Geologiya fanlari universiteti

GEOLOGIYA FANLARI UNIVERSITETI
Ma’ruzachi: PhD, dotsent Ochilov Shuhratulla Atoyevich
email: [e-mail] phone: [phone]
GEODEZIYADA QO‘LLANILADIGAN KOORDINATA SISTEMALARI. ORIYENTIRLASH (YO`NALTIRISH). JOYDA CHIZIQ YO`NALISHINI ANIQLASH. HAQIQIY VA MAGNIT AZIMUTI. DIREKSION BURCHAK VA RUMB TUSHUNCHASI. GEODEZIK O`LCHASHLAR, ULARNING ANIQLIGI VA XATOLIKLARI

REJА

UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
2
GEODEZIYADA QO‘LLANILADIGAN KOORDINATA SISTEMALARI;
ORIYENTIRLASH (YO`NALTIRISH);
JOYDA CHIZIQ YO`NALISHINI ANIQLASH;
HAQIQIY VA MAGNIT AZIMUTI;
DIREKSION BURCHAK VA RUMB TUSHUNCHASI;
GEODEZIK O`LCHASHLAR, ULARNING ANIQLIGI VA XATOLIKLARI.
3
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Biror nuqtani boshlang`ich deb qabul qilingan nuqtaga nisbatan joylashgan o`rnini ifodalovchi miqdorlar shu nuqtaning koordinatasi deyiladi.
Fan va texnikaning turli sohalarida xilma-xil koordinata sistemalaridan foydalaniladi. Geodeziyada asosan geografik koordinata, to`g`ri burchakli koordinata va qutbiy koordinata sistemasidan foydalaniladi.
Geografik koordinata sistemasida Yer yuzidagi nuqtaning o`rni, uning geografik kengligi va uzunligi (uzoqligi) bilan aniqlanadi.
Geografik koordinatalar deb – nuqtalarning yer ellipsoididagi joylashuv o’rnini ekvator va bosh meridianga nisbatan belgilaydigan birlikka aytiladi.
Yer yuzidagi nuqtaning geografik koordinatalarini aniqlash usuliga qarab astronomik va geodezik koordinatalarga bo`linadi.
KOORDINATA SISTEMALARI
4
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Geografik kenglik – yer yuzasidagi ma'lum nuqtadan yer markazi tomon tushirilgan tik chiziq bilan ekvator tekisligi orasida hosil bo’lgan burchak.
Burchak kengligi yeryuzidagi u yoki bu nuqtani ekvatordan qanchaga shimolda yoki janubda joylashuvini korsatadi. Agarda nuqta shimoliy yarim sharda bo’lsa – shimoliy, janubiy yarim sharda bo’lsa janubiy deb aytiladi.
Ekvatorda joylashgan nuqtalarni kengligi 0 ga, qutbda joylashganlarniki esa 90 ga teng.