Государственный комитет связи, информатизации и телекоммуникационных технологий республики узбекистан

Moslashtirish zanjirlarini hisoblash variantlari

Amalda dastlabki berilganlar sifatida qanday ma’lumotlar ishlatilishiga bog‘liq ravishda G-simon MZ larni hisoblashning to‘rtta varianti ishlatilishi mumkin.
Birinchi variant. R_par, R_kk, f berilgan. Bu hisoblash varianti bir faqat aktiv qarshilikni boshqasiga o‘zgartirish zaruratlarida qo‘llaniladi.
Bu holda hisoblash tartibi quyidagicha:
- asllik quyidagicha aniqlanadi:


; (7)


- ketma-ket reaktiv qarshilik quyidagicha aniqlanadi:


(8)


- parallel reaktiv qarshilik quyidagicha aniqlanadi:


(9)


- L va S qiymatlari quyidagi formulalar orqali aniqlanadi:


(10)


Ikkinchi variant. R_par, X_par, f_ish berilgan. Bu variant kollektorli MZ larni hisoblashda uchraydi.
Hisoblash tartibi quyidagicha:


1.
2. (11)
3.


L va S qiymatlari (10) formulalar orqali aniqlanadi.


Uchinchi variant. R_kk, X_kk, f_ish berilgan. Bunday variant kirish MZlarni hisoblashda uchraydi.
Hisoblash tartibi quyidagicha:


1.
2. (5.12)
3.


L va S qiymatlari (10) formulalar orqali aniqlanadi.

O‘YuCh diapazoni tranzistorli QKda kollektor MZning qurilishiga misol

Dastlabki berilganlar:


- kollektor yuklamasining qarshiligi;
- yuklamaning berilgan qarshiligi;
- ishchi chastotada kollektor o‘tishi sig‘imining reaktiv qarshiligi;
- kollektor chiqishi induktivligining reaktiv qarshiligi;
- ishchi chastota (ω=2·3,14·900·10⁶=5,65·10⁹ Gs)

7-rasm. Kollektor MZning sxemasi


R_par1=R₁, X_par1=X_SK qabul qilamiz va quyida keltirilgan formulalardan foydalanib birinchi G-zvenoni hisoblaymiz:


;
;
.


X_kk1 qiymatni X_Lk qiymat bilan taqqoslaymiz. Agar X_Lk < X_kk1 bo‘lsa, u holda G-zvenoning ishlatilishi uchun qushimcha ketma-ket reaktivlikni kiritamiz:


.


Agar X_Lk > X_kk1 bo‘lsa, u holda fikran X_Lk reaktivlikni ikki X_kk1 va X₁=X_Lk – X_kk1 reaktivliklarga bo‘lamiz. Ulardan birinchisi (X_kk1) birinchi moslashtiruvchi zvenoning ketma-ket tarmog‘ini tashkil etadi, ikkinchisi (X₁) esa ikkinchi moslashtiruvchi zvenoga kiradi (ketma-ket tarmoq reaktiv qarshiligining qismi sifatida)
MZning ikkinchi zvenosi sifatida rasmda ko‘rsatilganidek ulangan yana bir G-zvenoni olamiz. R_par=R₂ i R_kk2=R_kk1 deb olamiz, bu zvenoni hisoblashni quyidagi formulalar bo‘yicha amalga oshiramiz:


;
;
.


Hisoblangan kollektorli MZning to‘liq sxemasi quyidagi rasmda keltirilgan (amaliy ishlatishda X_L.QO‘SH va X_kk2 induktiv qarshiliklar X_L.qo‘sh+X_kk2 = X₁ ga teng bittaga birlashtiriladi).






8-rasm. Kollektor MZning ekvivalent sxemasi


L va S qiymatlari quyidagi formulalar orqali aniqlanadi.




9-rasm. Kollektor MZning yakuniy sxemasi


Misol. Dastlabki berilganlar:
R₁=R_k=U_k/I_k=71,3 Om;
R_yu=50 Om;
S_K=7 pF;
L_K=2 nGn;
f_ish=900 MGs;
X_Sk=1/(2πfC_k)=1/(5,65∙10⁹∙7∙10^-12)= 25 Om;
X_Lk=2πfL_k=5,65∙10⁹∙2∙10^-9=11,3 Om.


Birinchi G- zvenoni hisoblaymiz. Bunda R_par1=R_k=71,3 Om va X_par1=X_Sk=25 Om deb olamiz.
U holda


Q₁=71,3/25=2,85;


R_kk1=71,3/(1+2,85²)=7,8 Om;


X_kk1=7,8∙2,85=22,2 Om.


Agar X_kk1>X_Lk bo‘lsa, demak, G-zvenoning ishlatilishi uchun qo‘shimcha induktiv qarshilik ulanishi zarur:


X_L.qo’sh= 22,2 - 11,3 =10,9 Om.


Ikkinchi G-zvenoni hisoblaymiz. R_yu>R_kk1 bo‘lganligi uchun R_par2=R_yu=50 Om va R_kk2=R_kk1=7,8 Om deb olamiz. Keyin mos formulalar bo‘yicha hisoblashlar amalga oshiriladi:

Om;
Om.


X_kk2 va X_L.qo’sh qarshiliklarni bitta qarshilikka birlashtiramiz:
X_L=18,174+10,9=22,26≈29,074 Om.


L va S_par2 elementlarni hisoblaymiz:






L va S_par2 elementlar mos ravishda 5,2 nGn va 10 pf tanlanadi (10-rasm).



10-rasm. Kollektor MZning hisoblangan sxemasi