GüNÜMÜz türkcesiyle evliya çelebi seyahatnamesi: podgorîCE, İŞTİB, vidiN, peçOY, budiN
Yüklə 1,58 Mb.
|
|
"Evet nereye giderim, tez kayık getir" diye öfkeli konuşup derhâl iskeleden karpuzcu kayığım getirdim. Melek Ahmed Paşa'nın acayip ve garip hikâyesi Paşa kethüdasını, hazinedarı ve diğer iş erlerini çağırıp "Ziyafete gelen vezir kar d aşlarımızı ve tüm ulemâ efendilerimizi kanun ve kaide üzere ağırlayıp bir hoş izzet ikram eylen, benim biraz işim var" diye sıkılayıp silâhdar, çukadar, mühürdar ve hakir, paşa ile kayığa bindiğimizde paşa, "Bizi Tershanc Bahçesi'ne götür" dedi. Göz açıp kapayıncaya kadar o has bahçeye varıp kayıktan çıkıp yaya o [436] İrem bahçesi içinde giderken bahçe ustası gelip el öpünce iç ağalarıyla bahçe ustasına, "Siz geri kalın, biz Evliya ile birez gezeriz, asla bize aldırış etmen ve yanımıza gelmen" dediklerinde onlar da geri dönüp gittiler. Biz ikimiz o servi ağaçları gölgeliğinde seher vaktinde giderek bahçenin ortasında bir büyük havuz yakınında beş on tane uzun servi ağaçlarının gölgesinde yer üzerine, seccade büyüklüğü kadar yere dört köşe taşlar dizip bir çemenzâr makam olmuş, o mahalle vardığımızda Melek Paşa: "Evliyam bu lâlezâr makamı bilir misin?" deyince, "Hayır sultanım, bilmem" dedim. "Bu makam o yerdir ki Fatih Sultan Mehmed karşı İstanbul'u kuşatıp döverken bu ferah makamda Akşemseddin hazretleri çile ve erbain çekip tâ İstanbul feth oluncaya kadar burada kaldı. Hâlâ bu gülizar makamda dua kabul olunur. Dünya ve ahi- 159 rete ait tüm hayır istekler Allah'ın emriyle yerine gelir. Gel imdi seninle ikişer rekat hacet namazı kıhp bir dua edeyim, sen amin de" deyince, n'ola sultanım, dedim. Melek Ahmed Paşa'nm ibretlik hikâyesi Bu Şeyh makamında ikişer rekat namaz kıldık. Hemen Melek Paşa belinden hançerini çıkarıp yeri kazıp bir çukurcuk eyleyip yüzü üstüne yatıp mübarek sakalını o çukura gömüp toprağıyla sakalını bastırdı ve hakire "Amin de" dedi. Sonra, "Efendim, senden sana selâm, Melek Ahmed kulun eski di-lencindir, yine kapına geldi. Hiçbir kere kapından mahrum gön-dermemişsindir. Şimdi yine, şimdi yine senin kapına geldi. \^ zetin celâl, cemâl ve azametin hakkiyçün olsun, 124.000 peygamberin olsun, bizzat Habibin Muhammcd Mustafa ruhiyçün olsun, âdem oğlanı âşıkm Veys el-Karanî ve 77.000 tabakât sahibi kibâr-ı kümmelîn gavs-ı a'zamların yüzleri suyuna olsun bu Ahmed kulunun duasını kabul eyle" diye "Evliyam amin de ha" dedi. Hakir şaşırıp hayran olmuşum. Hemen, "Yâ Rabbî duam odur ki ya benim canımı iman ile al, beni bu dünya çîrkefinden kurtar, ya Patıma Sultan'danbeni kurtar" diye dua edip, "Bre Evliya, amin desene" dedi. "Bre sultanım, böyle duaya amin denilir mi?" dedim. Hemen yüzünü ve gözlerini yere süre süre, "Ya Rab, ya Rab duam kabul eyle" deyip hayli yalvarıp dualar edip bir hayli düşüncelere varıp kalkıp oturdukta güzel yüzüne baktım, yüzü, gözleri ve sakalı tamamen çamurlu toprak olmuş. Meğer gözü yaşı sel gibi akıp o amber kokulu pak toprak tfn-ı mahtûm olup nurlu yüzü çamur olup yüzüme kağan ars-lan gibi dik dik bakıp bir kere bir âh çekip inledi ki Tershane Bahçesi'nde olan ağaçlar sanki sallanıp bu hakirin vücudu güz yaprağı gibi tir tir titreyip vücudumda her kıl ucu haberdar olup hareket ettiler. "Evliyam sırdaşınsın, akraba ve karındaşımız, canımsın. Sır sakla sana diyeyim" deyince, "Buyurun sultanım" dedim. "Evliyam, 'Duan kabul oldu, ama ok nişanın geri vurdu' de- 160
diler. Sakın sen elem çekme. Benden sonra sen garip kalmaz-sırı. Senin sâdık âşıkların gayet çoktur ve hayli yaşayıp çok seyahat edersin. Hemen beni hayr duadan unutma" deyip 10 kere glJiâkünıü't-tekâsür suresini okuyup o gülizâr makamdan kalkıp serseri Tershane Bahçesi'nde gezerken o nergis ceylân gözlerinden Ceyhun seli gibi yaşlar akarak anılan büyük havuza varıp toprağa bulanmış yüzünü yıkayıp Fatih sekisinde biraz dinlenme sırasında yine kendileri buyurdular ki "Evliyam, bu Tershane Bahçesi'ni bilir misin? İstanbul'u yapan Madyan oğlu Yanko'dan beri tüm meliklere İrem bağı olmuş bir eski cennet bahçesidir ve büyük nazargâhdır. Bu İrem bahçesi içinde Sultan Mustafa, Sultan Osman ve Sultan Murad Han ile ne sohbetler edip ne taat ve ibadetler etmiştir. Allah'a hamd olsun yine bu dua kabul olunan yerde duamız hedefine ulaştı" diye biraz kızgınlığı gidip güler yüz gösterince hakir, "Sultanım ne ace bugün ateş-pareliğiniz var" dedikde, Melek Paşa'nm Ahmed Han kızı Patıma Sultan'dan şikayeti "Evliyam, sır burada kalsın. Bu zifaf gecesinde sabaha dek benini o avrattan çektiğim acı azabı Malta esirleri çekmez. Estağfirullâh ne hayasız [44a] ve edepsiz müsrife avrat olur. Hemen Bismillah ile içeri hareme girip kendini yerinde ber-karar gördüm, helâli olsam gerek, daha İlk gecemiz olsa gerek, hakire biraz saygılı ve ikramlı hareket gerek. Asla yerinden deprenme-yip katı durdu. Hakir ileri varıp el öptükten sonra, 'Paşa hoş geldin, 'Hoş bulduk sultanımın gül cemâlin gördük elhamdülillah, diye nice çeşit dervişçe sözler söyleyip dualar ettim. Asla otur demeyip 12 kocadan boşanmış bir fertûte-i bunak yaşlı iken yine açılmamış gonca, genç kız tavırlarını gösterdi. Hemen ilk sözü o oldu ki, 'Paşacığım, eğer benimle geçinmek istersen, eğer hazır ve eğer gaip olup mansıplara gidersen de her ay on beşer kese masrafım var. Kiremitçi Mustafa Ağa kethüdama 100 kese borcum var, sabahleyin borcumu ver. Her yıl 6 Marmara gemisi odunum alınır. Selman Beyime, Ömer Beyime, Mukbil Ağama ve kethüdama her gün yüzer kile arpa, onar okka kahve, onar okka miad şekeri ve her gece onar okka şem'-i asel-i kâfûrî, ve nice yüz saç- 161
ma sapan sözleri sanki dilli defter gibi masraf kelimelerini söyleyip defalarca yüzüme yapıştı. Ben yine ayak üzere iskelet gibi kethüda kadını, hazinedarı, mu sahibeler i, kısacası 300'den fazla kadınlar gelip hakirin elini öpüp kat kat durup, "İşte canım paşa, bunlar benim iç hizmetçilerimdir ve bir bu kadardan fazla dışarıda azatlı kızlarım ve onların aileleri var, tamamı 700 kişidir. Bunların ve onların tüm dîbâ, şîb, zerbâf ve çuka yıllıklarım ve bütün baltacı, aşçı, başçılar, bağbanlar ve arabalar, kara ağalarım, beylerimin ve onların hizmetçilerinin, toplam 500 kişinin yıllıklarını verirsin ve yoksa sen bilirsin, deyince ben, 'Vallahi sultan efendim, ben hâlâ Erdel seferi gazasından gelir bir Allah yolunda cihad eden vezirim. Ben o seferde 7.000 adam besleyip 170.000 altın ve 200 kese hare ettim, bu kadar at takımı, zırh ve zereh-külâh ve silâh satıp yeniçeri ocağından muamele ile borç akçe dahi aldım. Ve ben zâlim değilim ki mutasarrıf olduğum mansıplarda ztılm edip mal alıp seni bu israf masraf üzere besleyem. Ben bu kadar masrafı çekmeye kadir değilim. Benim de bu kadar tabi ve hizmetçilerim var. Ben sefer ehliyim, bu masraf çoktur. Lütf edip biraz tenzilat yapın. Kaya Sultan merhume kadar masrafa tahammülüm vardır, ama bu 5 kat masrafa gücüm yoktur, dedim. Hemen o da, 'Ya Paşacığırn, beni Kaya Sultan gibi ini görürsün. O benim kardasım kızıdır, ama ben Sultan Ahmed Han efendinin kızıyım. Baka şu babam kölesini beni Kaya kız ile bir tutar, deyince ben, 'Hâşâ sultanım, ben seni onunla bir tutam. Sen efendim Ahmed Han kızı 77 yaşında bir ihtiyare hatunsun ve çok yaşayıp çok yüz görüp 12 kocadan artık kalmışsın, ama ben Kaya Sultan'ı 13 yaşında tertemiz kız iken babasından gayri er yüzünü ve erkek sözünü işitmemişken kız oğlan kız alıp Râbia-i Adeviye gibi geçinip benim nikâhım altında iken vefat etti. O bir civan-pare Kaya İsmihan idi. Sen otLiruşmuş, duruşmuş ve yüzü gözü büzüşmüş hatunsun. Hiç efendim sultanım ben seni onunla bir gördüm mü?, dediğimde hemen Sultan: 'Baka güğeyi, cünki beni ihtiyar bilirdin, ya beni niçin aldın, dedi. Ben de, 162
Tasam sen benimle geçinemezsin. Ben seni diri iken yahut Ölü iken boşarım. Hemen bana bir Mısır hazinesi nikâhım vermeye hazır ol, dedi. Sabaha dek çok tartışmalar edip ne zifaf gecesi ne (—) gecesi olup sonunda Şafiî vaktinde ben de dedim, ki, "Sultanım, bu dediğin masrufatları müsrifâtları tamamen alınız. Bir dahi ben buraya gelirsem Hak Taalâ canımı alsın, deyip dışarı çıktım ve sizinle sabah namazını tâ akşam ab-destiyle kılıp işte bu makama gelip Allah'a hamd olsun duamız [44b] kabul oldu. EstağfiruHâlı bir dahi ben Fâtıma Sultan sarayına varmam ve inşaallah artık yüzünü dahi görmem" diye ağlayarak Sultan ile başından geçenleri Tershane Bahçesi'nde hakire iğneden ipliğe anlattı. Sonra yine kayığa binip Bahçekapısı îskelesi'nde atına binip doğru Köprülüzâdc Veziriazam Ahmed Paşa'ya vardı. Veziriazam ikramlar edip "Zifaflar mübarek ola" deyip Melek Paşa ile saadetli padişaha gidip buluunca, "Lalam Melek Paşa, halam ile zifafın mübarek ola" deyip paşaya bir samur lipâçe giydirip, "Melek lalam, seni veziriazamımın alt yanında kubbe altında ikinci vezir edip Afyonkarahisar Sancağı'nı sana arpalık şeklinde hâss-ı hümâyûn ihsan eyledim" deyince paşa "Emir padişahımın" deyip taşra sarayına gelip tam 3 ay padişah divanına gidip gelmeye başladı. Hakir müsellim ile Afyonkarahisar'ma gitmeye izin istediğimde "Sen bize birkaç günden lâzımsın" deyip izni olmadı. Birkaç günden bazı dinsiz fesatçılar, koğucu, yerici, bozguncu deccal kimseler, "Melek Ahmed Paşa Fâtıma Sultan ile zifaf gecesinde çekişmişler" diye fesatçı insanların arasında dedikodu olarak sonunda Sultan Mehmed Han'ın kulağına bu haber ulaşınca bir arz günü saadetli padişah hazretleri paşaya buyurdular ki, 163
"Melek Paşa lalam, benim halam ile çekiştiler mi? Öyle oluj, er ve avrat arasına kimse giremez, ama ben sizi yine barıştırır, görüştürürüm" diye şaka yollu konuşmalar olup Paşa arzdan çıkıp divandan sonra sarayına geldi ve ebvabin namazını kıldı ve istirahate çekildi. Meczup hikâyesi Bu kadar kapıcılar ve bekçiler kapılarda hazır iken hemen paşanın odasının kapısından içeri bir Bektaşî fukarası, saç, sakal, bıyık, kaş yok, gönlü yaralı, elinde teberi, belinde tennuresi, debdevi, dehdehi, cilbendi, belinde pâlhengi ve başında âftâbesini eğmiş, bağrı açık, gömleksiz bir zırtıl, torlak, şallak, mallak, dazlak, yalınayak, başı kabak, ceylân gözleri sürmeli bir Rum abdalı Bektaşî kapıdan görünüp, "Aşk ola Melek Han aşk ola" deyip destur dileyip belinden tennuresini çıkarıp 10 kere sûr ile türlü türlü sesler çıkarıp dımbırdattı ki hayretler içinde kaldık. Hemen paşa gülümseyip; "Derviş sen hoş safa geldin. Ne yerden ve ne kapıdan geldin" deyince derviş: "Bizim dergâhtan geldim ve efendimiz yerinden gelip senin derinden dershanene girdim. Hamd olsun mübarek gül cemalini gördüm" dedi. Paşa, "Dede bana ne bir selâmın getirirsin" deyince, "Vallahi padişahım, hâlâ İspanya kâfiristanı erenlerinden size selâm getiririm. Cenâb-ı şerifinize Palorna (?) İrşek size selâm gönderip bu mektubu ve bu kitabı size gönderip buyurdular ki simden geri Melek Dede, Tarıkat-i Mıılıammediyye kitabını okuyup Budİn mansıbıyla meşgul olup kadın hilesinden kurtulup simden geri pamuk bezi esvaplar giysin" diye cilbendinden (çantasından) bir miktar pamuk, bir miktar iğne ve iplik, buhur, aselbend, kâfur ve ham amber parçalarını paşaya verip, "Bu cihazlar bizim küstahane size hediyelerimizdir. Yine biz sizi hayr duadan unutmazız. Siz de bizi birkaç gün duadan unutmayalar, yâ hû sizi" deyip bu kadar hizmetçiler arasından kapıdan dışarı çıktı. "Bre, dede gitmesin" deyince nice kimseler aradılar, dervişin izini bulamadılar. Hepimiz hayran kaldık. Sonra dervişin getirdiği kitabı okuduk. Gerçekte Tarîkat-ı Muhcımmediyye kita- 164 bı, ama Frengistan'da basılmış kitaplardan idi. Hemen Pasa, "At Hazır edin" dedi. Melek Ahmed Paşa işaretli konuşmaları O an paşa adı geçen kitabı koynuna koyup ve bir şemmame amber bileşince alıp yel gibi hızlı atına binip doğru Şeyhülislâm gun'îzâde Efendi'ye varıp el öptükten sonra koynundan Tarîkat-ı Muhaınmediı/ye kitabını gösterip biraz karıştırırken haşir-neşir ve Ölüm-hayat bölümleri okundu. Sun'îzâde Efendi, "Bârekallâh iyi kitaptır. Gerçekten de her an bu kitabı okuyun" buyurduklarında Melek Paşa kitabı yine koynuna koyup Şeyhülislâma bir şemmame amber ve bir hediyelik Keşmirî sal verip dediler ki, "Bizi hayr duadan unutman ve namaz kıldıkta bizi [45a] hayr ile yâd ve mahzun gönlümüz şad ediniz ve arasıra bize geliniz" diye Şeyhülislâma nice işaretli sözler söyleyip birbiriyle o kadar ağlaştılar ve vedalaştılar ki sanki bir daha görüşmezler. Oradan Paşa yine sarayına gelip hazinesinden tüm ağalara nice yüz adet kıymetli eşyalar verip sabahleyin yine padişah divanına gitti. Melek Ahmed Paşa'nın vefat sebebini anlatır Allah'ın hikmeti o gün Melek Ahmed Paşa divanda yemeği çok yiyip yabancılar elinden türlü türlü şerbetler içmekle biraz rahatsız olup sadrazam izniyle Kubbealtı'ndan sarayına Pazar günü gelip mecalsiz kaldı. Sonra Sah günü oldu, aliyye divanı olup tüm Osmanoğlu kullarına 5.000 kese ulufe çıkacağı gün idi, Paşa "Divana gidemem" diye tüm tabilerine haber etti. Hemen hakir içeri paşa yanına girince, "Evliyam halkın dilinde ne var ve ne yok?" Hakir, "Ne var ve ne yok, ama siz bugün divana teşrif btıyurmaz mısınız?" dedim, "Vallahi pek güçsüz mecalsizim, gidemem" dedi. Hakir, "Ama bu gün aliyye divanı olup kula mevacib çıksa gerek. Kul arasında bir karışıklık ve ayaklanma olup kul çorba içmeyip ulufe kaldırmazlarsa (—) 'Hay Melek Ahmed Paşa'nın bu fetretten haberi var imiş. Onun için divana gelmemiş ve onun kışkırtmasıyla kul kese kaldırmamış' diye türlü türlü dedikodulara sebep olup nice saçma 165
sapan sözler söylenir. Yiğit değil misiz hemen var kuvveti pazu-ya getirip yâ Kavi ve yâ Metin ismine devam ederek ve yâ Ha\j\j ve yâ Kayyûm isimlerini çekerek divana teşrif buyururstız" dediğimde hemen sonu düşünen paşa, "İlâhî Evliyam, berhordar olasın. Bre at getirin, beni geydi-rin ve beni leş gibi divana sürüyüp götürün" deyip divan esvaplarını giyip sürüne sürüne durup atına binip o an Kubbealtı'na vardı. Veziriazam ile mecalsiz nice konuşmalar yaptılar. Sonra Osınanoğlu kanunu üzere tüm kula ulufe çıkıp dua ve senadan sonra herkes ocaklarına gidip bütün vezirlerin padişaha arza girecekleri sırada Melek Paşa sadrazamdan izin aldı. Kubbealtı'na at ile gelmek yasak iken Melek Paşa'nın atını saadetli padişahın binek taşına yanaştırıp 10-15 adam güçlükle paşayı ata bindirip şaşkın hâlde sarayına gelip rahat uykusuna yattı. Ve o gün kara kara kanlar kusmaya başladı. Salı, Çarşamba ve Perşembe günlerinde kara kanlar ve karaciğer parçaları kusarak ve yine Allah ismini anarak kâh başını yastığa ve kâh bu hakirin dizine koyardı. O an 105 adet köleyi malından azat edip tüm atları ve silâhlarım kendilerine yüzer adet altın ile bağışladı, 5.000 altın ağalarına, 3.000 altın Galatasarayı'ııa, 3.000 altın Büyükoda ve Küçükoda'ya, 3.000 altın İbrahim Paşa Sarayı'na, 3.000 altın kendinin cenaze masrafına tüm âlim ve İleri gelenler huzurunda vasiyetler edip buyurdular ki, "Allah emaneti olsun, bu mütevelliye teslim ettiğim altınlarla Allah için her gece her odada hatm-i şerifler okuyup sevabını ruhuma hibe edeler. Her Cuma geceleri Risâlet-penâh ruhiy-çün 40.000 salavât-ı şerife okuna. Benim vücudumu bir kubbeli yerine komayıp Ebu Eyyûb-ı Ensârî civarında velinimetim üstadım Kiçi Mehmed Efendi hazretlerinin ayakları ucunda beni defn edin ve üzerime bir kubbe ve bina yapman. Ancak tesbit için başım ve ayağım uçlarına hece taşlan dikin. Oğlum îbrahi-mime 10.000 altın ve kızım (—) Fâtıma'ya 10.000 altın verip onları Allah'a ısmarladım. Bunu edenleri de o Kadir, Kayyûm ve Kahhâr Allah'a havale eyledim" diye tam 7 saat vasiyetler edip micmerelcr ile buhur, ham arnber ve ûdlar yanıp bütün iç ağalarıyla kendileri bile Yâsîn-i şerif okuyup bir vakit namazını ce-maatsiz kılmayıp ve bir vaktini kazaya komayıp namaz kılardı. 166 Sonunda (—) (—) senesi Cuma gecesi sabaha yakın mübarek başı hakirin dizinde iken hakir Yâsîn-i şeriften "Tek bir çığlık kopar" (Kur'ân, Yâsîn 53) âyetini okurken /45bJ bir kere "Yâ Allah" diye bir sayha vurup can havliyle kıbleye doğru yöne-jip mübarek ruhu geçici dünyadan ebedi âleme yollanıp ruhlarını Hakk'a teslim etti, makamı Firdevs-i Illiyyîn ola. Allah rahmet eylesin, Acayip ve garip hikâye Sabah vakti oldu, hemen bir koçi araba ile Fâtıma Sultan gelip "Şer'ile benim ehlimdir. Mısır hazinesi nikâhım var" diye tüm odaları ve hazineyi mühürleyip hepimizi dışarı kovup paşanın naaşım taşra divanhaneye bıraktılar. Biz de henüz feryada düşüp efendimizi bu hâlde görüp ve bu kadar malımız avratlar elinde kalıp henüz bağrışıp çağrışmaya başladık. Allah'ın hikmeti bu sırada Sadrazam Köprülüzâde Ah-med Paşa gelince hemen hakirin gözleri kan tasına dönmüşken, "Devletli vezir, ahımız Allah'a, efendimiz merrmmu böyle koma. Fâtıma Sultan hâlâ içerde hazineyi zabt edip bizim de malımızı ve odalarımızı alıp efendimizi böyle bıraktılar" deyince hemen Köprülüzâde Vezir berhordar ola, eline bıçağını alıp 320 adet mühürlü odaların, kilar ve hazinelerin mührünü keserken aşağı kapıdan Fâtıma Sultan kıyafetini değiştirip kaçıp arabası kaldı. Hemen Köprülüzâde dışarı çıkınca tüm Melek hizmetçileri ayağına düşüp hayr dualar ettik. Hemen vezir ağlayıp, "Pederim Mehmed Paşa öldü, bu kadar ağlamadım. Bu benim sanki babam gibi yakınım idi, henüz işte garip kaldım. Tez mübarek cesedini aşağı avluya indirip yıkayın" dedikte hemen, kefenlenmesi ve ıskatı salâtını yapıp salalar vererek yıkayıp sa~ rup sarmalayıp tabuta koyunca Köprülüzâde, "Babamın yanında defn edelim" dedi. İmamımız Mehmed Efendi ve hakir Köprülüzâde'ye paşanın vasiyetini söyleyip "Üstadı Mehmed Efendi yanında defn edelim" deyince, "Bre adamlar, olmaz. Bu bir şanı yüce vezir idi. Bunu Kara Mustafa Paşa veya Yemen fatihi Sinan Paşa türbesinde defn edelim" dedi. "Hayır sultanım, lütf eyle vasiyetini kabul eyle" deyince, 167 'İmdi öyle olsun" diyerek tüm vezirler, devlet erkânı âlimler, şeyhler toplanıp Melek Ahmed Paşa cenazesini Büyük Ayasofya Camii'nin musallasına koyduk. O an Şeyhülislâm Sun'îzâde, "Biz padişahlar, şahzâdeler ve sultanlar namazını kılmaya memuruz, ama bu Melek Paşa 5 gün önce bize gelip, 'Efendi bizi duadan unutman ve namaz kıldıkta bizi hayr ile yâd ey-len ve kâhîcc bize geliniz' diye işaretler eyledi. Biz bu Müslüma-nm namazını kılarız" diye Melek'in cenazesi huzuruna geçin Şeyhülislâm halka imam olup namazı kılıp, "Biz bu veziri iyi adam biliriz. Allah rahmet eyleye ve yine Hak rahmet ede" deyince 40-50.000 insan "Allah rahmet eyleye" diye bağırıp Melek cenazesini bu felekde tabut ile götürürken 50-60 adet müezzinleri ve bu kadar fukaraları hakir toplayıp tevhid ve tezkir ile ve hoş sesle Bilâlîler Muhammedün habîbullâh hakka diyerek Bahçekapısı İskelesi'nde kayığa koyduk. Belki bin pare kayık ile nice bin adet vezirler, sevgililer, dostlar ve âşıklar Ebu Eyyûb-ı Ensârî Kapısı'ııda Fâtıma Sultan Yalısı önünden geçerek Ebu Eyyûb-ı Ensârî civarında Kaya Sultan Yalısı çevresinde vasiyetleri üzere üstadı Kiçi Mehmed Efendi hazretlerinin ayak uçlarına belirtisiz, yani kubbesiz defn edip üzerine çadırlar kurup tam 7 gün 7 gece bu hakir 300 adet fakir ile gece gündüz yirmişer hatm-i şerif okunurdu. Allah bol bol rahmet eylesin. Melek Ahmed Paşa vefat tarihi, Evliya güftesiyle: ..................(l satır boş).................... Melek Paşa mersiyesi Bu eğri suratlı felek zorlu rüzgâr bir perişan yaprak gibi, "yeryüzünde bulunan her canlı yok olacaktır" (Kur'ân, Rahman, 26), "O'nun zatından başka her şey yok olacaktır" (Kur'ân, Kasas, 88), "Her şey aslına döner"dir ve "Hüküm Tek ve Kahlıâr olan Allah'ındır" ve dünya işliğinin hükmü budur. Hatta Cenâb-ı Kibriya kün (ol) lafzı ile yeri ve gökleri yoktan meydana getirmezden önce ölümü yarattı ki [46a] âyet ile kesin delili Mülk suresinde "Ölümü ve hayatı yarattı" (Kur'ân, Mülk 2) buyurur ve "Her canlı ölümü tadacaktır" (Kur'ân, Âl-i İmrân 185) (—) Münasip beşleme: 168
Câm-ı pür-zehrin içiser feleğin âmm ile hâss Yok ecelden kişi kurtulmağa bir cm/-/ rnenâs Ohmcıdı hhcından ecelin Zâl halâs Buhmadı maraz-ı mevte şifâ Câlînûs Münasip kıt'a: Eğer dünyâ beka bûdî Mulıamıned Mustafa bûdî Eğer hüsneş beka bûd'ı Ne milrdî Yusuf-ı Ken'ân. İmdi yukarıda yazılan âyetlerin hükümlerince ve bu beytle-rin mazmun l arınca eğri dönen felekte tüm zerreler, insanlar, yaratıklar, yer ve gökler hepsi geçici olup ecelden kurtulmayacak-ları kesindir. Ama yine insanlar birbirine sevgisinden ölenlere "Hayfâ, yazık, hasret ve ayrılık" diye feryat figan ederler ve ağlayıp sızlarlar. Hatta bu hakir de, Melek Ahmed Paşa efendimiz ruhunu teslim edince Allah bilir fazla muhabbetimden ağlayıp inlemekten hakiri sanki sara tutup bir saat baygın kalmışım, yani annemiz tarafından yakınlığımız olduğu cihetten değil, hemen Allah sevgisinden âşık-ı şeydâsı idim. Merhumun vefatı hakire bıkkınlık vermişti ki yanımda bir kâse Öldürücü zehir içmek bir damla su içmek kadar değil idi. O sırada bu zayıf kul öyle müşahede ettim ki bir âşığın sevgilisi uğruna ölmesi ölümsüz olmak imiş. Zira merhuma akrabalığımızdan başka 21 sene hizmetinde olup gözdesi idim. Bu kadar seyahatimize sebep olup bu kadar gazalarda bulunup gazalar da ettik. Bu kadar senede hakire bir defa yan bakmayıp kötü bir sözünü işitmedim. Bir kimseye ağır küfretmek asla huyları değil idi. Hatta bir kimseye gayet kırılsa "Bre hayasız, bre nâmert" sözünden başka bir kaba söz ağızlarından çıkmamıştı. Hakir daima rızalarını alıp bir an izinleri dışında hareket etmezdim. Daima sırdaş, hâldaş, yoldaş ve karındaşı idim. Bütün zamanlarda has nedimi ve muhatabı idim. Hakir hakkında bir acı sözünü asla işitmedim. Her an lütfuna mazhar olurdum, her zaman kulu kölesi idim. Hemen Cenâb-ı Bârı bol bol rahmet eyleye. Simden geri 169 bize düşen onlara hayr duadır. Allah rahmet eylesin. Rûhiyçün Al~ Inl-ı nzasıyçün el-fâtiha. (—} (—} (—}. Efendimiz Melek Ahmed Paşa merhumun doğum yerleri, ilk çıkışları, yetişmesi, güzel ahlâkı ve düzgün hâllerini bildirir Gerçi çok söz olup yazı uzun olur, ama bu ölümü dolayısıyla ilk çıkışından ölümüne dek elden geldiği kadar güzel ahlâkını ruhları için yâd edelim/ analım. Dinleyen safalı dostlar hayır dua edeler. Ümittir ki dostların hayır duaları kabul olup Melek ruhu âhırette şad ola. Zira Kur'ân-ı azimde Allah "Biz insanı en güzel şekilde yarattık" (Kur'ân, Tîn 4) buyurmuştur. Bu âyet-i şerife fehvasınca Hayyü'l-Bâkî bakîdir (devamlı kalıcıdır) ve bütün insanlar yok olucudur. İmdi yok olandan devamlı olana geçen canlara hayr dua lâzımdır ki hayr dua Allahu Taalâ katında makbul olup kalıcıdır. Mezarda yatanların hepsi hayr duaya muhtaçlardır. Onun için Melek Paşa ruhunu hayır ile anmak için denizde damla ve güneşte zerre kadar güzel hâlini, yumuşak huyluluğunu ve gönül alıcılığım analım. Eğer tüm hâllerini anlatsak bir tomar olur. Aııcakbu hakir kul Evliya merhum paşaya akrabalığımız ve çok birlikte olmamız dolayısıyla nice sırlarına vâkıf olduk. Bildiğimiz kadarıyla bazı güzel hâllerini bu Seyahati ı âme'mize yazalım. Ümittir ki okuyan dostlar merhum Melek Paşa ruhiyçünbir Fatiha okuyalar, âh ayrılık ayrılık. Evvelâ safalı dostlara şöyle malum ola ki merhum Melek Ahmed Paşa'nm aziz babası, Mısır Fâtihi Sultan L Selim Şah Han'ın veziriazamı Hazret-i Ebubekir neslinden Kara Pîrî Paşa'nm hazinedarlığı hizmetiyle Mısır fethinde hazır olmuştur. Onların da doğum yerleri Elburz Dağı eteklerinde Çerkez kavmi ve Abaza kavmi arasında taşlık ve ormanlık içinde Sadşe kavmidir. Yiğit bir oğlan imiş. Akrabamız olduğundan bizzat kendileri dilinden dinleyip naklederiz. Bu baba bir yaşlı zat idi ki "Bugün, yarın ölürüm" diye Tophane yakınında Fındıklı kasabasındaki yalısı hanesinde 47 sene bir servi tahtasından tabutu, odası içinde [46b] başı üstünde yüklükte dururdu. Yüklə 1,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|