GöNÜlden esiNTİler bir hiKÂye biRÇok yorum (5) doğdular, yaşadilar, ÖLDÜRDÜler

1. Bölüm, Hayat Anlayışı

“Allah’tan geldik, O’na döndürüleceğiz”

Hikâyede bahsi geçen kişilere göre hayat insanın unsurî/cismanî bir vücûd elbisesi giyinerek bu âlemde zuhûra gelmesiyle başlar ve bedenin ölümüyle de sona erer. Bu anlayışın bir başka ifadesi, “topraktan geldik, toprağa döneceğiz,” olabilir.

Hikâyeyi okuyunca aklıma Yunus Emre’nin şu mısraları geldi, onlarla başlamak istedim:

Bu dünya ol âhiretten içeri, 
Aşıkın yeri var kimseler bilmez, 
Yunus öldü diye selâ verirler, 
Ölen hayvan imiş, aşıklar ölmez.

Bizler insanın hem zâhirî hem de bâtınî bir yaşantısı olduğuna inanıyoruz. Zâhirde bir cismânî bedenden ibaret olan insanın bâtını, yani hakîkatı, nefsidir. “Nefs o şeyin zâtıdır (yani hakîkatidir)” kaidesiyle bu husûs ifade edilmiştir. Zâhirimiz ölüp unsurlara ayrılsa da bâtınımız, yani nefsimiz, bâkîdir. Nitekim Kûr’ân-ı Kerîm’in pek çok sûresinde geçen “Hâlidîne fîhâ ebedâ” meâlen “Onlar orada ebedi kalıcıdırlar” (bk. örneğin Tevbe 9/22) âyeti bir yönüyle bu gerçeği ifade etmektedir. Ayrıca yine Kûr’an-ı Kerîm’de geçen "Külli nefsin zâikatü'l-mevt", meâlen "Her nefis ölümü tadacaktır", (bk. Âl-i İmrân, 3/185; Enbiyâ: 21/35; Ankebut, 29/57) ifadesinden biliyoruz ki ölüm bir son değildir, nefs için tadılacak birşeydir. Bu tadışın ardından nefs başka bir boyutta o boyutun şartlarına uygun bir şekide yaşamına devam edecektir.

İnsanı ve hayatı biraz daha derinden tanımak istersek nefsin hakîkatini de anlamamız gerekecektir. O hakîkat nefestir, daha doğru bir tabirle Nefes-i Rahmâni’dir denilebilir... Rahmân âlemleri halk etme görevi kendisine verilince, nefesiyle “Huuu!” diye üfledi ve Âlem-i Şehâdet’teki bütün bu varlıklar vücûda geldi. Ancak Rahmân nefesini bir defa üflemiş de âlemi kendi hâline bırakmış değildir. Âyette ifade edildiği gibi “kullü yevmin hüve fî şe’nin,” meâlen  “O hergün yeni bir tecellîdedir” (bk. Rahmân 55/29). Nefes alış ve veriş devamlıdır. Bu nedenle bu âlemde sürekli kevn ve fesad vardır, yani doğumlar ve ölümler, bir başka ifadeyle gelişler ve geri dönüşler.

Sorulabilir... “Allah’tan geldik,” diyorsun ama yazdıklarından “Rahmân’dan geldik,” anlamı çıkıyor, “Allah’tan geldiğimizi ve O’na döneceğimizi nasıl bileceğiz?” Cevap: Rahmâniyyet’in bâtını Zât-ı Ulûhiyyet’tir. Bu mertebede, Rahmân tarafından halk edilen tüm varlıklar ve insanlar a’yân-ı sâbiteler, yani ilmî sûretler ve programlar, hâlinde mevcuttur. Rahmân’ın halk ettiği mevcûdât aslında a’yân-ı sâbitelerin gölgelerinden başka birşey değildir. Yani bir yönüyle denebilir ki hayatımızın başlangıcı Zât-ı Ulûhiyyet mertebesidir. Biraz benzetme yönlü anlatılsa: Senarist Zât-ı Ulûhiyyet, yapımcı Rahmâniyyet, mekân Hazret-i Şehâdet, figüranlar diğer hayat sahibi mevcûdât, başrolde de bizler...

Hayat anlayışımızı daha da derinleştirmek istersek “a’yân-ı sâbite-lerin hakîkati nedir?” diye sormamız gerekir. Fusûsu´l-Hikem’de “a’yân-ı sâbiteler ceal edilmemiştir zât’ın iktizasından ibarettirler,” der. Yani denilebilir ki insan bir program hâlinde Zât-ı Ulûhiyyet’te ilmi olarak ortaya çıkmadan evvel dahi Allah’ın zâtında, O’nunla beraber gizliydi ve O’ndan ayrı değildi. Zâten O’ndan başka hiçbir şey mutlak mânâda vücûd sahibi değildir. Her şey O’nda başlar O’nda biter ve O’ndadır. Ezelî ve ebedî olan O’dur... Gitmek ya da gelmek ancak ifade içindir.

Bu yönüyle belki de dört kelimelik hayat anlayışı “Lâ ilâhe illâ Allah” şeklinde yeniden düzenlenmelidir. Ancak bu sözün hakîkati öylesine yüksek bir idrâk gerektirir ki, benim gibi daha kendi hakîkatini tanıyamamış bir dervişin hayat anlayışı olarak sunacağı bir ifade değildir, ancak lâfzi olarak söylenebilir, aynen yukarıda yazılan birçok cümle gibi. Allah hakîkatlerini idrâk ve müşâhede etmeyi nasip eder inşeallah!