Guruhi talabasining
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BAJARDI: Zokirjanov Diyorbek TEKSHIRDI : Saidov Farrux Toshkent -2023
| O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZIMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI KIBERXAVFSIZLIK FAKULTETI “ 711-21AXO`” GURUHI TALABASINING “YASHIL IQTISODIYOT ‘’FANIDAN MUSTAQIL ISHI BAJARDI: Zokirjanov Diyorbek TEKSHIRDI : Saidov Farrux Toshkent -2023 Mavzu: Yashil iqtisodiyot Dubayda REJA: 1. Yashil iqtisodiyot ozi nima 2. Dubayda yashil iqtisodiyotga qilinayotgan choralar 3. Dubayda ekalogiya yaxshilanishi strategiyasi 4. Dubaydagi ilk eko masjid 5. Ekologiya yaxshilanishi uchun korilgan choralar 6. Foydalanilgan adabiyotlar 7. Xulosa "Yashil iqtisodiyot" yoki "yashil ekonomika" terimi, iqtisodiy faoliyat va o'zaro hamkorlikni ishlab chiqarishda ekologik tizimlarni, qo'shimcha iqtisodiy boshqaruvlarini, va atrof-muhitni saqlashni o'z ichiga olgan boshqa bir necha tadbirlarni ifodalaydi. Yashil iqtisodiyotning maqsadi atrof-muhitni himoya qilish, energiya va resurslarni samarali ishlatish, ekologik tizimlarni o'rnatish va ijtimoiy mas'uliyatni oshirishdir. Yashil iqtisodiyotning asosiy xususiyatlari quyidagilardir: 1.Atrof-muhitni saqlash: Yashil iqtisodiyot, atrof-muhitni himoya qilishga ahamiyat beradi. Bu, qayta ishlash, uniylash, va qo'llanilish orqali atrof-muhitga zarar yetkazuvchi jarayonlarni kamaytirish va jahonning qurilishi va iqtisodiyoti ustida yomon ta'sir ko'rsatuvchi o'tkazmalarni cheklashni maqsad qilar. 2.Energetika tasarrufi va alternativ energiya manbalariga o'tish:Yashil iqtisodiyot, energiya foydalanishni samarali ishlatish va fosil yorliqlardan qanday qilib chiqarilgan noldanib-energiyaga o'tishni o'z ichiga oladi. Bu, energiya tasarrufini oshirish, yaxshi ta'sir ko'rsatuvchi energiya manbalarini ishlatish va alternativ energetika tizimlarini rivojlantirishni o'z ichiga oladi. 3.Qurilish sohasida yashil chora-tadbirlar: Yashil iqtisodiyot, qurilish sohasida yashil chora-tadbirlarni o'rnatishni ta'minlaydi. Bu, yashil binolar, ekologik materiallar, va boshqa energiya samarador tizimlarni qo'llashni o'z ichiga oladi. 4.Tadbirkorlik va korxona yashil ta'limi: Yashil iqtisodiyotda tadbirkorlar va korxonalar ekologik boshqaruv va samarali ishlab chiqarish usullarini qo'llaydilar. Bu, atrof-muhitga zarar yetkazuvchi jarayonlarni kamaytirish, qurilish materiallarini qayta ishlash va oziq-ovqat mahsulotlarini yaxshi ta'sir ko'rsatuvchi usullar bilan ishlashni o'z ichiga oladi. 5.Transport sohasida yashil chora-tadbirlar: Yashil iqtisodiyot, transport tizimlarini yashil qilishga ta'minlaydi. Elektromobillar, hibrid transport vositalari, umumiy transport tizimlarini optimallashtirish va yangi, energiya samarador tizimlarni qo'llash bu yo'nalishlarga misol bo'lishi mumkin. 6. Ijtimoiy boshqaruv: Yashil iqtisodiyot, ijtimoiy boshqaruvda hamkorlik va ma'raka asosida ishlashni o'z ichiga oladi. Bu, insonlar, korxonalarga va davlat tashkilotlariga atrof-muhitga qanday qilib yaxshi ta'sir ko'rsatuvchi tadbirlarni o'zlashtirishda qat'nashishni ta'minlaydi. Yashil iqtisodiyot, dunyoda eng kam ta'sir ko'rsatuvchi ekologik jarayonlarni yaratishga harakat qiladi va atrof-muhitni saqlash uchun maqsadli, samarali, va muvozanatli faoliyat olib boradi. Yashil iqtisodiyot inson farovonligi va ijtimoiy tenglikni yaxshilash, shu bilan birga ekologik xavf va ekologik tanqislikni sezilarli darajada kamaytirishga qaratilgan iqtisodiy tizimni anglatadi. U barqaror rivojlanish tamoyillariga asoslanadi va bir vaqtning o‘zida iqtisodiy o‘sishni, ekologik barqarorlikni va ijtimoiy inklyuziyani rag‘batlantirishga intiladi. Bu qayta tiklanadigan energetika, barqaror qishloq xo'jaligi, ekologik toza texnologiyalar va boshqa ekologik toza amaliyot va sanoatni targ'ib qilishni o'z ichiga olishi mumkin. Yashil iqtisodiyot, shuningdek, chiqindilarni minimallashtirish, uglerod chiqindilarini kamaytirish va tabiiy resurslarni muhofaza qilish muhimligini ta'kidlaydi. Dubayda yashil iqtisodiyot va ekologiyaga qaratilayotgan chora tadbirlar quyidagilardir: 1. Shuningdek Yashil Binolarni O'rnatish Dubayda yashil iqtisodiyotning bir qismi sifatida, yangi binolar o'rnatib borilmoqda. Bu binolar kuchli izolyatsiya tizimlari, energetik tasarrufdagi yechimlar va diqqat qozonchilikni kamaytirish usullarini qo'llaydilar. 2. Alternativ Energiyaga O'tish: Dubay, alternativ energiya manbalariga o'tishga hamkorlik qilmoqda. Shuningdek, katta hajmdagi shamsiy energiya iste'moli kuchaytirilmoqda. Bu, fosil yorliq ichki israfini kamaytirish va ekologik e'tibor qozonchilikni pasaytirish uchun muhimdir. 3. Qurilish Teknologiyalari va Inovatsiyalar: Dubayda yashil iqtisodiyotga yo'naltirilgan mahsulot ishlab chiqarish va qurilish sohalari uchun inovatsion texnologiyalarni qo'llash muhim ahamiyatga ega. Bu texnologiyalar, energiya samaradorligini oshirish, atrof-muhitni saqlash va energiya qo'llashni osonlashtirishni maqsad qiladi. 4. Transport Nogironligi va Elektromobil E'lon Qilish: Dubay, transport sohasida ham yashil tadbirlar ko'rsatib borayotgan davlatlar orasida joy olishgan. Elektromobil ishlab chiqarish va ularning ko'ngliy yollarini rivojlantirish, jahon bo'ylab birorta yetkazib berish tizimlarini rivojlantirish - bu, ekologik transportni osonlashtirishga xizmat qiladi. 5. Atrof-muhitni Saqlash: Dubay, o'z atrof-muhitni saqlashga ulkan e'tibor beradi. Bu orqali suv va texnik suv ishlab chiqarishda, atrof-muhitni saqlashda va boshqa ekologik muammolarda hamkorlik qiladi. 6.Ta'minot Mexanizmlarini Rivojlantirish: Yashil iqtisodiyot tizimini o'rnatishda, suv, elektr, quruq sovuq va boshqa ta'minot mexanizmlarini o'zlashtirish va rivojlantirish muhimdir. Bu, energiya tasarrufini oshirish va atrof-muhitni himoya qilish uchun kerakli bo'lgan qadriyatni ta'minlashga yordam bera oladi. Dubaydagi bu tadbirlar ekologik bilimdonlarni, korxonalarni, va jamiyatni umumiy ravishda atrof-muhitga yaroqsiz ta'sir qilish maqsadida hayratkorliklarni tiklashni maqsad qiladi. Dubayda yashil iqtisodiyot va ekologiyaga qaratilayotgan chora tadbirlar quyidagilardir: Shuningdek Yashil Binolarni O'rnatish: Dubayda yashil iqtisodiyotning bir qismi sifatida, yangi binolar o'rnatib borilmoqda. Bu binolar kuchli izolyatsiya tizimlari, energetik tasarrufdagi yechimlar va diqqat qozonchilikni kamaytirish usullarini qo'llaydilar. Alternativ Energiyaga O'tish: Dubay, alternativ energiya manbalariga o'tishga hamkorlik qilmoqda. Shuningdek, katta hajmdagi shamsiy energiya iste'moli kuchaytirilmoqda. Bu, fosil yorliq ichki israfini kamaytirish va ekologik e'tibor qozonchilikni pasaytirish uchun muhimdir. Qurilish Teknologiyalari va Inovatsiyalar: Dubayda yashil iqtisodiyotga yo'naltirilgan mahsulot ishlab chiqarish va qurilish sohalari uchun inovatsion texnologiyalarni qo'llash muhim ahamiyatga ega. Bu texnologiyalar, energiya samaradorligini oshirish, atrof-muhitni saqlash va energiya qo'llashni osonlashtirishni maqsad qiladi. Transport Nogironligi va Elektromobil E'lon Qilish: Dubay, transport sohasida ham yashil tadbirlar ko'rsatib borayotgan davlatlar orasida joy olishgan. Elektromobil ishlab chiqarish va ularning ko'ngliy yollarini rivojlantirish, jahon bo'ylab birorta yetkazib berish tizimlarini rivojlantirish - bu, ekologik transportni osonlashtirishga xizmat qiladi. Atrof-muhitni Saqlash: Dubay, o'z atrof-muhitni saqlashga ulkan e'tibor beradi. Bu orqali suv va texnik suv ishlab chiqarishda, atrof-muhitni saqlashda va boshqa ekologik muammolarda hamkorlik qiladi. Ta'minot Mexanizmlarini Rivojlantirish Yashil iqtisodiyot tizimini o'rnatishda, suv, elektr, quruq sovuq va boshqa ta'minot mexanizmlarini o'zlashtirish va rivojlantirish muhimdir. Bu, energiya tasarrufini oshirish va atrof-muhitni himoya qilish uchun kerakli bo'lgan qadriyatni ta'minlashga yordam bera oladi. Dubaydagi bu tadbirlar ekologik bilimdonlarni, korxonalarni, va jamiyatni umumiy ravishda atrof-muhitga yaroqsiz ta'sir qilish maqsadida hayratkorliklarni tiklashni maqsad qiladi. Dubay munisipaliteti 2030 yilga borib, to‘liq qayta ishlangan suv ta’minotiga o‘tishni, suvni tuzsizlash va ushbu jarayonga sarflanadigan elektr energiyasi sarfini 30 foiz kamaytirishni rejalashtirayotganini ma’lum qildi. Suvni qayta ishlatish dasturi Birlashgan Arab Amirliklarining “yashil” iqtisodiyot bilan bog‘liq qarashini qo‘llab-quvvatlaydi. Mahalliy OAV xabariga ko‘ra, ayni dam Dubayda suv 90 foiz qayta ishlatilmoqda. Bu yiliga 2 milliard dirhamdan ziyod mablag‘ni tejash imkonini beradi. Suvni qayta ishlatish hayotiy muhim tabiiy resursni tejash barobarida tuzsizlantirishga ketadigan energiyani tejaydi, issiqxona gazi chiqindisini kamaytiradi Dubay munisipaliteti bosh direktori Doud Al Hojiy so‘zlariga ko‘ra, hukumat anchadan beri suvni tejash kelajak avlod uchun juda muhimligini ta’kidlab keladi. Suvni qayta ishlash endilikda Amirlikni global “yashil” iqtisodiyot markaziga aylantirishga yo‘naltirilgan sa’y-harakatining muhim qismiga aylangan. Yashil iqtisodiyot - bu ekologik xavflarni va ekologik tanqislikni kamaytirishga qaratilgan va atrof-muhitni buzmasdan barqaror rivojlanishni maqsad qilgan iqtisodiyot. U ekologik iqtisodiyot bilan chambarchas bogʻliq, lekin koʻproq siyosiy jihatdan qoʻllaniladigan yoʻnalishga ega. UNEP 2011 Yashil Iqtisodiyot hisobotida taʼkidlanishicha, „yashil boʻlishi uchun iqtisodiyot nafaqat samarali, balki adolatli boʻlishi kerak. Adolatlilik global va mamlakat darajasidagi tenglik oʻlchovlarini tan olishni, xususan, past uglerodli, resurslarni tejaydigan va ijtimoiy jihatdan qamrab oluvchi iqtisodiyotga adolatli oʻtishni taʼminlashni nazarda tutadi.“ Uni oldingi iqtisodiy rejimlardan ajratib turadigan xususiyat — bu tabiiy kapital va ekologik xizmatlarni iqtisodiy ahamiyatga ega sifatida bevosita baholash (qarang: „Ekotizimlar va bioxilma-xillik iqtisodiyoti“ va „Tabiiy kapital banki“) va xarajatlar ekotizimlar orqali jamiyatga tashqariga chiqariladigan toʻliq xarajatlarni hisobga olish rejimi. aktivga zarar yetkazgan yoki eʼtiborsiz qoldiradigan tashkilotga ishonchli tarzda qaytariladi va uning majburiyatlari sifatida hisobga olinadi. Yashil stiker va ekologik belgi amaliyoti isteʼmolchilar oldida atrof-muhitga doʻstona munosabat va barqaror rivojlanish koʻrsatkichlari sifatida paydo boʻldi. Koʻpgina sanoat tarmoqlari globallashayotgan iqtisodiyotda yashillashtirish amaliyotini targʻib qilish usuli sifatida ushbu standartlarni qabul qila boshlaydi. Barqarorlik standartlari sifatida ham tanilgan bu standartlar sotib olingan mahsulotlar atrof-muhitga va ularni ishlab chiqaruvchi odamlarga zarar yetkazmasligini kafolatlaydigan maxsus qoidalardir. Ushbu standartlar soni yaqinda oʻsib bordi va endi ular yangi, yanada yashil iqtisodiyotni qurishda yordam berishi mumkin. Ular oʻrmon xoʻjaligi, qishloq xoʻjaligi, togʻ-kon sanoati yoki baliqchilik kabi iqtisodiy sohalarga eʼtibor qaratadi; suv manbalari va biologik xilma-xillikni muhofaza qilish yoki issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish kabi ekologik omillarga eʼtibor qaratish; xodimlarning ijtimoiy himoyasi va huquqlarini qoʻllab-quvvatlash; va ishlab chiqarish jarayonlarining muayyan qismlariga Dubay shahridagi “yashil hudud” deb ataluvchi Sustainable City tumanida birinchi eko- masjid ochildi. Mazkur inshoot 700 nafar namozxonni o‘z bag‘riga sig‘dira oladi. Bu haqda Muxlis.uz xabar bermoqda. Masjid qurilishida atrofga kam zarar keltiruvchi ekologik sof, tejamkor yuqori texnologiyalardan foydalanildi. Masalan, mazkur masjid, boshqalari bilan qiyoslaganda, 90 foizga kam energiya sarflaydi. Avtomobillar turar joyi quyosh batareyalari asosiga ishlaydi. Eslatib o‘tamiz, Sustainable City tumanining umumiy maydoni 460 ming kv.m bo‘lib, u 3 prinsipga— ekologik soflik, tejamkorlik va ijtimoiylik—asoslangan. Shaharcha tevarak atrofga qariyb zarar keltirmaydi. So‘nggi yillar ichida “yashil” iqtisodiyot g‘oyasi nafaqat ekologiya iqtisodchilari, balki dunyoda ham keng muhokama qilinadi. Bu borada turli siyosiy forumlarda, davlat rahbarlari, siyosatchi olimlar tomonida bu masalaga ko‘p bora to‘xtalib kelinayotganligi “yashillashtirish” siyosatiga bo‘layotgan jiddiy e‘tibor bo‘lib hisoblanadi. Bugungi kunda zamonaviylashgan iqtisodiyot sharoitida insoniyat ehtiyoji ham misli ko’rilmagan tarzda oshib bormoqda. Bundan kelib chiqadiki, ehtiyojlarni qondirish uchun zarur bo‘lgan resurslarni olishda tabiatga “murojaat qilish” ham ko‘payib bormoqda. “Yashil iqtisodiyot” mana shunday o‘zgarishlar kelajak avlod hayotiga salbiy ta‘sir qilishini oldini olish va ular uchun ham farovon hayot ta‘minlash zaruriyatidan kelib chiqmoqda. Agarda amalga oshirilayotgan iqtisodiy munosabatlarning tabiatga salbiy ta‘siri oldi olinmasa, u nafaqat kelajak avlod hayotiga, balki jamiyatning hozirgi sharoitiga ham jiddiy salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Va aksincha, insoniyatning atrof tabiiy muhitga munosabati o‘zgarsa, ularda avvalo, ekologik madaniyat rivojlansa, ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish va mahsulotni iste‟mol qilish bilan munosabatlar “yashillashtirish” sa‘y-harakatlariga moslashsa, albatta, biz va kelajak avlod hayotining ijobiy tarafga o‘zgaradi. Ya‘ni “Yashil” iqtisodiyot aholi farovonligini ta‘minlashdagi va iqtisodiy o‘sishda kabi barqaror rivojlanishda muhim ahamiyat kasb etadi. Atrof-muhitni yaxshilash uchun insonlar ko'plab faoliyatlar ko'rsatishi mumkin. Quyidagi qadamlar atrof-muhitni saqlash va yaxshilashda muhim bo'ladi: Texnik zarurliklarni tasarrufga o'tkazish: Energiya samarador va tasarrufga o'zlashtirilgan zarurliklarni ishlatish. Led lampalarni o'rnatish, quloqchilarni va ikki kabinli elektr va gazli isitgichlarni ishlatish, va oziq-ovqat saqlash uchun muntazam avvalgi energiya foydalanishga qo'llanish. Transportda yashil variantlarga o'tish: Elektromobillar yoki hibrid transport vositalar bilan sayohat qilish, velosiped yoki yurish uchun foydalanish, umumiy transportni israf qilmasdan ishlatish, va oddiy ko'chada chiqishda transport qo'llash atrof-muhitga etkazadi. Qurilish sohasida yashil chora-tadbirlar:** Yashil materiallar ishlatish, yashil binolar qurish, shuningdek, yasalgan yashayish joylarini yaratish. Binolar uchun yangi texnologiyalar ishlatish, isitish, sovuq va suv ta'minoti tizimlarini optimallashtirish, va atrof-muhitga zarar yetkazmaslik uchun qulayliklarni qo'llash. Oziq-ovqat mahsulotlari va suv israfini kamaytirish:Oziq-ovqat mahsulotlari sifatli tayyorlash, uzoq muddat saqlash, va yaxshi oziqlar ishlatish orqali oziq-ovqat israfini kamaytirish. Shuningdek, suv saqlash uchun mushtlar, suvni tez-tez ishlatmaslik va oziq suv iste'moli uchun innovatsion texnologiyalardan foydalanish muhim. Atrof-muhitni temirish: O'tkazib borilayotgan tozalarni, o'rgimchak, plastik va boshqa atrof-muhitga xavfli materiallarni kamaytirish, qayta ishlash va qayta ishlatishni o'zlashtirish. Qachonki mumkun, atrof-muhitni muhofaza qiluvchi va temiruvchi tadbirlar qilish. Ma'lumot va tarbiya: Atrof-muhitni yaxshilash uchun javobgarlik va malumotga ega bo'lish. O'z muhitini tushunish, atrof-muhit muammolarini tushuntirish va ularni bartaraf etish uchun qat'iy qaror qilish. O'z ta'sirini kuchaytirish, jamiyatga, oliy o'quv yurtlarga, hamda tadbirkorlarga yordam berish. Har bir insonning boshqaruvda o'z tajribasiga, mahalliy sharoitlariga va imkoniyatlariga qarab qaror qilishi lozim. Kichik amallardan boshlab boshqaruv tadbirlariga o'tish va atrof-muhitni yaxshilash uchun qo'shimcha muhitga ehtiyoj bor. Mutaxassislarning fikricha, yaqin kelajakda u yoki bu davlatning barqaror rivojlanishi uchun energetika tarmog‘ida qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanish salmog‘iga uzviy bog‘liq bo‘lib qolishi ehtimoldan xoli emas. Shu bois ushbu sohaning qonunchilik bazasini takomillashtirishga e’tibor qaratilmoqda. Chunki aynan shu yo‘l orqali ushbu soha munosabatlari huquqiy jihatdan tartibga solinadi va uning rivoji ta’minlanadi. Tahlillarga qaraganda, hozirgacha 80ga yaqin mamlakatda muqobil energiya manbalari sohasida milliy qonunchilik yaratilgan. Ayniqsa, so‘nggi o‘n yillikda mazkur sohada Avstraliya, Avstriya, Belgiya, Braziliya, Kanada, Xitoy, Daniya, Estoniya, Chexiya, Fransiya, Germaniya, Irlandiya, Janubiy Koreya, Niderlandiya, Portugaliya, Singapur, Shvetsiya, Shveysariya, AQSH, Hindiston va Mongoliya kabi mamlakatlarda tegishli qonunlar qabul qilingan hamda amaldagi qonunchilikka o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgan. Ko‘pgina mamlakatlarda qonun yo‘li bilan davlat, biznes va nodavlat sektor e’tiborini mazkur sohaga qaratish, muqobil energiya manbalarining rivoji uchun davlat tomonidan rag‘batlantiruvchi choralarni ko‘rish, subsidiyalar siyosatini qo‘llashga nisbatan munosabat shakllangan. 50 dan ortiq davlat qonunchiligida rag‘batlantirish va subsidiya aks ettirilgan. Masalan, Xitoyda qabul qilingan huquqiy hujjatlarga ko‘ra, qayta tiklanuvchi energiya manbani, xususan, quyosh va shamol energiyasidan olinadigan elektr manbaini umummilliy elektr tamroqlariga ulash nazarda tutilgan. Bu davlatda qayta tiklanuvchi energiya manbalari sohasida bir qator imtiyozlar belgilangan. 2020- yilga borib bu yerda mazkur manbadan olinadigan energiya hajmi 15 foizga yetkazilishi mo‘ljallangan. Biz bugungi kunda global qayta tiklanuvchi energiya inqilobining markazida turibmiz. Qayta tiklanadigan energiya manbalariga kiritilgan investitsiyalar yil sayin ko‘payib borayotganligi, asosan rivojlanayotgan mamlakatlar tomonidan olib borilganligi va 2004-yildan buyon dunyoda yashil energiya manbalariga 2,9 trln. AQSh doll. miqdorida sarmoya kiritildi. Qayta tiklanuvchi energiyaga kiritilgan investitsiyalarning yillik global hisoboti global energiya xaritasidagi o‘zgarishlarni va sayyoramiz kelajagini ta’minlashdagi yo‘lni tasvirlaydi.45 Muqobil energiya manbalari bo‘yicha xalqaro qonunchilik tajribasi haqida gapirganda Yevropa Ittifoqida bu boradagi amaliyotga alohida to‘xtalib o‘tish maqsadga muvofiqdir. Zero, bu mintaqada mazkur sohada yetarlicha tajriba to‘plangan bo‘lib, bunday manbalarni rivojlantirish mintaqa energetika siyosatining muhim yo‘nalishi hisoblanadi. Xususan, ushbu ittifoqning strategik hujjatida mintaqada 2010-yilgacha qayta tiklanuvchi energiya manbaining hissasi 12 foizdan past bo‘lmasligi belgilangan edi. Hozir bu ko‘rsatkich salkam 13 foizni tashkil etmoqda. 2001-yilda qabul qilingan hujjatlarda qayta tiklanuvchi manbalar yordamida olinadigan elektr energiyasining ulushi 2020- yilga borib 20 foizga etkazish nazarda tutilgan. 2004-yilda hayotga tatbiq etila boshlangan boshqa bir hujjatda bioyoqilg‘i hajmini anchaga oshirish belgilangan. «Yashil iqtisodiyot»ga o‘tish jarayoni har bir mamlakat uchun alohida ahamiyat kasb etib, tabiiy kapital, inson kapitali va mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasiga kabi xususiyatlarga bevosita bog‘liq holda ro‘y beradi. Shuning uchun avvalo, o‘tish jarayoni uchun qulay (huquqiy infratuzilma, rag‘batlantiruvchi omillar va h.k.) muhit yaratish zarur. Agar milliy darajada qo‘llanilayotgan rag‘batlantiruvchi omillar, jumladan, investitsiyalar va davlat xaridlari «Yashil iqtisodiyot»ni rivojlantirishga yo‘naltirilsa, iqtisodiy tizimni «Yashillashtirish» jarayoni yanada tezlashadi. «Yashil iqtisodiyot»ni yaratish va rivojlantirishning jahon tajribasi ko‘rsatishicha, ushbu jarayon uzoq muddat, katta miqdorda investitsiyalar talab etishi, asosiy e’tibor qayta tiklanadigan energiya manbalaridan samarali foydalanish, enegriyani tejaydigan texnologiyalarni rivojlantirishga qaratilganligi bilan ajralib turadi. Umuman, muqobil energiya manbai sohasini rivojlantirishni qo‘llabquvvatlash usullari turli bo‘lib, bunday energiya manbai asosida vujudga kelgan elektr energiyasini sotish uchun imtiyozli tariflar dunyoning 50 dan ziyod davlatida joriy etilgan. Maxsus «Yashil» sertifikatlardan foydalanish, ya’ni qayta tiklanuvchi energiya manbai orqali hosil qilingan energiyani yuqori narxda oluvchi iste’molchilarga sotish jarayoni Shvetsiya, Buyuk Britaniya, Italiya, Belgiya, Polshada amal qiladi. Bu boradagi soliq imtiyozlari Malta, Finlyandiya, Kipr, Buyuk Britaniya, Chexiyada tatbiq etilgan. Bundan tashqari, imtiyozli kreditlar, sohada ilmiy-tadqiqotlar olib boruvchilarni hamda turli xil uskuna, qurilmalarni ishlab chiqaruvchilarini qo‘llab- quvvatlash, kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish, namunaviy loyihalarni namoyish etgan holda qayta tiklanuvchi energiya manbalari haqida jamoatchilik o‘rtasida keng targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borishni rag‘batlantirish kabi jarayonlarga qaratilgan alohida yondashuv va e’tiborni jahon tajribasida ko‘p kuzatish mumkin. 2015-yilning oxiriga kelib, Ming yillik rivojlanish maqsadlari o‘rniga BMTning Bosh Assambleyasi Sammitida Barqaror rivojlanish maqsadlari ishlab chiqildi. Uning asosiy yo‘nalishlaridan biri qayta tiklanadigan quvvat manbalaridan foydalanish edi. 2008-yilga kelib, 43 ta mamlakat qayta tiklanadigan quvvat manbalariga o‘tish rejasini ishlab chiqishdi. 2010-yilda esa ilk marotaba shamol trubinalari, bioyoqilg‘i zavodlari, quyosh batareyalari ishlab chiqaradigan quvvat 381 GVt (Gigavatt) ga etib, yadroviy elektrostansiyalar quvvatidan oshib ketdi. Bugungi kunda dunyodagi barcha elektrostansiyalarning quvvati 3,54 TVt (Teravatt)ni tashkil etadi. Demak, tiklanadigan quvvatni ishlab chiqradigan elektrostansiyalar barcha elektr stansiyalar ishlab chiqaradigan quvvatning 10 foizinigina ishlab chiqarishadi46 . 2011-yilnig dekabr oyida Yevropa qo‘mitasi 2050-yilgacha mo‘ljallangan «2050-yilning energetik yo‘l xaritasi»ni ishlab chiqdi. Unga ko‘ra 2050-yilga kelib havoga chiqarilayotgan karbonot angidrid miqdori 1990-yilga nisbatan 80%ga kamaytirilishi, qayta tiklanadigan quvvat manbaini ishlab chiqaradigan elektr quvvatidan 75% ga foydalanish rejasi belgilangandi. Mazkur hujjatning kuchga kirishi bugungi kunda Yevropada shamol, quyosh quvvatidan, shuningdek bioyoqilg‘idan samarali foydalanishga va ularni ishlab chiqarilishining arzonlashuviga olib keldi47 . Keyingi 5 yil mobaynida ushbu ko‘rsatkich asta-sekinlik bilan ko‘tarilib borib, 2010-yilda sezilarli “sakrash”ni amalga oshirdi va 2009-yilga nisbatan qariiyb 1,6 barobarga oshdi, 103,3 mlrd. AQSh dollari demakdir. Bir yil o‘tib 1,5 barobardan ortiq o‘sishga erishib, 2012-yildan 2014-yilgacha pasayish holatini aks ettirdi. 14 yil davomidagi quyosh energiyasi texnologiyalariga yo‘naltirilgan global investitsiyalarning eng yuqori ko‘rsatkich 2015-yili kuzatildi, ya’ni 179,3 mlrd. AQSh doll.ni tashkil etdi. 2017-yilda quyosh energiyasi texnologiyalariga yo‘naltirilgan global investitsiyalar 160,8 mlrd. AQSh dollarini hamda bioyoqilg‘i energiyasi texnologiyalariga kiritilgan global investitsiyalar 2 mlrd. AQSh dollarini tashkil etdi Atrof-muhitni yaxshilash uchun odamlar ko'p qadamlar qo'yishi mumkin. Ulardan ba'zilari: Kamaytirish, qayta ishlatish, qayta ishlash: buyumlar va materiallarni qayta ishlatish va iloji bo'lsa, qayta ishlash orqali chiqindilarni minimallashtiring. Energiyani tejang: Energiyani tejaydigan asboblardan foydalaning, foydalanmayotganda chiroqlar va elektronikani o'chiring va quyosh yoki shamol energiyasi kabi qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni o'ylab ko'ring. Jamoat transporti yoki avtomashinadan foydalaning: Muqobil transport turlaridan foydalangan holda emissiya va havo ifloslanishini kamaytiring. Suvni tejang: suvni tejaydigan asboblar va moslamalardan foydalaning, sizib chiqayotgan joylarni tuzating va suvdan foydalanishga e'tibor bering. Barqaror mahsulotlar va korxonalarni qo'llab-quvvatlash: Ekologik toza va barqaror mahsulotlarni qidiring va atrof-muhitni boshqarishga ustuvor ahamiyat beradigan korxonalarni qo'llab-quvvatlang. Daraxtlar o'simliklari: Daraxtlar karbonat angidridni so'rish va kislorodni chiqarishga yordam beradi, shuningdek, yovvoyi hayvonlar uchun yashash muhitini ta'minlaydi. Boshqalarga ta'lim bering: bilimlaringizni baham ko'ring va jamiyatingizda atrof-muhitni muhofaza qilish va barqarorlikni targ'ib qiling. Atrof-muhit siyosati va tashabbuslarini qo'llab-quvvatlash: Atrof-muhit muammolari haqida xabardor bo'ling va tabiatni muhofaza qilish va barqarorlikni rag'batlantiradigan siyosat va tashabbuslarni qo'llab-quvvatlang. Ushbu qadamlarni qo'yish orqali odamlar atrof-muhitni saqlashga hissa qo'shishlari va yanada barqaror va sog'lom sayyorani yaratishga yordam berishlari mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar Inson va ekologiya Internet saytlar ziyo.net Ekologiya yomonlashish sabablari va inson tasiri XULOSA Men bu mavzudan shuni bildimki ekologiya atrof muhitni yaxshi yoki yomon bolishi bizning insoniyatni qolida Dubay aholisi ekologiyasiga juda katta etibor qaratmoqda eko uylar eko mashinalar eko energiyalar olishni yangi boshqichiga chiqmoqda eko masjidlar ham shular jumlasidan Ekalogiyamizni asrash barchamizni boynimizdagi masulyatli vazifalardan biri zero biz dunyoni tabiatni avlodlarimizdan qarzga olganmiz uni kelajak avlodlarimizga yaxshi va gozal holda qoldirishga majburmiz Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|