Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda byudjetlashtirish jarayoni bosh byudjetni tuzishdan boshlanadi. Uni tuzish quyidagi to’rtta asosiy bosqichga ajratiladi (14.1-chizma).
Bosh byudjet korxonaning rahbarlari uchun muhim bo’lib, rejalashtirilgan hisobot davrida ular oldida turgan maqsad va vazifalarni aniq belgilash hamda ishlab chiqarish dasturining bajarilishi, daromadlar va xarajatlarning shakllanish jarayoni, hisob-kitob va to’lovlar holatini doimiy ravishda kuzatib borishga imkon beradi.
Bosh byudjetni tuzish investitsiya qilingan mablag’lardan foydalanish samaradorligini ta’minlashda korxona mulkdorlari uchun ham zarur hisoblanadi.
Byudjetlarni tayyorlashda quyidagi smetalar tuziladi:
a) moddiy xarajatlar smetasi;
b) asosiy ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlarga mehnat haqi xarajatlari smetasi;
c) ishlab chiqarish xususiyatiga eta ustama xarajatlar smetasi;
d) ma’muriy-boshqaruv xarajatlari smetasi.
Ta’minot, ishlab chiqarish va sotish jarayonlari
Byudjetni tuzish bosqichlari Korxona rahbariyati faoliyati
Byudjetni ishlab chiqish:
- muammoning kun tartibiga qo’yilishi va dastlabki axborotlarni to’plash;
- iqtisodiy tahlil, hisob-kitob va ularning natijalarini umumlashtirish;
- loyihani baholash
Qarorlar tayyorlash
Qarorlar qabul qilish
Qarorlarni amaliyotga joriy etish to’g’risida farmoishlar berish
Byudjetni tasdiqlash
Olingan natijalarni reja bilan taqqoslash
Byudjetni boshqarish
