H firat (Not 1: Parentez içindeki rakamlar kitabın orjinal sayfa numarasıdır. Sayfa numaraları o sayfanın sonunu işaretler)

Faşizme karşı siyasal özgürlük! Tamam faşizmi yıkacaksınız, siyasal özgürlüğü de ele geçireceksiniz. Faşizmi yıkmaktan ne anlıyorsunuz? Siyasal özgürlüğün kazanılması sizce nedir? Siz faşizmi mi yıkacaksınız, yoksa burjuvazinin faşist biçim içerisindeki siyasal sınıf iktidarını mı? Faşizmi burjuvazinin toplumsal sınıf egemenliğinden bir dış siyasal kabuk olarak sıyırıp almakla mı yetineceksiniz, yoksa bu toplumsal egemenliğin somutlandığı siyasal sınıf iktidarını, temel kurumlarıyla devlet iktidarını mı yıkacaksınız? Zira bu kabuk içinde burjuvazinin sınıf egemenliği var. Bu egemenlik faşist biçimle de bağdaşıyor, şu veya bu türden gerici biçimlerle de bağdaşıyor, burjuva demokratik biçimlerle de bağdaşıyor. Alman tekelleri faşizmle de yönettiler kendi toplumlarını, burjuva demokrasisiyle de yönetiyorlar. Daha ara biçimlerle de yönetebilirler. Siz dış kabuğu mu sıyırıp atacaksınız, yoksa devlet iktidarının gerçek sınıf özüne mi ulaşacaksınız? Soru ve sorun bu kadar basit.

Gelgelelim faşizme karşı siyasal özgürlük ya da aynı şey demek olan siyasal demokrasi, geleneksel hareketin yeni dönemde önplana çıkardığı temel stratejik formülasyondur. Artık geri iktisadi tahliller, bunlara dayalı açıklamalar sürdürülemediği için, artık toprak devrimine dayalı bir demokratik devrim de(50)nemediği için, devrim stratejisi siyasal demokrasinin yokluğu üzerinden gerekçelendirilmeye çalışılıyor. Ama bu arada şunu da gözden kaçırmamak gerekir. Asıl sorun, geçmişten devralınan, aşılamayan, aşılamadığı gibi gelinen yerde bir önyargı düzeyinde katılaştırılan burjuva demokratik ufuktur. Bu toplumda siyasal özgürlüğün yokluğu olgusu, geleneksel akımların ideolojik ve sınıfsal gerçeklikleriyle de birleşince, ortaya sözünü ettiğim katılaşma çıkıyor. Gerekçelendirilmesi değişse de hedefin kendisi değişmiyor, aynı ufuk aşılamıyor.

Bu toplum, Türkiye toplumu, siyasal özgürlüğü hiçbir zaman yaşamamış. Ulusal kurtuluş mücadelesi tarihine baktığımız zaman, gördüğümüz bu açıdan çok güdük kalan bir mücadeledir. Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın bilindiği gibi çok sınırlı bir anti-emperyalist yönü var. Demokratik yönü zaten daha başlangıçta bastırılmış. Demokrasinin gerçek dinamikleri ancak köylülük ve işçi sınıfı olabilirdi. Kemalizm bu dinamikleri bastırdı. Ve kemalist burjuvazi bu sınıfları kendi tam denetimine aldı. Kurtuluş savaşı içerisinde mevcut ya da muhtemel her türlü alt sınıflar inisiyatifini boğdu. Bir toprak devrimi ihtimalini her yolla boşa çıkardı. Dolayısıyla siyasal özgürlük mücadelesinin gerçek sosyal dinamikleri felce uğratıldı.

Peki sonuçta ne oldu? Kemalist burjuvazi tam denetimini kurduktan sonra, bazı burjuva demokratik siyasal reformları, üstyapı reformları dediğimiz sınırları içerisinde gerçekleştirdi. Ne yaptı? İşte dine bazı darbeler vurdu. Vurdu, bunu kabul etmek gerekiyor. Laiklik ne kadar güdük kalsa da, din yeni biçimler içinde devlet denetimine alınsa da, Mustafa Kemal’in attığı adım önemlidir, küçümsememek gerekiyor. Son dönemin Kürt hareketinin basıncı altında, onun tekyanlı bakışının etkisinde kalarak ya da tarihe karşı bir nihilizm göstererek, bu tür adımların kendi sınırları içindeki anlamını ve önemini görmezlikten gelmek yanlıştır. Bunu görmezlikten gelirseniz teokratik bir feodal monarşiden modern temellere oturmaya(51)başlayan bir burjuva cumhuriyete geçişi anlayamaz, izah edemezsiniz. Burjuvazinin bugünkü çıplak sınıf egemenliğinin tarihsel köklerini bulup gösteremezsiniz. Ortada bir Hilafet vardır ve M. Kemal Hilafete kılıcı sallayıp bu ortaçağ kurumunu atmıştır bir tarafa. Yerine tutup bir devlet kurumu olarak Diyaneti kurmuştur. Yani dini devletle o noktada tam ayırmamıştır. Kabul, bu anlamda gerçek laiklik yoktur Türkiye’de. Bu bir yalan. Ama Hilafetin kaldırılması buna rağmen küçümsenecek bir olay değil. Bir siyasal yönetim biçimi olarak padişahlığın ilgası küçümsenecek bir olay değil. Tekke ve zaviyeler kaldırılması, yasaklanması vb. birer siyasal-kültürel reform olarak bunlar kendi içinde küçümsenebilir şeyler değil.

Ama diyeceksiniz ki, bunların maddi-toplumsal temeli olduğu gibi kalmıştı; feodal ilişkiler, sertlik ya da yarı-serflik ilişkileri değişmeden kalmıştı. Onlar kalınca da, bu reformlar, üstten geldiği ölçüde, güdük ve sınırlı olmuştur. Kuşkusuz. Ama genellikle böyle olur. 20. yüzyılda özellikle bu böyle oluyor. Yani emperyalizm çağında, yani genel siyasi gericilik çağında, burjuvazinin tüm devrimci barutunu tükettiği bir çağda bu böyle oluyor. Kaldı ki, ben zaten asıl olarak Kurtuluş Savaşı'nın yarattığı anlamlı bir demokratik Siyasal birikimin olmadığını vurgulamaya çalışıyorum. Jön-Türk hareketini ve 1908 Meşrutiyeti'ni saymazsanız (bunu elbetteki bu ön birikimi ve adımları küçümsemek için söylemiyorum), başı-sonu buydu burjuvazinin yaptıklarının. Yani 1919-1923 arasında ve bunu izleyen sonraki birkaç yıl içinde yapılanlardı.