Grafika va yozuv tarixi reja: Yozma nutq me’yorlari fani, uning maqsad va vazifalari. Yozuv tarixi, turlari, 3

GLOSSARIY


ARAB RAQAMLARI avval Hindistonda yaratilib, keyinchalik buyuk vatandoshimiz Muhammad Xorazmiy xizmatlari tufayli Arabiston, Ispaniya va butun Yevropaga tarqalgan raqamlardir: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 20, 100, 1000, 100000, 1000000, 1000000000 kabi.
ARAB YOZUVI. VIII asr boshlaridan 1930-yilgacha O‘zbekiston hududida amalda bolgan yozuv.
ABZAS – nemischa –“ absetzen” - surmoq, nari surmoq, aynan xatboshi.
AJRTIB YOZISH – imloda so‘zlarni ajratib yozish tamoyili.
ALFAVIT – harflarning ma’lum tartibda joylashtirilgan qatori.
BOSH HARFLAR IMLOSI – imloda so‘zlarni bosh harf bilan yozish tamoyili.
BO‘G‘IN KO‘CHIRISH – yozuvda so‘zning qatorga sig‘may qolgan qismini ma’lum qoida asosida keyingi qatorga yozish.
HARFLARGA ASOSLANGAN GRAFEMALAR tilda mavjud bo‘lgan fonetik-fonologik birliklarniifodalovchi grafemalardir. Masalan, nodir so‘zidagi beshta fonemani ifodalash uchun beshta grafema [n], [o], [d], [i], [r] ishlatiladi.
MONOGRAFEMALAR bir harfdan iborat bo‘ladi: a, b, d…
DIGRAFLAR ikki harf qo‘shilmasidan iborat: ng, ch, sh.
TINISH BELGILARIGA ASOSLANGAN GRAFEMALAR nutqning mazmuniy tomonini yozuvda ifodalash uchun qo‘llanadigan belgilardir.
RAQAMLARGA ASOSLANGAN GRAFEMALAR miqdor va tartib tushunchalarini yozuvda aks ettirish uchun qo‘llanadigan grafemalardir.
RIM RAQAMLARI eramizdan besh asr oldin etrusk qabilalari tomonidan yaratilgan va qadimgi rimliklar qo‘llagan raqamlardir: I (bir), V (besh), X (o‘n), L (ellik), C (yuz), D (besh yuz), M (ming).
RAMZIY BELGILARGA (SIMVOLLARGA) ASOSLANGAN GRAFEMALAR ilm-fan (shu jumladan, tilshunoslikda ham) sohasida qo‘llanadigan maxsus belgilar tizimi:a) matematik faniga oid ramziy belgilar - √ (ildiz), - (ayiruv), + (qo‘shuv), x (ko‘paytiruv), : (bo‘luv), x (iks),(katta), < (kichik) va boshqalar;