1.2-rasm. O‘zbekistonda qayd etilayotgan kriminogen holatni 4 guruhga bo‘linishi
Umuman olganda, O‘zbekistondagi mikrokriminogen vaziyatni 4 guruhga bo‘lish mumkin: (1.2-rasm). birinchi guruhga milliy o‘rtacha ko‘rsatkichdan deyarli 3 barobar yuqori bo‘lgan va jinoyatchilik darajasi juda yuqori bo‘lgan Toshkent shahri kiradi; ikkinchi guruhga jinoyatchilik darajasi eng yuqori bo‘lgan Sirdaryo, Toshkent va Navoiy viloyatlari kiradi; uchinchi guruh jinoyatchilik darajasi milliy o‘rtacha ko‘rsatkichdan 0,9-0,7 barobar past bo‘lgan Samarqand, Farg‘ona, Jizzax, Qashqadaryo, Xorazm va Buxoro viloyatlarini tashkil etdi; to‘rtinchi guruh Namangan, Andijon, Surxondaryo va Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi eng past jinoyatchilik ko‘rsatkichlaridan iborat. Birinchi va ikkinchi guruhlarda jinoyatchilikning yuqori darajasi, birinchidan, aholining xilma-xilligi, ikkinchidan, migratsiya, uchinchidan, sanoat sektorining rivojlanishi va urbanizatsiyaning yuqori darajasi. Bu qadriyatlarga jamoatchilik ishonchining susayishi va jinoyatchilikning qulay shart-sharoitlari ta’sir ko‘rsatdi. Jinoyat sodir etishda aholining milliy tarkibida farqlar mavjud. Shunday qilib, narkotiklar bilan bog‘liq jinoyatlar o‘zbeklar, tojiklar va turkmanlar orasida nisbatan yuqori, Rossiya-davlat va torf xalqlari
esa o‘g‘rilik, bezorilik, talonchilik va hayot uchun xavfli jinoyatlar sodir etish ehtimoli ko‘proq. Shuni ta’kidlash lozimki, Sirdaryo viloyatida demografik vaziyat kichik bo‘lsada, geokriminogen omillar quyidagilardan iborat. Aholisi ancha yuqori bo‘lib, an’anaviy cho‘l zonasiga xos emas. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, Sirdaryo viloyati aholi asosan migratsiya ta’sirida bo‘lgan mamlakatdagi yagona hudud hisoblanadi. O‘tgan asrning dastlabki yillarida, Rossiya fuqarolari bu yerda hijrat. Sirdaryo viloyati aholisi ancha “dinamik”-ko‘chib yuruvchi. Kelish jadalligi, ayniqsa Gulistonda (sutkasiga 12-16); Shirin shahrida bu ko‘rsatkich ancha katta. Ijobiy o‘zgarishlarning asosiy sababi shahar infratuzilmasining yuqori darajasi va qulay ob’ektlarning mavjudligidir. Viloyat aholisining etnik kelib chiqishi ham qisman ana shu demografik omillarga bog‘liqdir. Hududda o‘zbeklardan tashqari qozoqlar, tojiklar, ruslar, tatarlar va boshqa millat vakillari ham istiqomat qiladi. Sirdaryo viloyatidagi kriminogen holatni quyidagi jadvalda ko‘rish mumkin.
1.2-jadval
Dostları ilə paylaş: |
