Giriş. Dəmiryol nəqliyyatının rolu və vəzifələri

Qatar və manevr lokomotivləri

Yerinə yetirilən işin xarakterinə görə lokomotivlər qatar və manevr lokomotivlərinə bölünürlər. Qatar lokomotivləri dəmir yolu xətlərində qatarların hərəkəti və yaxud dəmir yol nəqliyyatının əsas işini daşıma prosesini yerinə yetirir. Manevr lokomotivləri isə köməkçi əməliyyatların, manevr işlərinin-tərkiblərinin formalaşdırılması prosesində, stansiya və sənaye müəssisələrin dalan yollarında bir vaqonun və ya bir qrup vaqonun yerdəyişməsi və vaqonların yüklənmə-boşaltma əməliyyatlarının yerinə yetirilməsində istifadə olunur. Qatar lokomotivləri təyinatına görə yük, sərnişin və universal lokomotivlərə bölünürlər. Yük lokomotivləri kütləsi 3-5 min ton olan qatarları idarə etmək üçün tələb olunduğundan onların gücü və dartı qüvvəsi böyük olmalıdır. Belə lokomotivlər əsasən iki seksiyalı olurlar. Sərnişin lokomotivləri adi və yüksək hərəkət sürətlərində (160-200 km/saat) sərnişin qatarlarının aparılmasında istifadə olunduğundan, onların gücündən daha səmərəli istifadə etmək üçün bir seksiyalı hazırlanır və təkərlərinin diametri daha böyük olur. Manevr lokomotivləri qatar lokomotivlərə nisbətən kiçik qabaritə və daha az gücə malik olurlar. Manevr lokomotivləri bütün stansiya və dalan yollarında sərbəst hərəkət etməklə bərabər, dəyişən hərəkət rejimlərində səlist hərəkət edirlər və yüksək yerdəyişmə imkanına malikdirlər. Manevr lokomotivlərinin gücü 800-1000 kVt hədlərində dəyişir. Gücü 500 kVt-dan az olan manevr lokomotivləri sənaye müəssisələrində texnoloji məqsədlər üçün istifadə olunan vaqonların yerdəyişməsində istifadə olunurlar. Belə lokomotivlər zavoddaxili və dalan yollarında daşımaları yerinə yetirərək, magistral dəmir yollarında hərəkət etmə imkanlarına malik olmurlar. Bu lokomotivlərə çox zaman sənaye nəqliyyatı lokomotivləri də deyirlər.