GİRİŞ amaç – kapsam – hedef 3

PLANLAMA ALANININ BÖLGESINDEKI YERI VE GENEL TANIMI

Talas ilçesi 445.495 dekarlık yüzölçümü ile Kayseri ilinin güneydoğusunda bulunmakta olup; Kayseri kent merkezine 6 km uzaklıkta olan Erciyes Dağının eteğinde yer alır. Kuzeyde ve Batıda Melikgazi, kuzeydoğuda Bünyan ve güneyde Tomarza ilçeleri ile komşudur. Denizden yüksekliği ortalama 1100 metre olan Talas, 38°41’ kuzey enlemleriyle, 35°33’ doğu boylamları arasında yer alır. İlçe, karayolu ulaşımının doğrudan sağlanabildiği bir noktada, Kayseri-Sivas karayoluna yakın konumda, Kayseri-Malatya karayolu üzerinde bulunmaktadır.

İlçenin tarihi M.Ö. 1500’lere kadar uzanmakla birlikte 1467 yılında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. 1907 yılına kadar Osmanlı’ya bağlı bir kasaba iken 1907’de belde teşkilatı kurulmuş ve 1911’de Kayseri’ye bağlı bir bucak olmuştur. 1987 yılında 3392 sayılı kanunla ilçe statüsüne geçmiştir. 2004 yılında 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu gereğince merkez ilçe olmuştur (23,07,2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazete ’de yayınlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu gereğince Talas ilçesi merkez ilçe olmuş ve 4 köy mahalleye dönüşmüştür. Bunlar Cebir, Akçakaya, Çatakdere ve Yazılı’dır.). 6360 sayılı 14 İlde Büyükşehir Belediyesi ve 27 İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlüğe girmesinden önceki dönemde ilçede 1 adet belediye, 12 adet köy ve 21 adet mahalle bulunurken; 6360 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile belediye sayısı 1, mahalle sayısı 33 olmuştur.

Denizden yüksekliği ortalama 1100 metre olup yer şekilleri bakımından 2’ye ayrılmaktadır. Aşağı Talas ortalama 1100 metre rakıma sahip bir vadi, Yukarı Talas ise 1191 metre rakımlı bir plato görünümündedir. İlçenin güneydoğusunda 1871 metre yüksekliğinde Erciyes Dağı’nın püskürtmesi sonucu oluşan volkanik Ali Dağı bulunmaktadır. İlçede orman, akarsu, göl, boğaz, gedik, geçit ve plaj yoktur.

İlçede hâkim bitki örtüsü bozkır olup; kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçer. Yağmur genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsiminde yağar. Bitki örtüsü olarak çayır, mera ve otlaklarla kaplıdır. Mart-Kasım ayları arasında barınmaya imkân veren 7 yayla (Erciyes-Çallıyurt, Çömlekçi-Güzelce, Cebir-Dadalı, Kadıyurdu-Güzelce, Şekerpınar, Kepez-Elmalı) bulunmaktadır.

İlçenin bağlı olduğu Kayseri ili 3. Derecede deprem bölgesindedir. Tarihsel dönemlerde yıkıcı depremlerden etkilendiği bilinmektedir. Son yüzyılda 1940 Erciyes depremi şehirde hasara neden olmuştur. 1900 yılından günümüze Kayseri ili ve çevresinde meydana gelen depremler incelendiğinde, genelde depremlerin Tuz Gölü, Ecemiş ve özellikle Kırıkkale fayının güneybatı ucunda oluştuğu gözlenmektedir. Ancak Talas ilçesinde bu depremler herhangi bir yıkıcı hasara sebep olmamıştır.

Talas İlçesi Başakpınar Ufuk, Başakpınar Yıldıztepe ve Kuruköprü Mahallerinin bir bölümünü kapsayan planlama alanı, yaklaşık 240 hektardır.

Alan 1/5000 ölçekli hâlihazırın;

• 
  K35-D-08-A
  
• 
  K35-D-08-B
  
• 
  K35-D-08-C
  
• 
  K35-D-08-D
  
• 
  K35-D-09-D
  

Paftalarında yer almaktadır.

HARİTA : ÜLKE İÇERİSİNDEKİ YERİ

HARİTA : BAŞAKPINAR SANAYİ PLANLAMA ALANI SINIRI VE HÂLİHAZIR HARİTA

HARİTA : BAŞAKPINAR SANAYİ PLANLAMA ALANI SINIRI VE UYDU GÖRÜNTÜSÜ

2. NÜFUS VE EKONOMİK YAPI

2.2.1. DEMOGRAFİ

Talas; Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesinde, istatistiki bölge birimleri sınıflamasına göre TR7 Orta Anadolu Bölgesinde, TR72 Alt bölgesinde yer alan Kayseri ilinin 16 ilçesinden biridir. 2014 yılı nüfusu 128.414 kişi, 2015 nüfusu 137.933 kişidir. Kayseri ilinin en yüksek nüfusa sahip 3. İlçesi olan Talas TUİK 2014 yılı verilerine göre 128.414 kişi nüfusu ile Kayseri nüfusunun % 9,7’sini Türkiye nüfusunun %0.16’sinı, TUİK 2015 yılı verilerine göre 137.933 kişi nüfusu ile Kayseri nüfusunun % 10,2’sini Türkiye nüfusunun %0.17’sini oluşturmaktadır.

Tablo : TALAS YILLARA GÖRE NÜFUS DAĞILIMI

	Türkiye	Kayseri	Kayseri/Türkiye (%)	Talas	Talas/Türkiye (%)
2007	70.586.256	1.165.088	1.65	75.675	0.1
2008	71.517.100	1.184.386	1.65	81.399	0.11
2010	73.722.988	1.234.651	1.67	99.850	0.13
2012	75.627.384	1.274.968	1.68	113.372	0.14
2014	77.695.904	1.322.376	1.7	128.414	0.16
2015	78.741.053	1.341.056	1.7	137.933	0.17
2016	79.814.871	1.358.980	1.7	144.803	0.18
2017	80.810.525	1.376.722	1.7	155.024	0.19

Kaynak: TUİK (2007-2017)

Tablo : MAHALLE-PLANLAMA ALANI NÜFUS DAĞILIMI

MAHALLE/YILLAR	2014	2016	2017
Akçakaya	457	446	447
Alaybeyli	800	738	726
Ardıç	104	88	81
Bahçelievler	22688	23435	23446
Başakpınar Gaziler	529	544	540
Başakpınar Ufuk	1277	1235	1214
Başakpınar Yıldıztepe	2055	2106	2141
Cebir	338	326	302
Çatakdere	638	648	661
Çevlik	235	244	247
Çömlekçi	752	699	706
Endürlük	293	265	245
Gülistanevler	76	66	72
Han	634	622	602
Harman	2879	2898	2885
Kamber	530	503	492
Kepez	2439	2486	2507
Kiçiköy	5770	5869	6078
Koçcağız	487	469	455
Kuruköprü	1599	1620	1604
Mevlana	48644	63228	71972
Mengücek	235	231	224
Ortakavak	138	147	151
Örencik	377	356	328
Reşadiye	1415	1334	1350
Sakaltutan	565	525	503
Süleymanlı	557	551	538
Tablakaya	1194	1650	2007
Yamaçlı	304	306	302
Yazyurdu	592	584	596
Yenidoğan	27945	28895	29863
Yukarı	231	249	277
Zincidere	1637	1441	1462

BAŞAKPINAR SANAYİ PLANLAMA ALANININ İÇİNDE BULUNDUĞU BAŞAKPINAR YILDIZTEPE MAHALLESİ, BAŞAKPINAR UFUK MAHALLESİ VE KURUKÖPRÜ MAHALLELERİNİN 2016 YILI TOPLAM NÜFUSU 3399 KİŞİ OLMASINA RAĞMEN PLANLAMA ALANI DAHİLİNDE NÜFUS BARINMAMAKTADIR.


Kaynak: TUİK 2017

2.2.2. EKONOMİ

Kayseri Türkiye Bölgesel Yerleşme Düzeninde Orta Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. Çalışma alanı olan Talas ilçesi ise II. alt bölgede Yozgat Merkez ve Yerköy ile birlikte yer almaktadır.

Tablo : TR72 BÖLGESİ KADEMELENME

TR7 TR7	ORTA ANADOLU ORTA ANADOLU	TR71 (Kırıkkale,Aksaray,Niğde,Nevşehir, Kırsehir)	TR711 TR712 TR713 TR714 TR715	Kırıkkale Aksaray Niğde Nevşehir Kırşehir
		TR72 (Kayseri.Sivas, Yozgat)	TR721 TR722 TR723	Kayseri Sivas Yozgat	I. Alt Bölge	Kocasinan, Melikgazi ve Sivas Merkez
					II. Alt Bölge	Talas, Yozgat Merkez ve Yerköy
					III. Alt Bölge	Sorgun, Şefaatli, Akdağmadeni, Sarıkaya, Boğazlıyan, Bünyan, Hacılar, İncesu, Develi, Yahyalı, Gemerek, Şarkışla, Suşehri, Zara, Divriği, Kangal ve Gürün
					IV. Alt Bölge	Yıldızeli, Çekerek, Yenifakılı, Çayıralan, Çandır, Pınarbaşı, Tomarza, Yeşilhisar, Özvatan ve Sarıoğlan
					V. Alt Bölge	Koyulhisar, Akıncılar, Gölova, İmranlı, Doğanşar, Hafik, Ulaş, Altınyayla, Akkışla, Felahiye, Kadışehri, Saraykent, Aydıncık ve Sarız

Kaynak: ORAN Kalkınma Ajansı TR72 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı

Talas, 2016 yılı Tüik verilerine göre 144.803 kişilik nüfusu ile Kayseri ilinin en yüksek nüfusa sahip 3. ilçesidir. Orta Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından 2013 yılında yapılan demografik yapı, eğitim, sağlık, işgücü ve sanayi, tarım ve hayvancılık, mali ve yaşam kalitesi göstergelerinden oluşan 39 değişkenin kullanıldığı ‘TR72 bölgesi ilçeler kalkınmışlık endeksi’ çalışması verilerine göre Talas ilçesi TR72 bölgesi içerisinde 4.sırada Kayseri ili içerisinde 3.sırada yer almaktadır.

İlçe merkez nüfusunun çoğu memur, işçi ve emeklidir. Köylerde ise ekonomi, genel olarak çiftçilik, hayvancılık ve inşaat işçiliğine dayanmaktadır.

Talas, endüstriyel hammaddeler ve sanayi alanlarına yakın olması nedeniyle öne çıkmaktadır. Yapı malzemeleri bakımından değer taşıyan pomza, Talas ilçesindedir. Talas Bölge içerisinde I. alt bölgede yer alan Kocasinan ve Melikgazi ile birlikte hizmetler sektörünün en çok geliştiği ilçeler arasındadır. Yozgat Merkez ve Yerköy ilçeleri ise hizmetler sektörünün nispeten az geliştiği alanlardır. Talas ve Yozgat merkezde hizmet sunum kalitesi ile konaklama ve yiyecek-içecek sektörünün geliştirilmesi gerekliyken Yerköy’de hizmet türlerinin çeşitlendirilmesi ihtiyacı ön plandadır. ¹

Tablo : NÜFUSUN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI VE KAYSERİ İÇERİSİNDEKİ SIRALAMASI

Sektörler	Tarım	Sanayi	Hizmet
Talas	%10	%8	%82
İlçelere Göre Sıralama	13	7	1

Kaynak: ORAN Kalkınma Ajansı TR72 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı

Tablo : LQ ANALİZİ

İlçeler	Tarım	Sanayi	Hizmet
Akkışla	5.30	0.02	0.20
Bünyan	4.08	0.21	0.47
Develi	2.74	0.58	0.69
Felahiye	4.91	0.03	0.31
Hacılar	0.34	2.05	0.64
İncesu	3.25	0.42	0.62
Kocasinan	0.45	0.71	1.33
Melikgazi	0.04	1.46	1.05
Özvatan	4.03	0.05	0.57
Pınarbaşı	4.52	0.35	0.26
Sarıoğlan	4.89	0.04	0.31
Sarız	5.14	0.07	0.22
Talas	0.60	0.26	1.53
Tomarza	4.30	0.35	0.33
Yahyalı	2.39	0.88	0.63
Yeşilhisar	4.94	0.10	0.26
Kayseri	0.71	1.11	1.08

Stratejik ve anahtar sektörlerin belirlenmesinde bir değişken olan Yoğunlaşma Katsayısı (LQ) Analizi, genellikle bir sektörün belli bir bölgedeki yığılmasını ulusal referansla ölçmek için kullanılmaktadır. Bir sektörün yoğunlaşma katsayısının 1’den büyük çıkması, sektörde yoğunlaşma olduğu ve buna bağlı olarak bölgenin, bu sektörde yerelde tüketilenden daha fazla ürettiği ve ürettiği mal ve hizmetleri bölge dışına ihraç ettiği anlamına gelmektedir. Fakat bölgede yoğunlaşma katsayısı 1’den büyük çıkan her sektör rekabetçi veya büyüyen sektörler olmamaktadır.

Talas ilçesinin LQ oranları ile ortaya çıkan sektörel eğilimleri ve sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıladaki payları incelendiğinde; ilçede temel sektörün hizmetler sektörü olduğu ve bu sektörün sektörün 1.53 LQ katsayısı ile yerelde tüketilenden daha fazla ürettiği hizmetleri ilçe dışına tüm il merkezine ve kısmen de il dışına da ihraç ettiği söylenebilir.

Tablo : TALAS İLÇESİ SGK KAYITLI ÇALIŞAN SAYISI(2014)

İş Kolları	Çalışan Sayısı
Tarım, Ormancılık Ve Balıkçılık	216
Madencilik Ve Taş Ocakçılığı	200
İmalat	450
Elektrik, Gaz, Buhar Ve İklimlendirme Üretimi Ve Dağıtımı	551
Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi Ve İyileştirme Faaliyetleri	23
İnşaat	7494
Toptan Ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının Ve Motosikletlerin Onarımı	1123
Ulaştırma Ve Depolama	458
Konaklama Ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri	446
Bilgi Ve İletişim	29
Finans Ve Sigorta Faaliyetleri	1
Gayrimenkul Faaliyetleri	19
Mesleki, Bilimsel Ve Teknik Faaliyetler	620
İdari Ve Destek Hizmet Faaliyetleri	391
Kamu Yönetimi Ve Savunma; Zorunlu Sosyal Güvenlik	1511
Eğitim	74
İnsan Sağlığı Ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri	91
Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence Ve Spor	788
Diğer Hizmet Faaliyetleri	3

2.2.2.1. SANAYİ

Cumhuriyet döneminde Kayseri’nin Ankara, Sivas, Niğde üzerinden demiryolu bağlantılarının sağlanması, ülke içerisindeki fiziksel konumu ve arazi yapısının uygun olması nedeniyle sanayi şirketleri kent merkezinde yer almaya başlamışlardır. 1920-1950 yılları arasında kamu yatırımlarıyla kurulmaya başlayan sanayi şirketleri kale ve çevresinde olan kent yerleşimini kendilerine doğru çekmeye başlamışlardır. Bu dönemde kurulan Sümer Bez Fabrikası ve Eski Sanayi Sitesi kent makroformunu belirleyen ana unsurlar olmuştur.

1970-1980’li yıllarda, sanayinin gelişmesiyle birlikte tüketim ve ara malı üretim sektörlerindeki sanayi şirketlerinin artması sonucu kent merkezinin batısında organize sanayi bölgesinin kurulmasıyla konut alanları batıya doğru yönelmiştir.

1990’lı yıllarda organize sanayi bölgesinin tam kapasiteyle çalışması, Doğu Sanayi Sitesi, Ağaç İşleri Küçük Sanayi Sitesi gibi sanayi alanlarının da kurulmasıyla kentin doğu ve batısında toplu konut alanları oluşmaya başlamıştır. Böylece kent doğu-batı doğrultusunda sanayi alanlarının yakın çevrelerine doğru gelişmeye başlamıştır.

Talas ilçesinde sanayi gelişmemiştir. Küçük çaplı Mobilya atölyeleri, Hazır giyim üzerine kurulmuş imalathaneler ve hazır beton tesisleri bulunmaktadır. İlçede organize sanayi bölgesi ve küçük sanayi sitesi bulunmamaktadır. Ancak ilçede ileriye dönük yapılan projeksiyonlarda sanayi altyapısının yükselen bir sektör olduğu ön plana çıkmıştır. Ancak ilçenin yakın çevresindeki Hacılar ve Mimar Sinan organize sanayi bölgelerinin olması bu potansiyelin fiziki yansımasını kısıtlamaktadır.

Tablo : KAYSERİ İLÇELERE GÖRE SANAYİ SEKTÖRÜ VERİLERİ

İLÇE	FİRMA SAYISI	ÇALIŞAN SAYISI
MELİKGAZİ	1044	48.987
KOCASİNAN	280	7.670
DEVELİ	35	1.246
İNCESU	26	843
YAHYALI	24	685
PINARBAŞI	23	816
HACILAR	16	1.300
TOMARZA	11	332
TALAS	11	211
BÜNYAN	7	168
YEŞİLHİSAR	3	86
SARIOĞLAN	3	20
SARIZ	2	13
ÖZVATAN	1	5

Kaynak: Kayseri İl Sanayi Durum Raporu 2013