Gerçekler tüm insanlar sağlıklı ve temiz bir çevrede yaşamak ister



Yüklə 445 b.
tarix09.02.2018
ölçüsü445 b.
#42503



GERÇEKLER

  • Tüm insanlar sağlıklı ve temiz bir çevrede yaşamak ister.

  • Dünya nüfusu gün geçtikçe hızla artmakta ve insanın ortalama ömrü uzamakta.

  • Hammadde ve enerji ihtiyacı her geçen gün artmakta.

  • Dünyadaki kaynaklar sınırlı, belirli bir süre sonra tükenecek.

  • Çevre kirliliği ve buna bağlı olarak oluşan sağlık etkileri her geçen gün artmakta.



GELİŞMELER

  • Yerel ve küresel çevre sorunlarının çok daha belirgin ve bilinir hale gelmesi

  • Çevre bilincinin artması

  • Çevre mevzuat ve standartlarının artması ve daha etkin hale gelmesi

  • Uluslararası ticarette çevresel faktörlerin ve kriterlerin öne çıkması (tarife dışı engel)

  • Verimlilik artışı/ maliyet düşürme ve çevre standartları, ticari kriterleri sağlama ihtiyacının ortaya çıkması





SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

  • Bruntland Raporu 1987

  • Rio Konferansı 1992



Sürdürülebilir Kalkınma:

  • Sürdürülebilir Kalkınma:

    • Koruma – Kullanma Dengesi (Ekonomik açıdan yaşam kalitesi yükselirken, çevrenin kirletilmemesi ve doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde tüketilmesi)
  • Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim:

    • Verimlilik artışı ile atık azaltımının birlikte gözetilmesi;
      • Doğal kaynak ve enerji tüketimi
      • Toksik ve tehlikeli kimyasal kullanımı
      • Atık oluşumunun
    • bütüncül bir anlayışla kontrol edilerek, minimize edilmesi


SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA





SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

  • FIRSAT MI?

  • TEHDİT Mİ?



DEĞİŞİM İÇİN FIRSAT

  • BUGÜN

  • Problem

  • Maliyet

  • Risk kaynağı

  • Teknik ve özel

  • Karmaşık

  • Ayrık

  • Reaktif

  • Kısa vadeli(günübirlik uygulamalar)

  • Geçici/yüzeysel yaklaşımlar

  • Belirsiz tanımlar





ÇEVRE SORUNLARI

  • Hızlı nüfus artışı, endüstrileşme, kentleşme ve trafik artışı nedeniyle ortaya çıkan çevre sorunları

  • Yetersiz sağlık koşulları nedeniyle 19. yüzyılın ortalarında tifo, kolera ve tifüs gibi salgın hastalıkların yayılım gösterdiği epidemik olaylar- insan sağlığına etkiler

  • Çevre kirlenmesinin yerel, bölgesel ve global etkileri

  • Ormanların tahribi ve erozyon sorunu, hızlı nüfus artışı, düzensiz şehirleşme ve yeşil alanların eksikliği, kıyıların bozulması, sanayide kullanılan kimyasal maddelerin insan sağlığına etkisi, nükleer enerji ve termik santrallerle ilgili sorunlar

  • sadece Türkiye’de değil, dünyanın pek çok ülkesinde çözümleri aranan sorunlardır.



ÇEVRE YÖNETİMİ

  • İnsanlar ve doğa arasındaki ilişkilerin yönetilmesine ihtiyaç vardır.

  • Bu yönetim şeklinde insanların yer kürenin doğal kaynaklarına olan talebinin, doğanın talebi karşılama kapasitesi ile sürdürülebilir şekilde dengelenmesi esastır.



ÇEVRE YÖNETİMİ (üç aşamalı değerlendirme)

  • Faaliyetlerin muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi (etki değerlendirilmesi)

  • Faaliyetlerden dolayı geçmişte oluşmuş çevresel değişikliklerin ortadan kaldırılması için muhtemel yöntemler (düzeltici faaliyetler)

  • Doğal olayların veya faaliyetlerin çevresel etkilerinin azaltılması için muhtemel yöntemler



EKONOMİK DEĞER OLARAK ÇEVRE



ÇEVRE YÖNETİMİNİN ANA BİLEŞENLERİ

  • Politika: Bilimsel veriler ve çakışan politik ve ekonomik çıkarlarla ilgili değer yargılarına dayanan çevre yönetimi ile ilgili amaçları tanımlar.

  • Mevzuat: Politikaların formüle edilmesi uygulanması için araçtır.

  • İdari Yapılanma:Belirlenen çevresel amaçları geliştirmek ve hayata geçirmek için çerçeve ve ortam sağlar.





Çevre Konusunda Klasik Yaklaşım

  • Sanayici için “çevre” üretim sürecinden ayrıdır.

  • Çevre yatırımları, “kendini geri ödemeyen”, “üretim maliyetlerini yükselten” yatırımlar olarak görülmektedir.

  • Çevresel önlemler üretim sürecinden bağımsız olarak daha çok “arıtma” ve “atık bertarafı” gibi “boru sonu yöntemler” izlenerek alınır.

  • Mevzuat baskısı ön plandadır; mevzuat sıkılaştıkça çevre daha büyük bir “engel” haline gelmektedir.



Değişim Beklentisi

  • Sanayicinin “çevre”ye bakış açısının değiştirilmesi

  • Çevre Yönetimi konusunda gündemdeki kavramların ve yeni yaklaşımların benimsenmesi

  • Söz konusu kavramlar ve yaklaşımlar çerçevesinde proje oluşturma yeteneğinin geliştirilmesi

  • Çevre yönetimi yaklaşımının yaygınlaşması ve çevre yönetiminin diğer stratejilere entegre edilerek sürekli hale getirilmesi

  • Çevre konularının “engel” olmaktan çıkıp fırsat olarak değerlendirilmesi



REAKTİF YAKLAŞIM yerine PROAKTİF YAKLAŞIM



ÇEVRE PROBLEMLERİNE YAKLAŞIMDA DEĞİŞİM (Reaktif yaklaşımdan proaktif yaklaşıma)



SANAYİDE ÇEVRE YÖNETİMİ ANLAYIŞI (tarihsel gelişim)

  • Atığın seyreltilmesi (20. yüzyılın başlarında birçok mühendis atıksuların arıtılmasını gereksiz bir masraf olarak görmekteydi. Bu dönemdeki sağlık mühendisliği uygulamalarının çoğu “seyreltme kirliliğin çözümüdür” anlayışına dayanmaktaydı.)

  • Atığın alıcı ortamlara verilmeden önce çeşitli arıtma yöntemleri ile uzaklaştırılması (oluşan kirliliği gidermeye yönelik boru sonu art giderme yöntemlerinin kullanımı yaygınlaştı.)

  • Kirlilik oluşumunu önlemeye yönelik tedbirler (Tüketici farkındalığının artması-üretim, kullanım ve kullanım sonrası süreçlerde çevreye daha az zarar veren ürünlerin tercih edilmesi pek çok sektör için yeni bir rekabet alanı ortaya çıkardı.)



ÇEVRE PLANLAMA VE YÖNETİMİ

  • Çağdaş çevrecilik anlayışı 1960’larda ortaya çıkmıştır.

  • Hava ve su kirliliğinin kontrolü için kullanılan önlemler birçok ülkede yaygınlaşmıştır.

  • Yeni yasal düzenlemeler hükümetlere aldıkları kararların çevresel etkilerini de düşünmeleri gerekliliğini getirmiştir.

  • İnsan faaliyetlerinin çevresel etkilerine olan ilgi ve önemin artması yeni bir çalışma alanı olarak ÇEVRE PLANLAMA VE ÇEVRE YÖNETİMİ konusu ortaya çıkmıştır.

  • Günümüzdeki yeni yaklaşım ise ENTEGRE ÇEVRE YÖNETİMİ yaklaşımıdır.



Farklılık Yaratmada İlk Adım

  • Kaynakların daha verimli kullanımına yönelik toplumsal, çevresel ve ekonomik ortam ve şartların oluşmasına destek olmaktır.

  • Sürdürülebilir kalkınma kavramının doğru anlaşılması

  • Politika oluşturulması

  • Uygulanması

  • İşbirliklerinin geliştirilmesi



SANAYİDE KAYNAK YÖNETİMİ



ÜRETİM SÜRECİNİN BEŞ ÖNEMLİ BİLEŞENİ



TEMİZ ÜRETİM İÇİN BEŞ FARKLI YAKLAŞIM



TESİSLERDE KİRLİLİK DEĞERLENDİRME VE ÖNLEME ÇALIŞMALARINA YÖNELİK ÖNEMLİ ADIMLAR





ATIK YÖNETİM STRATEJİLERİ (G.Demirer,2000)

  • Kirlilik Önleme: Üretim süreci boyunca atığın oluşmasını önleyen Kirlilik Önleme yöntemleri, çevre yönetiminde önceliklidir. Kimi zaman bu yöntemler üretim sürecinde değişiklikler gerektirse de, çevresel ve ekonomik anlamda kazanımları diğer yöntemlere göre çok daha yüksektir.  

  • Geri Dönüşüm: Üretim sırasında atığın oluşumu önlenemiyorsa, arıtılacak/bertaraf edilecek atık miktarını mümkün olduğunca en aza indirmek için ‘geri dönüşüm’ ve ‘yeniden kullanım’ gibi yöntemler uygulanmalıdır.

  • Arıtma: Atığın oluşumunun önlenemediği ya da miktarının azaltılamadığı durumlarda, hacmini ya da toksik içeriğini azaltmak amacıyla arıtım yapılır. Her ne kadar ‘boru sonu’ arıtma yöntemleri atık miktarlarında azaltım sağlıyorlarsa da Kirlilik Önleme kadar verimli/etkin yöntemler değillerdir.

  • Bertaraf etme: Bertaraf etme atık yönetiminde en son düşünülmesi gereken seçenektir. Etkin atık bertarafı çevre yönetiminin önemli bir bileşeni olmasına rağmen, en az etkili yöntemdir.



EKO verimlilik



TEMİZ ÜRETİM TERİMLERİ (Uludağ-Demirer S. ve Demirer G.N,1999)

  • Çevreye Duyarlı Tasarım (Design for the Environment) – Çevreye duyarlı tasarım yada çevreci tasarım (ecodesign) ürünün tüm yaşan döngüsünü inceler ve ürün üzerinde, tasarım aşamasında, ürünün yaşam döngüsü boyunca çevreye olan etkilerinin azaltılmasını sağlayacak düzenlemeler önerir ve uygular. Çevre Muhasebesi (Environmental Accounting) – Çevre muhasebesi kuruluşların çevreye olan etkilerinden kaynaklanan tüm giderleri hakkında bilgi sahibi olmasını ve bu giderleri kuruluşların karar alma süreçlerinde göz önünde bulundurmasını amaçlar. Çevre Denetimleri (Environmental Audits) – Çevre denetimleri bir firmanın tüm çevresel etkilerinin daha sonradan üretim süreç ve yöntemlerinde değişiklikler yapmak için belirlenmesi için geliştirilmişlerdir. Bir denetim gerçekleştiren firma, bu denetim sırasında ulaştığı verileri temiz üretim ve ekolojik verimliliğin artırılması uygulamaları gerçekleştirmek için kullanabilir. Çevresel Etiketleme (Environmental Labelling) – Çevresel etiketleme, ya da eko-etiketleme, çevreye yararlı yada alternatiflerine göre çevreye daha az zararlı tüketim ürünlerinin belirlenmesine ve etiketlendirilmesine dayanır. Çevresel etiketler, hem kurumsal hem de bireysel tüm tüketicileri aldıkları ürünlerin çevreye olan etkileri hakkında bilgilendirerek, daha mantıklı seçim yapmasına yardımcı olur. Çevresel Durum Bildirimi (Public Environmental Reporting) – Çevresel durum bildirimi, belirli bir zaman aralığı için, kurumların (devlet vb.) çevresel performanslarını belirlemesine ve bu çalışmanın sonuçlarını kamuya bildirmesine dayanan bir süreçtir.

  •  

  • Endüstriyel Ekoloji (Industrial Ecology) – Endüstriyel ekoloji birbirine hammadde ve ürün ilişkisiyle bağımlı ve destekleyici endüstri kollarının aynı endüstri bölgelerine kurulmasıdır. Bu sayede, temiz üretim daha endüstriyel aktivitelerin başlamasıyla birlikte benimsenebilir. Bu tip gelişme yöntemi, endüstriyel ekolojik parkların oluşturulmasını sağlar.

  • Ekolojik Verimlilik (Eco-Efficiency) – Ekolojik verimlilik, temel insani ihtiyaçları karşılamak ve gündelik hayat kalitesini arttırmak için yapılan tüm üretim ve hizmet faaliyetlerinin içinde bulundukları ekosistemin taşıma kapasitesini aşmayacak seviyede çevresel etkiye neden olurken en fazla ekonomik yararı sağlayacak şekilde gerçekleştirilmesiyle sağlanır. Kısacası ekolojik verimlilik doğal kaynakların ekonomik faaliyetler sırasında en verimli şekilde kullanılmasıdır. Ekolojik verimliliğe ulaşmanın yollarından biri temiz üretim uygulamalarıdır.





  • Kirlilik Kontrolü

  • Üretim ve tasarım aşamalarını değişmez faktörler olarak benimseyip kirliliği de bu aşamaların kaçınılmaz bir sonucu olarak görmektedir.

  • Kirlilik ortaya çıktıktan sonra bu soruna çözüm getirmeye odaklanmaktadır.

  • Yalnızca yürürlükte olan yasa ve yönetmelikler ile uyum içinde olmayı amaçladıklarından kuruluşların çevresel performanslarına katkıda b ulunma girişimleri ancak yönetmeliklerde oluşacak bir değişiklik ile olasıdır.

  • Pek çok potansiyel gelişmeyi göz ardı etmektedir.

  • Köklü değişikliklerin ortaya çıkması durumunda tesis hazırlıksız yakalanmaktadır. Genellikle dışarıdan denetim ve yaptırım uygulanmalktadır.

  • Yüksek maliyetli girişimler ile istenilen konuma gelinebilmektedir.





Türkiye’deki Mevcut Durum ve Bakış Açısı

  • Eski teknolojilerin kullanımı, kirletici sektörlerin ağırlığı

  • KOBİ’lerde teknoloji düzeyinin düşüklüğü; kaynak tüketimi ve atık yönetiminin sorun olması

  • Çevre standartlarının ve mevzuatının sağlanamaması

  • Çevre mevzuatındaki gelişmeler – AB uyum süreci

    • IPPC Yönergesi – Mevcut En İyi Teknikler
    • İklim Değişikliği Politikaları
  • “Mevzuat baskısı” ve “arıtma/atık bertaraf maliyeti” anlayışı



ULUSAL ÇEVRE MEVZUATIMIZ

  • ÇED Yönetmeliği (16/12/2003-25318)

  • Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (05/10/2004-25604)

  • Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği (16/12/2004-25672)

  • Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği (03/02/2005-25716)

  • Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (17/02/2005-25730)

  • Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları İle İlgili Yönetmelik (08/11/2004-25637)

  • Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin

  • Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (06/08/2004-25545)

  • Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (22/07/2005-25883)

  • Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/AB) 26/11/2005-26005)

  • Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (21/01/2004-25353)

  • Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (18/03/2004-25406)

  • Ambalaj Ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (30/07/2004-25538)

  • Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (31/08/2004-25569)

  • Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (26/12/2004-25682)

  • Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (31/12/2004-25687)

  • Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (08/01/2006-26047)

  • Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği (76/160/AB) (09/01/2006-26048)

  • İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik

  • (79/869/AB ile değişik 75/440/AB) 20/11/2005-25999

  • Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği (2/11/1986-19486)

  • Endüstriye Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (07/10/2004-25606)

  • Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına Dair Revize Yönetmelik

  • Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Yönetmeliği (13/01/2005-25699)

  • Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik (08/07/2005-25869)

  • Benzin Ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği (2003/17/AT ile değişik 98/70/AT)11/06/2004-25489)

  • Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (31/05/2005-25831)

  • Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (29/09/2004-25598)

  • Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)01/07/2005-25862)

  • Türkiye’de Koku Emisyonları ve İmisyonları Yönetimi

  • Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (06/06/2008-26898)



TÜRKİYE’DE DURUM

  • Çok sayıda yasa ve yönetmelik var. İzin prosedürleri kapsamındaki süreç karmaşık.

  • Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü yaklaşımının benimsenmesi konusunda bazı girişimler var.

  • Sanayi tesisleri için entegre izin alma süreci (Her alanda iyi olmak ve koordine çevre izni alınması) konusunda Bakanlığın çalışmaları mevcut.



ÖNERİLER

    • Konu kapsamında farkındalığın arttırılması
    • Endüstride IPPC (entegre kirlilik önleme tekniklerinin) ve erişilebilen en iyi tekniklerin kullanılması
    • İzinler, denetim ve yaptırımının interaktif ve saydam hale gelmesi
    • Yenilik/inovasyonun teşvik edilmesi (sübvansiyon)


SANAYİDE REKABET ANLAYIŞI

  • 1960’lar ÜRETİM üstünlüğü ile rekabet

  • 1970’ler MALİYET üstünlüğü ile rekabet

  • 1980’ler KALİTE üstünlüğü ile rekabet

  • 1990’lar HIZ üstünlüğü ile rekabet

  • 2000’ler BİLGİ üstünlüğü ile rekabet





Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin