Elmdən sonra oxuculara təqdim olunan ikinci insanlıq me᾽yarı, məhəbbət və insansevərliklə birgə bəhs olunan əxlaq və xasiyyət oldu. Bu bəhsin axırında insansevərliklə, insanlıq me᾽yarı deyil, onun insanlığa yetişmək üçün zəruri amil olması mə᾽lum oldu. İmanın insanlıq me᾽yarı olması aydınlaşdıqdan sonra, onun insansevərliklə bağlılığı diqqət mərkəzinə çıxır. Bu məsələ də, əvvəldə geniş surətdə bəhs etdiyimiz iki mətləbə nəzər salmaqla aydınlaşacaq.
Birinci budur ki, ayrı-ayrı fərdlər insanlığın özü deyil, onun hasilidir.
İkinci mətləb budur ki, insanlar üç qismə bölünürlər:
1-İnsanlığa çatanlar;
2-İste᾽dad və qabiliyyətləri potensial həddə qalmış insanlar;
3-Məsx olunmuş, yə᾽ni öz həqiqətlərini əldən vermiş insanlar.
Belə bir sual meydana çıxır ki, bu üç qism insanlardan hansıları başqalarına məhəbbət bəsləyə bilər və insan bu üç qism insanlardan hansını sevməlidir? Hamısını, yoxsa yox?
Şübhə yoxdur ki, söhbət qarşılıqlı məhəbbətdən gedən zaman, eləcə də bütün cəmiyyət üzvlərinin bir bədən şəklində olub dərdlərinin müştərək olduğunu nəzərə alanda bu üç qism insan hamısı bir cür olmayacaqdır. Səhrada yaşayan vəhşi və insanlıq fitrəti hələ oyanmamış insanlar, başqalarının dərdlərinə də şərik ola bilməzlər. Bu cür insanlar cəmiyyətdə olan müştərək hakim ruhdan xəbərsizdirlər.
İnsanlığı məsx olunmuş şəxslərin isə yeri hamıya mə᾽lumdur. Burada təkcə insanlığa yetişmiş və öz həqiqi mahiyyətini tapmış insanlar qalır. Bir bədən sayılan cəmiyyətin həqiqi üzvləri və o cəmiyyət üzərində hökm sürən vahid ruha tabe olan insanlar məhz bunlardır.
Dostları ilə paylaş: |
