Gigiyena elmi,məqsədi,vəzifələri və inkişaf tarixi

Oksigen.Havanın daimi tərkib hissələrindən biridir.Oksigenin insanın həyat faəliyyətində böyük həmiyyəti vardır.Təbiətdə oksigen bitki,heyvan və insanın tənəffüsünə,yanma və oksidləşmə prosesinə sərf edilir və bərpa olur.Sakit halda bir dəqiqə müddətində bir adam 0,3 l oksigen sərf edir.Fiziki iş zamanı oksigen sərfi bir dəqiqədə 4,5 l-ə qədər artır.

Havada oksigenin 16-17%-ə qədər azalması orqanizmin funksiyalarının pozulmasına səbəb olur.7-8%-ə qədər azalma son həddir,bundan az olduqda ölüm baş verir.

Karbon qazı.Karbon qazı havaya tənəffüs prosesi,qıcqırma,çürümə,üzvi maddələrin parçalanması,yanacağın yanması nəticəsində verilir.Orqanizmdə karbon qazı toxuma mayesindən toxumalararası mayeyə,oradan venoz qana və sonra alveollardan havaya keçir.

Karbon qazı tənəffüsün tənzimləyicisidir.Qanda karbon qaznının miqdarı tənəffüs mərkəzinə həm bilavasitə,hə də qanda RH-ın dəyişməsi sayəsində təsir edir.

Azot.İnsanın nəfəsaldıqı və verdiyi havada miqdarı təxminən eyni olur.Havanın tərkibinin çox hissəsini azot təşkil edir ki,həyatn əmələ gəlməsi də onunla bağlıdır.O,zülalların və digər azotlu birləşmələrin tərkibinə daxildir.Təbiətdə fasiləsiz azot dövranı vardır,elə ki,atmosferin azot üzvi birləşmələrə çevrilir və yenidən həmin üzvi birləşmələr parçalanaraq azotu havaya qaytarır.Azot təsirsiz qazlara aid olub,oksigen üçün durulducu rol oynayır,çünki təmiz oksigenlə nəfəs almaq mümkün deyil.Havada azotun kəskin artması hipoksiyaya səbəb ola bilər.

Azon.Atmosfer havasında az miqdarda olur.Bunlar elektrik boşalmaları zamanı çoxlu miqdarda suyun buxarlanmasından,habelə küləyin ulturabənövşyi şüualarnın təsirindən əmələ gəlir.Ozonu xarekter iyinə görə asanlqla təyin etmək olur.Havada 0,002 mq/l ozon olduqda belə onun iyi hiss edilir.

Havanın fiziki xassələrinin müayinə üsulları

Havanın tempuraturunun ölçülmsi – termometriya.Tempuratur latın sözü olub vəziyyət deməkdir.Havanın hərarəti termometrlə ölçülür.Termometrlər civəli və spirtli olurlar.Spritli termometrlər dəqiq sayılmır,lakin onlar çox aşağı (-130⁰) hərarəti ölçməyə imkan veririr.Civəli termometlər dəqiq ölçüb,çox aşağı hərarəti ölçməyə imkan vermir,çünki civə -39,0⁰ C-də donur.

Hərarəti ölçmək üçün üç növ termometrdən istifadə edilir: