (örnekler: Mısır ve Nil, Mezopotamya ve Dicle ve Fırat Nehirleri) Korunma – Çöllerin kırıcı koşulları uygarlıklara istilalara karşı doğal engeller oluşturdular Sahra Çölü - Kuzey Afrika, dünyanın en büyük çölü, kuzeyindeki ve güneyindeki insanları ve kültürleri ayıran bir engel görevi işledi. Dünyanın Çölleri: Sahra Çölü– Kuzey Afrika Gobi Çölü - Çin Arap Çölü – Arap Yarımadası OKYANUSLAR – En büyük su kitleleri. Dünyanın okyanusları birbirilerine bağlıdırlar ETKİLERİ: İzolasyon/tecrit – Gemi yapımı teknolojisinin ilerlemesinden önce, uluslar arası çok büyük ayrılıklara tecritlere yol açmıştır Taşımacılık ve Ticaret – Keşifler Cağında ve daha sonra yüzyıllarca taşımacılık ve ticaret vesilesi oldular Dünyanın Okyanusları: Atlantik Okyanusu Pasifik Okyanusu Hint Okyanusu Kuzey Kutbu Okyanusu DENİZLER – Ulaşım kolaylığı sayesinde birçok Ulusu ve İmparatorlukları birleştiren su kitleleri. Taşımacılık ve Ticaret – Ticaret ve İletişim için çok önemliydiler İstila – Ticaret ve taşımacılığa elverişli olmak aynı zamanda birçok uygarlıkları istilalara da maruz bıraktı Roma İmparatorluğu – Roma İmparatorluğu Akdenizi üç kıta, Avrupa, Afrika ve Asya (Orta Doğu) üzerine kurdukları İmparatorluk için bir çıkış noktası olarak kulladılar Dünyanın Denizleri: Kızıl Deniz – Afrika ve Orta Doğunun arasında Akdeniz – Avrupa’nın Güneyinde, Afrika’nın Kuzeyinde, Asya’nın Batısında Karayip Denizi – Kuzey ve Orta Amerika Karadeniz – Doğu Avrupa Kıyılar – karayla suyun buluştuğu yerler. ÇEŞİTLERİ: Düzgün Kıyılar – geniş kaplsamlı kıyıları vardır, çoğu düzgün, çok az doğal limanları olan ve bu yüzden de gemilerin emniyetle demir atıp yanaşabileceği çok az yeri olduğu için ticareti olumsuz şekilde etkiler. Afrika – Afrika tarihi boyunca liman eksikliği ticaret için bir engel oluşturmuştur Düzensiz Kıyılar – birçok doğal limanı olan ve birçok geminin emniyetle demir atıp yanaşmasına elverişli olan çok pürüzlü kıyılar. Avrupa - Avrupalıların keşiflere çıkmalarına, koloniler kurup fikirlerini ve mallarını dünya çapında yaymalarına yardımcı oldu Tropikal Yağmur Ormanı – Ormanları çok sık olan ve sıcak enlemi ve bol yağmuru yüzünden sıcak ve rutubetli bir iklime sahip olan bir bölge. Bitki ve Hayvan Yaşamı – Yağmur ormanları milyonlarca değişik çeşit bitki ve hayvan için doğal yaşam ortamıdır. Dünyanın Yağmur Ormanları: Amazon Nehrinin Havzası - Güney Amerika Zimbabwe Yağmur Ormanı - Afrika H. Savana – Düzensiz bir şekilde yağış alan otlak büyük bir ova İki iklimi vardır: ISLAK (Kış) & KURU (Yaz) Verimli toprağı yoktur – Its irregular patterns of rainfall make it difficult to grow crops. Dünyanın Savanaları: Hundistan Doğu Afrika Avustralya. İklim – Bir bölgede uzun bir zaman sürecinde, genelde/çoğunlukla görülen hava haraketlerinin şekili düzeni. İklimi belirleyen unsurlar: Uzaklık – Ekvatordan Güneye veya Kuzeye ne kadar uzakta bulunuyor. Konum – Büyük su kitlelerine yakınlığı ısıyı ve yağış oranını etkiler. Sıra Dağlar – Sıra dağlara yakınlığı ısıyı ve yağış oranını etkiler. Rakım – üksek rakımlardaki bölgelerde genelde daha serin havalar görülür J. Muson mevsim Rüzgarları – Mevsimlere göre değişen ve iklimleri etkileyip Güney ve Güney Doğu Asyadaki hayat tarzını şekillendiren rüzgarlar Güneybatı (Yaz) musonu – Hazirandan Eylüle kadar eser Tarıma elverişli topraklar – Okyanus üzerinden esen Yaz musonu ekinler için yağmur sağlar. Seller – Çok fazla yağan yağmurlar nehirlerin hızla yükselmesine ve sel basmasına sebep olup, birçok insanın ve hayvanın ölümüne sebep olur ve köyleri harab eder. Kuraklık – Yağmurlar çok geç gelir ya da yeteri kadar yağmur yağmazsa, kuraklık olur. Bu da, en aşırı derecelerde, açlığa sebep olur. Örnek Olay İncelemesi – Japonya: Coğrafyanın Beş Anatemasının Uygulanışı Konum – Nerede bulunuyor? 1.Kesin - 55*N – 32*N; 130*E – 140*E 2.Göreli – Pasifik Okyanusunda, Çin’in Doğusunda, Kore’nin Doğusunda Yer 1. Fiziksel Özellikler Takımadalar – Anakıtadan fiziksel olarak ayrılmış Pasifik Rim/Uç – Yanardağlar ve Depremler (Pacific Rim) %80 dağlık Ulaşıma elverişli olmayan Nehirler – ulaşım çok zor Dar kıyı ovaları – Ekilebilir verimli toprak kıtlığı Doğal Kaynak kıtlığı - petrol 2. İnsani Özellikler Homojen / Tek cins – lisan ve etnik köken Etnosentrik - Kültürel Ayrımcılık Tutumu (Adalarda) Haraket – Anakıta Asya ve Japonya arasında kültürel yayılma Yazı Sistemi – Çin’den gelme Dini – Budizim AltYapısı – Arabalar, trenler, bisikletler, motorsikletler, metro/tunnel sistemi II Dünya Savaşı Kaynak Eksikliği (PETROL) Japonya Büyük Doğu Asya Şirketini kurar Ham madde ithal eder Bitmiş mallar ihrac eder Japonlar Pearl Harbor Limanı’na Saldırdı – Pasikik’teki tek tehtidi ortadan kaldırmak için İnsan Çevre İlişkileri Çevrelerine Uyum Sağlamak Ekilebilir toprak kıtlığı Tarım için taraçalama sistemleri Balıkçılık Endüstrisi Şintoizim - Doğaya tapmayı içeren din Mesken Şekli – Bulunan alanı kullanmak 2. Çevreyi değiştirmek Ticaret – Ham maddeleri ithal edip üretilen malları ihrac etmek Bölge: Japonya neyin bir parçasıdır Pasifick Rim / Uç – Depremleri ve Tsunamileri dahil eden çok şiddetli yanardağ haraketlerine maruz kalan Pasifik Okyanus’unda bulunuyor Doğu Asya – Konumu Kore’ye ve Çin’e ve diğer Doğu Asya ülkelerine yakın