GiRİŞ: karakalpak türkleri ve karakalpakistan
Yüklə 2,33 Mb.
|
DİZİNA Aça
M. XXI, 643 Acıpayamlı O. 281, 643 Adak Kale 296, 304, 305, 314, 348, 353, 365, 367, 371, 382, 384, 386, 507, 629 Adisayit Pahratdiynov XXXVI, 87 Afganistan 535 Ahmedov S. 55, 97, 99, 101, 104, 105, 645 Aka İ. 238, 643 Akçolpan 352, 362, 625, 635 Akşa Göl 239, 284, 288, 289, 291, 304, 305, 306, 307, 310, 315, 352, 362, 363, 364, 365, 367, 371, 382, 384, 385, 386, 503, 504, 505, 506, 629 Aktaş R. N. 206, 645 Ali Şir Nevayi 150, 240, 657, 672 Alkaya
E. 62, 66 Allambergenov K. 73, 643 Alpamıs 69, 85, 86, 87, 89, 644 Alptekin A. B. 177, 269, 270, 274, 275, 644 Altay XXI, XXIII, 62, 89, 125, 278, 328, 659, 668 Altın Orda XLIV Amuderya XIII, XIV, XXVII, XXXIX, XL, XLII, XLIII, XLIV, XLV, XLVI, XLVII, XLIX, L, LI, 234, 243, 244, 288, 298, 327, 328, 329, 347, 358, 362, 363, 364, 503, 533, 534, 535, 587, 636, 646 Aral XIII, XV, XVI, XXV, XXXIX, XL, XLI, XLII, XLIII, XLIV, XLV, XLVI, XLVII, 67, 74, 84, 272, 282, 312, 340, 347, 364, 365, 367, 398, 409, 506, 519, 622, 624, 637, 674 Arat R. R. XIII, XXIV, XXV, 63, 644 Arda C. Z. 269, 644 Assmann J. 202, 644 Atalay B. 68, 273 Ay A. 185, 219, 356, 435, 453, 550, 567, 644 Aydın Göl 348, 364, 393, 598 Aydos Bey XLVII, XLVIII, 232, 243, 244, 358, 598 Aydosbiy ve Devletyarbek 87 Ayımbetov K. 89, 90, 157, 158, 193, 216, 634, 635, 644 Aytmuratov D. XX, XXII Azerbaycan XXV, XXVI, 71, 73, 94, 125, 146, 147, 186, 247, 645, 662 B Bağdat Kalesi 365, 508 Bahadırova S. 55, 74, 78, 93, 97, 99, 101, 104, 105, 156, 157, 159, 162, 163, 164, 197, 201, 281, 643, 645, 651, 666 Barthold W. XV, 645 Bascom W. 206, 212, 213, 214, 260, 263, 645 Baskakov N. A. XIV, 71, 91, 646 Başkurt XX, XXII, XXXV, 62, 89, 125, 645, 659 Baymıradov A. 187, 646 Baymuradov B. 186, 187, 646 Begimov
A. 88 Belyaev
İ. A. XL, 635, 646 Bennigsen A. XVIII, 647 Berdak XXIV, XXXII, XXXVI, XXXVII, XXXVIII, 54, 67, 86, 647, 660, 665, 667 Berdiev J. XIX, XXIX, 647, 670 Biruni XIV, 348, 602 Boratav
P. N. 133, 138, 140, 172, 174, 179, 192, 200, 219, 220, 240, 256, 648 Bozkurt
F. 61, 70, 648, 657 Brown
R. 260 Buch
W. 129, 130, 648 Buhara XVIII, XLV, XLVI, 233, 243, 283, 289, 298, 301, 320, 346, 350, 356, 358, 368, 514, 572, 588, 590, 633 C Carr
E. H. 230, 648 Cemiloğlu M. 270, 648 Cengiz Han XXVII, XXXV, XLIII, XLIV, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 277, 281, 292, 302, 314, 320, 325, 345, 351, 356, 361, 363, 369, 377, 378, 380, 381, 382, 384, 385, 389, 622, 632, 635, 648 Çernıe Klobuki XVIII, XXVI, XXVII, XXVIII Çetin
A. Y. 67, 68, 69, 280, 648, 649 Ceyhun Vedat Uygur XVI, 54, 55, 57, 58, 61, 62, 63, 65, 73, 74, 75, 76, 77, 78 Christensen A. 267
Çistov K. V. 182, 194 Ciydeli Baysın 351, 369, 619 Çınar
A. A. 55, 56, 74, 273, 643, 649 Çobanoğlu Ö. 164, 203, 226, 649 Cohen
A. P. 122, 202, 648 Corayev
M. 185, 648 Cumanazarov U. A. 149, 150, 185, 648 Çuvaş 62, 659 D Dağıstan 62, 659 Davkaraev N. 193, 664 Dede Korkut XXI, 78, 236, 274, 275, 346, 584, 645, 653 Dégh
L. 124, 128, 129, 132, 134, 136, 137, 142, 167, 168, 169, 207, 225, 227, 228, 231, 253, 649 Devlet
N. XIV, XV, 59, 650 Dinyeper XXVII, XLVI, 234, 357, 363, 580 Divaev A. A. 89, 91 Diykanbaeva A. 126, 144, 150, 151, 152, 181, 182, 188, 192, 213, 215, 257, 261, 267, 650 Dizdaroğlu H. 137, 654 Dundes A. 134, 135, 651 Duranlı M. 126, 145, 155, 651 Duymaz A. 177, 178, 270, 651 E Edige 68, 85, 86, 87, 643, 651 Ejiniyaz Şayır 86 Eker
G. Ö. 128, 130, 169, 205, 206, 254, 260, 261, 645, 646, 648, 649, 651, 662, 667 Ekici
M. 81, 142, 210, 212, 268, 269, 270, 274, 651 Elçin
Ş. 139, 219, 220, 274, 652 Eliade
M. 131, 652 Er Şora 87 Er Ziyvar 68 Ercilasun A. B. XVII, 65, 76, 652, 673 Erdoğan
K. 136, 653 Erejep Bey XLIX Ergin M. 274, 653 Ergun M. 60, 61, 72, 125, 126, 155, 270, 277, 278, 338, 495, 496, 636, 653 Ernazar Alaköz XLVIII, 232, 240, 241, 244, 262, 302, 345, 359, 360, 369, 516, 603, 609, 611, 647 Erol
M. S. XVI, 65, 653, 655 Ersoy
R. XXI, 203, 230, 231, 653 Esbergenov H. XXI, XXIII, 654 Esemuratov G. 90, 216, 644 Esengeldi Bey XLVII, 243 Esin E. 274, 654 Estemez Göl 289, 364, 503, 504, 506 F Fikret Türkmen 81, 269 Fleming A. 266
G Gagauz 62, 71, 659 Georges R. A. 134, 135, 654 Gerip Aşık 87 Gökalp
Z. 137, 138, 654 Gökyay
O. Ş. 236, 270, 275, 655 Goldstein K. S. 81, 654 Gömeç
S. 62, 655 Görkem
İ. 126, 178, 204, 254, 655, 667 Gülayım 88, 289, 291, 296, 300, 303, 319, 354, 366, 372, 375, 376, 383, 384, 387, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526 Güldirsin 229, 235, 236, 262, 289, 303, 304, 315, 324, 326, 349, 353, 366, 367, 403, 404, 511, 512, 513, 629, 639 Günay
U. 250, 665 Gusev
V. E. 181 H Hakas 125, 278 Halpert H. 134
Harezm XLI, XLIV, LI, 238, 348, 349, 367, 511, 627 Hatamov
N. 183, 655 Hayıt
B. 59, 655 Hazreti Ali 627, 649 Hekimniyazov J. XLII, 655 Hive XLV, XLVI, XLVIII, XLIX, L, LI, 93, 232, 241, 242, 243, 244, 245, 302, 310, 311, 348, 358, 359, 366, 368, 369, 380, 516, 518, 535, 580, 598, 600, 603, 607, 609, 611, 675 Hive Hanı XLV, XLVII, XLVIII, 241, 242, 243, 244, 245, 246 Hızır 175, 178, 192, 227, 279, 292, 301, 306, 308, 310, 317, 335, 336, 337, 355, 373, 375, 545, 547, 595, 621 Hocaeli XIV, XVI, XLVIII, L, 241, 244, 315, 348, 352, 367, 369, 503, 517, 615 Hojambergenov R. 89
Hojaniyazov Ğ. XLII, 88, 655 Honko L. 207, 208, 209, 210, 212 Hoşniyazov J. XXI, XXIII, 654 Hurlika-Hemra 87 Hüseyin Baykara 232, 237, 238, 240, 245, 345, 503, 656 I Işık
N. A. XV, 236, 656 J Jason H. 127, 657 Jdanko
T. A. XXX, XL, XLI, 635, 658 Jiyemurat Bekmuhammedov 89 K Kabartay 62, 659 Kafesoğlu İ. XXXI, 60, 273, 659 Kahhar T. XLI, 63, 660 Kaipbergenov T. 57, 659 Kalafat Y. XXI, XXVI, 62, 74, 659 Kalenderov M. XXII, XXIX, XXXIV, 661 Kallimci H. 57, 659 Kalmuk 319, 347, 350, 351, 387, 509, 521, 523, 597, 598, 623 Kamalov
S. XVIII, XXVII, XL, XLI, XLII, XLIII, XLVI, XLVIII, XLIX, L, LI, LII, 72, 89, 93, 160, 234, 241, 243, 244, 245, 247, 630, 631, 632, 633, 635, 644, 659, 660, 663, 664, 666 Kanaatov T. 159, 630, 631, 632, 660 Kanar
M. 124, 660 Kanglı 235, 302, 320, 361, 363, 369, 382, 384, 385, 389, 624, 635 Kanlı Göl 282, 289, 306, 314, 348, 349, 354, 362, 364, 367, 387, 517, 629 Karabaylı XX, 283, 289, 310, 313, 319, 320, 349, 354, 367, 381, 517, 518, 533, 629 Karaçay 62, 278, 659 Karimov
A. 89, 90, 216, 644 Kaskabasov S. 152, 187, 661 Kazak XIV, XVI, XXI, XXIII, XXV, XXVI, XXXI, XXXIV, XXXV, XXXIX, XLVI, XLVIII, XLIX, L, LI, 62, 65, 71, 73, 78, 84, 86, 87, 89, 93, 125, 152, 153, 157, 187, 241, 244, 278, 347, 587, 588, 643, 655, 659, 661, 672 Kazan 71, 125, 147, 246, 278, 340, 668 Keneges XXXII, XXXIII, XXXIX, XLII, 350, 461, 579 Ketenler 229, 245, 282, 289, 300, 307, 310, 311, 315, 316, 354, 366, 375, 382, 385, 387, 408, 518, 519, 630, 639 Kılıçbay M. A. 131, 652 Kıpçak XVI, XXV, XXVI, XXVIII, XXX, XXXII, XXXIII, XXXV, XXXIX, XLII, 61, 350, 369, 579, 615, 666 Kırgız XX, XXI, XXII, XXXI, 65, 126, 144, 150, 182, 188, 192, 257, 277, 278, 643, 645, 650, 655, 657, 672 Kırım XLVI, 71, 125, 352, 362, 363, 369, 370, 524, 624, 625, 626, 635 Kırk Kız XLI, 57, 58, 68, 69, 73, 74, 84, 86, 87, 88, 218, 282, 283, 289, 291, 296, 300, 303, 312, 319, 348, 349, 354, 362, 364, 366, 372, 376, 382, 383, 384, 387, 390, 391, 526, 630, 635, 658, 659, 672 Kıtay XXXII, XXXIII, XXXIX, XLVIII, 99, 244, 350, 579 Kıyat XXXIX, 235, 351, 359, 361, 580, 609, 622 Kızıl Kale 288, 310, 348, 352, 362, 364, 365, 503, 506 Kızılkum XIII, 272, 340, 637 Koblan 69, 86, 87, 89, 644 Koçak A. 203, 204, 661 Koldavlı XLVIII, 241, 244, 347, 349, 516 Kongırat XIII, XIV, XXX, XXXII, XXXIII, XXXV, XXXIX, XLII, XLVIII, 99, 233, 241, 244, 347, 348, 350, 351, 359, 368, 369, 579, 582, 601, 609, 614, 615 Korganşa Kalesi 366, 518 Korkut Ata 263, 279, 283, 295, 299, 309, 318, 320, 346, 357, 358, 363, 366, 371, 377, 583, 584, 585, 586, 633 Köroğlu 274, 346, 651 Koşanov
A. XVIII, L, 660 Köseoğlu N. XLI, 63, 660 Kulımbet Şayır 86 Kurat A. N. 62, 662 Kurbanbay Tejibaev 88 Kurter
Z. 53, 662 Kutlu
M. M. 341, 662 L Lenin L, 232, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 662 Levinton G. A. 145 Luthi M. 126, 127, 128, 129, 254, 266, 267, 662 M Maksetov K. 77, 85, 87, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 160, 161, 163, 164, 165, 195, 196, 201, 215, 216, 218, 247, 630, 631, 632, 633, 635, 660, 661, 662, 663, 664, 666 Maman Bey XLVII, 283, 298, 301, 320, 350, 358, 368, 587, 588, 589, 590, 633 Mambetnazarov K. 91, 93, 247, 651, 660, 666 Mambetov K. XX, XXIV, XXV, XXVIII, XXX, XXXI, XXXII, XXXIII, XXXV, XXXVI, XXXVII, XXXIX, XLI, XLIV, 235, 664 Mangıt XXX, XXXII, XXXIII, XXXV, XXXIX, 347, 350, 579 Maspatşa 86, 87, 664 Mirzayev T. 149, 183, 184, 656, 666 Moğol XVIII, XX, XXIII, XXVII, XLIV, 232, 233, 234, 235, 236, 325, 347 Morohin
V. N. 181, 182 Moskova XIV, XV, 89, 145, 166, 369, 624, 635, 646, 658, 664, 670, 676 Moynak XIV, XV, L, 348, 514 Muhammed Fenanı XLVIII Mühemmet A. 153, 655 Muralı-Şer 239, 295, 305, 310, 311, 359, 382, 384, 388, 482, 483, 484, 604, 605, 606, 607, 634 Mustafayev E. M. XXVII, 664 Müyten XXXII, XXXIII, XXXIX, XLII, 347, 351, 352, 354, 360, 362, 364, 369, 409, 490, 519, 613, 625, 635 N Nahmedov A. XXVI, 664 Nasreddin Hoca 71, 77, 93, 669, 673 Nayman 311, 350, 422, 535 Nazlımhan Sulıv 240, 315, 352, 353, 371, 386, 503, 504, 505 Nogay XLIV, XLVI, 62, 277, 346, 352, 362, 369, 370, 382, 383, 385, 390, 626, 635, 659 Nökis
(Nukus) XIV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVIII, XXIX, XXX, XXXI, XXXII, XXXIII, XXXIV, XXXV, XXXVI, XXXVII, XXXIX, XL, XLI, XLII, XLV, XLIX, L, 55, 85, 87, 89, 90, 91, 94, 106, 158, 159, 160, 161, 162, 201, 216, 218, 234, 235, 243, 245, 348, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 643, 644, 645, 647, 651, 655, 658, 659, 660, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 667, 668, 669, 670 Nurmuhammedov M. XXXVI, 665 O Ocak A. Y. XXXVII, L, LI, 54, 71, 77, 93, 127, 218, 221, 657, 660, 665, 669, 675 Ögel
B. 138, 280, 328, 665 Ögiz Jırav 89 Oğuz XXVI, XXXIV, XXXV, 81, 205, 236, 261, 268, 651, 652, 665, 671 Oinas
F. J. 250, 665 Ömirbek 71, 93, 644, 666 Önal M. N. 126, 666 Öner M. XXVIII, 61, 666, 670 Ong W. 202, 233, 665 Ortekin H. 70, 657, 667 Öteş Şayır 86 Özarslan M. 266, 666 Özbek XVI, XXXII, XXXIV, XXXIX, XLIV, XLIX, 72, 84, 86, 89, 125, 148, 149, 150, 157, 162, 164, 183, 184, 185, 240, 244, 255, 266, 277, 278, 347, 621, 648, 654, 656, 657, 666, 669 Özbekistan XIII, XIV, XV, XVI, XIX, XXVIII, XXIX, XL, XLII, LII, 59, 64, 66, 79, 93, 148, 234, 637, 647, 653, 656, 659 Özdemir
H. 175, 666 Özkan
N. 61, 666 Öztürk
A. O. 130, 648 P Pahratdinov Y. 93, 633, 634, 666 Paşayev
S. 146, 186, 645, 675 Petikainen J. 254, 261, 667 Propp
W. 126, 266, 268, 269, 667 R Rasovsi 70, 667 Reichl K. 90, 216, 668 Röhrich L. 129, 130 Roux J. P. XXI, XXIII, 668 S Sadık
M. XXI, 153, 154, 186, 665, 668 Sagitov
İ. 87 Sakaoğlu S. 60, 71, 72, 73, 74, 93, 125, 139, 140, 144, 171, 174, 175, 218, 221, 222, 267, 269, 668 Sanders
B. 202, 669 Sarı Göl 348, 364 Sarıbaev K. XLIX, 245, 669 Sarımsakov B. 149, 183, 184, 655, 656, 666, 669 Sayathan 87 Schimel
A. 284, 669 Sedat Veyis Örnek XXIII Seyidoğlu B. 61, 140, 176, 177, 269, 669 Simonsuuri L. 136, 143, 166 Sirderya XIII, XLV, XLVI, XLVII, 88, 91, 243, 348, 590 Sönmez
S. 128, 254, 662 Süleyman O. XXVIII, 280, 290, 300, 301, 355, 372, 382, 387, 388, 428, 429, 542, 543, 631, 670 Sultan Süyin 237, 239, 295, 305, 306, 310, 311, 345, 352, 359, 365, 382, 384, 388, 396, 503, 504, 505, 506, 604, 605, 606, 634 T Taşağıl
A. XIV, XVII, 63, 670 Tatar 62, 89, 125, 147, 233, 659 Tejimuratov E. 90, 91, 161, 163, 196, 201, 215, 216, 663 Termiz 535 Thompson S. 82, 257, 266, 268, 270, 287, 329, 670 Tiyekli 245, 255, 302, 313, 347, 351, 359, 368, 380, 391, 393, 607, 609, 634 Tlevmuratov M. XXIII, XXV, XXXIX, XLV, XLVI, 243, 670 Tlevmuratova Z. M. XXIII, XXV, XXXIX, XLV, 243, 670 Togan Z. V. XXXI, 59, 670 Tolstov S. P. XL, XLI Tolstova L. S. 635, 636, 670 Topırak Kale 288, 310, 364, 503, 506 Törtkül XIV, L, 348, 481, 602 Turdimov Ş. 281, 671 Türkistan XXXI, LI, 56, 59, 62, 99, 289, 348, 350, 368, 369, 526, 579, 580, 624, 625, 655, 659, 670 Türkiye XIV, XV, XVI, XVII, XVIII, XXV, XXVI, XLI, XLIII, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 62, 63, 64, 65, 70, 71, 73, 75, 78, 79, 81, 84, 88, 90, 93, 94, 123, 124, 131, 133, 137, 138, 139, 140, 142, 143, 155, 156, 166, 167, 174, 175, 179, 180, 192, 210, 234, 238, 269, 270, 280, 281, 325, 391, 394, 498, 499, 500, 547, 579, 584, 586, 591, 643, 648, 650, 653, 656, 658, 660, 664, 670, 671, 672, 674 Türkmen XVI, XVII, XVIII, XXI, XXV, XXVIII, XXXIX, L, LI, 57, 58, 72, 73, 74, 75, 77, 81, 84, 86, 88, 125, 148, 186, 187, 210, 216, 217, 240, 255, 269, 275, 277, 278, 310, 347, 349, 350, 354, 407, 517, 579, 621, 623, 646, 650, 662, 670, 671 Türkmenistan XIII, XLIII, 71, 148 Tuva 125 U Ürgenç 289, 313, 354, 364, 381, 517, 519 Uygur C. V. XX, XXII, XLI, 58, 63, 71, 73, 125, 153, 185, 645, 655, 660, 668, 672 V Vakım Kale 279, 282, 311, 350, 363, 366, 376, 535, 630 Valehoğlu F. XXVI
Vesselovskiy T. 266
Y Yakut 125, 126, 145, 154, 155, 651 Yavuz M. H. 126, 665, 674 Yıldırım D. 203, 204, 219, 230, 674 Yılmaz S. XIV, XLI, 56, 66, 67, 73, 74, 75, 76, 77, 674 Yüce K. 600, 675 Yüksel H. A. 284, 676 Yusuf-Ahmet 87 Z Zuev Y. A. 635, 676 Ğ Ğabdullin M. 153, 655 İ İbrayev Ş. 152, 656 İdil XX, XXVII, XLIV, XLV, XLVI, 234, 347, 362, 363, 525, 580 İmamov K. 148, 149, 183, 184, 656, 666 İnan A. XXI, 70, 71, 240, 281, 656 İnayet A. 280, 281, 657 İran XLIII, 280 İşankul
C. XII, 495, 635 İşniyazova Ş. A. 150, 657 İvanov
P. P. 70, 657 Ş Şavk Ü. Ç. 75, 670 Şerbinin V. G. XXVII, 664 Şermuhammedulı P. XLI, 63, 660 Şımbay XLIV, XLVII, L, 229, 243, 275, 279, 291, 296, 298, 312, 348, 351, 355, 358, 360, 366, 367, 368, 369, 371, 372, 376, 379, 381, 415, 416, 417, 418, 471, 490, 492, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 591, 613, 615, 630, 639 Şımbay Kalesi XLVII, 243, 275, 279, 291, 298, 312, 355, 358, 366, 367, 371, 372, 376, 379, 381, 591, 630 1 R. Rahmeti Arat. “Kara-Kalpaklar.” İslam Ansiklopedisi. C. 6, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 1967, s. 184. 2 N. A. Baskakov. “Kara-kalpakskaya ASSR” (Karakalpak Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti). Bolşaya Sovetskaya Entsiklopediya. C. 31, Hzl. O. Yu. Şmidt, Moskova: Rosudarstvennıy İnstitut, 1937, ss. 437-438. 3 Ahmet Taşağıl. “Karakalpaklar.” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001, ss. 426-427. 4 Salih Yılmaz. XVI.-XX. Yüzyıllarda Karakalpak Türkleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 2006, s. 147. 5 Nadir Devlet. Çağdaş Türk Dünyası. İstanbul: Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1989, s. 173. 6 Nadir Devlet. age. s. 173. 7 W. Barthold. “Karakalpak.” The Encyclopaedia of Islam. Ed. Evandonzel, B. Lewis Chpellat, Volume 4, Leiden: E. J. Bill, 1990, s. 611. 8 Faruk Uysal, Ömer Kocaman. “Umutlar Ülkesi Karakalpakistan.” TİKA Avrasya Bülteni, S. 39, Ekim 2005, ss. 16-22. 9 “Karakalpak Özerk Cumhuriyeti.” Türkler. C. 19, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 647. 10 Nilüfer Avcı Işık. “Özbekistan Cumhuriyeti.” Türkler. C. 19, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 643. 11 “Kara-kalpakskaya ASSR” (Karakalpak Otonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti). Sovetskaya Entsiklopediya. C. 20, Hzl. B. A. Vedenskiy, Moskova: Rosudarstvennıy İnstitut, 1953, ss. 118-119. 12 Mehmet S. Erol. “Özbekistan Cumhuriyeti.” Türkler. C 19. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. s. 700. 13 “Karakalpak.” Türkler. C. 1. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. s. 251. 14 Ceyhun Vedat Uygur. Karakalpak Türkçesi Grameri (Fonetik, Morfoloji, Sentaks). Denizli: Bilal Ofset, 2001, s. IV; Karakalpak Tilinin İmla Kağıydaları (Karakalpak Dilinin İmla Kuralları). Nökis: Bilim, 1994, ss. 3-6; Ahmet Bican Ercilasun. Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005, ss. 26-27. 15 Pınar Dönmez-Fedakar. “Karakalpak Türklerinin Sözlü Halk Edebiyatında Bazı Şekil ve Türler Üzerine.” Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı. Hzl. G. Gülsevin, vd. İzmir: Kanyılmaz Matbaası, 2005, ss. 197-206. 16 Ahmet Taşağıl. “Karakalpaklar.” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001, s. 427. 17 Fikret Türkmen. “Karakalpakistan’da Destan Çalışmaları.” VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi (Mersin 18–22 Haziran 2001). Son Elli Yılda Türkiye Dışındaki Türk Halk Kültürü Çalışmaları Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı-Hagem Yayınları, 2002, ss. 269–275. 18 A. Bennigsen - C. Lemercier-Quelquejay. Sûfi ve Komiser-Rusya’da İslâm Tarikatları. Çev. Osman Türer, Ankara: Akçağ Yayınları, 1988, s. 278. 19 S. Kamalov - A. Koşanov. Karakalpakstan Tariyhı (Karakalpakistan Tarihi). Nökis: Bilim, 1993, s. 124. 20 Jemiyet Berdiev. “Ğulpak hem Kalpak Terminleri Hakkında.” (Gulpak ve Kalpak Terimleri Hakkında). Özbekistan Respublikası İlimler Akademiyası Karakalpakstan Böliminin Habarşısı, S. 3, Nökis, 1993, ss. 119-121. 21 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı-İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakstan, 1993, s. 34. 22 Davlen Aytmuratov. Turkskie Etnonimı: Karakalpak, Çernie Klobuki, Çerkes, Başkurt, Kırgız, Uygur, Tyurk, Peçeneg, Sak, Massaget, Skif (Türk Etnonimi). Nökis: Karakalpakistan, 1986, ss. 8-42. (Rusça olan bu eserin alıntıladığımız kısımları Ç. Sagınbekova tarafından bu çalışmada kullanılmak üzere tercüme edilmiştir.) 23 Karakalpak Añızları, Apsaneleri ham Şeşendik Sözleri (Karakalpak Añızları, Efsaneleri ve Şeşenlik Sözleri). Hzl. Z. İşmanava, Nökis: Karakalpakstan Baspası, 1992, ss. 122-123. 24 H. Esbergenov-J. Hoşniyazov. Etnografiçeskie Motivı v Karakalpakskom Folklore (Karakalpak Folklorunun Etnoğrafik Motifleri), Taşkent: Fan, 1988, s. 9. (Rusça olan bu eser, Begenç Muhammedov tarafından bu çalışmada kullanılmak üzere tercüme edilmiştir.) 25 Jean-Paul Roux. Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm. Çev. Aykut Kazancıgil. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1999, s. 274. Türk kültüründe yas hakkında bk. Abdülkadir İnan. Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995, ss. 176-200; Mehmet Aça. “Kazak ve Kırgız Türklerinde Defin Sonrası Bazı Uygulamalar ve Aş Verme (Aş Toyu)” Milli Folklor, S. 43, Güz-1999, ss. 24-33; Fikret Türkmen. “Türk Destanları ve Halk Hikâyelerinde Ölümden Sonra Dirilişin İfade Ediliş Şekilleri.” Türk Dünyası Kültür, Sanat, Haber ve Araştırma Dergisi, Ankara: Türksoy Yayınları, S. 2, 2001, ss. 15-19; Ruhi Ersoy. “Türklerde Ölüm ve Ölü İle İlgili Rit ve Ritüeller.” Milli Folklor, S. 54, Yaz-2002, ss. 86-101. 26 Nevruz ve Renkler. Hzl. Sadık Tural, Elmas Kılıç. Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Yayını, 1996, ss. 52, 58, 96; Yaşar Kalafat. “Türk Halk İnançlarında Kara.” Türk Dünyası Tarih Dergisi, Ağustos-1999, S. 152, ss. 17-21. 27 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 3, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1988, s. 110. 28 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 2, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1984, s. 49. 29 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 1, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1982, s. 40. 30 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). C. 1, s. 371. 31 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 2, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1984, s. 49; Davlen Aytmuratov. Turkskie Etnonimı: Karakalpak, Çernie Klobuki, Çerkes, Başkurt, Kırgız, Uygur, Tyurk, Peçeneg, Sak, Massaget, Skif (Türk Etnonimi). Nökis: Karakalpakistan, 1986, ss. 8-42. (Rusça olan bu eserin alıntılanan kısımları Ç. Sagınbekova tarafından bu çalışmada kullanılmak üzere tercüme edilmiştir.); M. Tlevmuratov-J. T. Berdiev-Z. M. Tlevmuratova. Karakalpakstan Tariyhı (Karakalpakistan Tarihi). Nökis: Karakalpakstan, 2004, s. 7. 32 H. Esbergenov-J. Hoşniyazov. Etnografiçeskie Motivı v Karakalpakskom Folklore (Karakalpak Folklorunun Etnoğrafik Motifleri). Taşkent: Fan, 1988, ss. 7-8. (Rusça olan bu eser Begenç Muhammedov tarafından bu çalışmada kullanılmak üzere tercüme edilmiştir.) Türk kültüründe saç ve ruh ilişkisi hakkında bk. Türk kültüründe saçla ilgili inanmalar hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Sedat Veyis Örnek. Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1966, ss. 117-118; Jean-Paul Roux. Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm. Çev. Aykut Kazancıgil. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1999, ss. 274, 109-145; Saç Kitabı. Editör: Emine-Gürsoy Naskali, İstanbul: Kitabevi, 2004. 33 R. Rahmeti Arat. “Kara-Kalpaklar.” İslam Ansiklopedisi. C. 6, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 1967, s. 185. 34 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı -İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakstan, 1993, s. 34. 35 Berdak. Şejire (Şecere). Nökis: Karakalpakstan, 1993, ss. 3-4. 36 M. Tlevmuratov - J. T. Berdiev - Z. M. Tlevmuratova. Karakalpakstan Tariyhı (Karakalpakistan Tarihi). Nökis: Karakalpakstan, 2004, s. 7; Fikret Türkmen. “Garaoğlu Destanı.” Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, S. 1, 1982, ss. 47–59. 37 R. Rahmeti Arat. agm. s. 185. 38 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı -İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakstan, 1993. s. 38. 39 “Karapapaklar” hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Selahattin Dündar-Haydar Çetinkaya. Terekemeler (Karapapak Türkleri). Ankara: Dündar Yayınları, 2004; Fahri Valehoğlu. Karapapaklar ve Onların XIX. Asr Harp Tarihi. Bakü: Seda Yayınevi, 2005; Mirza Bala. “Kara-Papak.” İslam Ansiklopedisi. C. 6, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1967, ss. 330-331; Yaşar Kalafat. “Karapapak Türklerinde Halk İnançları.” Türk Kültürü, Mart-1999, S. 431, ss. 160-170. Bugün Türkiye’de, özellikle Kars ve çevresinde, Azerbaycan’da, bir kısmı Güney Azerbaycan’da ve Ermenistan’da yaşamakta olan Karapapaklar ile Karakalpakların isim benzerliği dikkati çekmektedir. Karapapaklar bu çalışmanın konusu dâhilinde olmamakla birlikte Karapapaklar ve Karakalpaklar arasındaki ilişkiye burada kısaca değinmek yerinde olacaktır. Karakalpaklarda, Oğuz etkisi olmakla birlikte dil ve halk bilgisi ürünleri değerlendirildiğinde Kıpçak özelliklerinin ağırlık kazanır. “Terekeme” olarak da adlandırılan Karapapaklar, aynı özellikler bakımından mukayese edildiğinde Oğuz oldukları görülmektedir. Bu konunun geniş ve müstakil bir çalışma gerektirdiği açık olmakla birlikte Karakalpak ve Karapapak adlandırmalarındaki benzerliğin bir isim benzerliği olarak değerlendirilmesi yönünde bir görüş ortaya çıkmaktadır. Zira yukarıda da belirttiğimiz gibi baş giyimlerine bağlı isimlendirmeler Türk boyları içinde sıkça karşımıza çıkmakta ve Kazak grupları arasında “Kızıl Börük” ve “Konur Börük”, Kıpçak urukları arasında ise “Kara Börklü” gibi benzer isimlendirmeler söz varlığı bilinmektedir, fakat bu görüş yanında Karakalpakların Anadolu ve Kafkaslardan Orta Asya’ya göç etmeleri sonucu Karapapaklarla aynı kökene sahip olduğu görüşü de mevcuttur. Bu görüş Türklerin milattan önceki tarihlerde Ön Asya’da yaşadığı ve oradan Orta Asya’ya göç ettiği hipotezi ile desteklenmeye çalışılmaktadır. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için bk. Ahmet Nahmedov. “Eski Bir Türk Boyu Müytenler ve Menşe Efsaneleri.” Türkler. C 3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, ss. 580-583. 40 Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için bk. http://tatural.ru/euro/nasledie.htm 41 E. M. Mustafayev-V. G. Şerbinin. Büyük Rusça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Engin Matbaacılık, 1996, s. 332. 42 S. Kamalov. “Karakalpaklardıñ Halık Bolıp Käliplesivi Häm Onıñ Mämleketliginiñ Tariyhınan.” (Karakalpakların Halk Olarak Ortaya Çıkışı ve Onun Memleket Haline Gelmesi Tarihinden). Nökis: Özbekistan Respublikası İlimler Akademiyası Karakalpakistan Bölim Tariyh, Arheologiya Häm Etnografiya İnsitutı “Habarşısı Jurnalı” (N. 3 sanına kosımşa) 2001, s. 11; “Çernie Klobuki” ve 11-12. yüzyıldaki Rusya Kinezliği ilişkisi hakkında bk. Olcas Süleyman. Az i Ya. Çev. Natık Seferoğlu, Hzl. Kamil Veli Nerimanoğlu-Fikret Türkmen-Mustafa Öner, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1992, s. 149; Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı -İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakistan, 1993, s. 36. 43 Fikret Türkmen. “Garaoğlu Destanı.” Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, S. 1, 1982, ss. 47–59. 44 2006 yılında Karakalpakistan’da yaptığımız saha çalışması sırasında derlediğimiz anlatmalar şahsi arşivimizde yer almaktadır. Bu çalışmanın temelini yazılı kaynaklardaki malzemeler oluşturduğu için söz konusu derleme metinlerine yer verilmemiştir, fakat ileride yapacağımız müstakil bir çalışmada değerlendirilecek olan bu malzemeler ışığında, Karakalpak urukları hakkındaki anlatmaların nesilden nesile aktarılması amacıyla aile tarafından çocuklara öğretilmesinin bugün de canlı olarak yaşayan bir Karakalpak geleneği olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle söz konusu anlatmaların son derece canlı ve yaygın olduğunu söylemek mümkündür. Karakalpak tarihi hakkındaki anlatmalar için bk. J. Berdiev. Otrajenie v Legendah i Narodnıh Predaniyah İstorii Karakalpakov XIII-XVII vv. (13-17. Yüzyıllardaki Karakalpak Tarihinin Efsane ve Rivayetlerdeki Yansımaları). Nökis: Özbekistan Respublikası İlimler Akademiyası Karakalpakistan Bölim Tariyh, Arheologiya Ham Etnografiya İnsitutı, 1996. (Yayımlanmamış Doktora Tezi.) 45 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 4, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1992, s. 393. 46 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). C. 4, s. 318. 47 Karakalpak urukları hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Kamal Mambetov. Karakalpaktıñ Etnografiyalık Tariyhı (Karakalpak’ın Etnografik Tarihi). Nökis: Karakalpakstan, 1995, ss. 17-37. Bu konuda ayrıca bk. T. A. Jdanko. Oçerki İstoriçeskoy Etnografii Karakalpakov-Rodo-Plemennaya Struktura i Rasselenie v XIX-Naçale XX Veka (Karakalpak Halkının Etnografik Tarihi Yazıları–19. Asrın Sonu 20. Asrın Başına Kadar Yerleşim ve Şecere Yapısı). Akademiya Nauk SSSR Trudı İnstituta Etnografii im. N. N. Mikluho-Maklaya Novaya Seriya, Tom IX. Moskva-Leningrad: İzdatel’stovo Akademi Nauk SSSR, 1950. 48 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Şejiresi (Karakalpaklar Şeceresi). Nökis: Bilim, 1993, s. 82. 49 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı -İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakkistan, 1993, s. 104. 50 İbrahim Kafesoğlu. Türk Milli Kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1995, s. 217; Zeki Velidi Togan. Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1981, s. 39. 51 Kamal Mambetov. age. s. 105. 52 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Şejiresi (Karakalpaklar Şeceresi). Nökis: Bilim, 1993, ss. 83-84, 86. 53 Berdak. Şejire (Şecere). Nökis: Karakalpakstan, 1993, s. 7. 54 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Tariyhı -İlimiy İzertlev (Karakalpaklar Tarihi-İlmi İnceleme). Nökis: Karakalpakkistan, 1993, s. 105. 55 Kamal Mambetov. age. s. 83. 56 “Şecere.” Türkçe Sözlük. C. 2, Ankara: TDK, 1998, s. 2080. 57 Karakalpak Tiliniñ Tüsindirme Sözligi (Karakalpak Dilinin İzahlı Sözlüğü). Hzl. Mamut Kalenderov, C. 4, Nökis: Karakalpakistan Baspası, 1992, s. 523. 58 Kamal Mambetov. Karakalpaklar Şejiresi (Karakalpaklar Şeceresi). Nökis: Bilim, 1993, ss. 4-7. 59 Berdak. Şejire (Şecere). Nökis: Karakalpakstan, 1993. Berdak hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Marat Nurmuhammedov. Berdak-Karakalpak Halkınıñ Ulı Şayırı (Berdak-Karakalpak Halkının Büyük Şairi). Nökis: Karakalpak Baspası, 1979; Adisayit Pahratdiynov. Berdak Şayır Tvorçestvosınıñ Jıynalıv, Basıp Şığatılıv Ham İzerleniv Tariyhınan. (Berdak Şair Anlatmalarının Derlenmesi, Basılması ve İncelenmesi Tarihi). Nökis: Karakalpakstan, 1990; Adisayit Pahratdiynov Yüklə 2,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|